Bí ẩn cây bạch quả trấn giữ mộ cha, ông của 2 vị hoàng đế: Từ Hi Thái hậu kinh hãi tự tay chặt bỏ

Ngôi mộ đặc biệt của Thuần Thân vương Dịch Hoàn

Bên con đường Cổ Hương, chân núi Miệu Cao ở ngoại ô phía tây Bắc Kinh, có một khu gọi là Thất vương phần, nơi chôn cất cha ruột của Hoàng đế Quang Tự – Thuần Thân vương Dịch Hoàn.

Khu mộ này xưa vốn là chùa Hương Thủy, xây từ năm Kiến Vũ thứ 5 đời Đông Hán, đến đời Đường đổi tên thành Pháp Vân tự, đến thời Kim Chương Tông Hoàn Nhan Cảnh lại đổi tên thành Hương Thủy viện. Ghi chép trong Đế kinh cảnh vật lược của đời Minh viết: "Các đỉnh núi nhỏ như bình phong, có một ngọn nhô thẳng trời cao chính là Miệu Cao phong. Dưới núi có Pháp Vân tự, trong chùa có hai mạch suối, một ở đông, một ở tây, chảy vào hồ vuông trước điện, gọi là Hương Thủy. Thời Kim Chương Tông lập sáu nơi du lãm, đây là một trong số đó, bia đá cũ còn chữ Hương Thủy viện".

Năm Hàm Phong thứ 11 (1861), Từ Hi Thái hậu phát động Tân Dậu chính biến, loại bỏ 8 đại thần phụ chính do Túc Thuận đứng đầu, từ đó trực tiếp nắm quyền triều chính nhà Thanh. Trong biến cố này, Dịch Hoàn theo sát phe của Từ Hi Thái hậu, đích thân đem quân bắt Túc Thuận ở Bán Bích Điếm, lập công lớn nên thăng tiến liên tiếp. Năm Đồng Trị thứ 3, ông được phong Thân vương; đến năm thứ 11 thăng làm Thuần Thân vương.

Thời trẻ, Dịch Hoàn vốn nuôi chí khí, mong rèn luyện được đội Bát kỳ tinh nhuệ, nhưng về sau dần hiểu năng lực mình có hạn, lại có Từ Hi Thái hậu quá sắc sảo và khao khát quyền lực, nên sinh tâm dè chừng, ngày càng thận trọng, việc gì cũng né tránh, thân thể suy kiệt. Với triều chính, có thể lánh thì lánh, không bệnh cũng viện cớ xin nghỉ.

Mùa hè năm Đồng Trị thứ 7, Dịch Hoàn đến biệt thự Ỷ Tú viên ở tây ngoại ô Bắc Kinh tĩnh dưỡng. Trong lúc nghỉ ngơi, ông vẫn lo nghĩ chuyện chọn đất xây phần mộ cho mình, bèn dẫn phong thủy sư Lý Nghiêu Dân đi Miệu Cao phong khảo sát. Lý xem xong khen hết lời, cho rằng nơi đây là "nơi thích hợp cho long mạch, huyệt đạo tốt nhất". Thế là ông chọn nơi này làm đất phần mộ, công trình kéo dài mãi đến năm Quang Tự 25 mới hoàn thành, tiêu tốn hơn 276.000 lượng bạc.

Ngôi mộ khiến Từ Hi Thái hậu bị ám ảnh

Nguyên nhân sự việc cũng khá phức tạp. Năm 1874, Đồng Trị băng hà, việc chọn người kế vị trở nên cấp bách. Để tiếp tục nắm triều chính, Từ Hi Thái hậu quyết định lập con trai thứ hai của Dịch Hoàn, mới 4 tuổi là Tái Điềm lên ngôi, tức Hoàng đế Quang Tự. Tương truyền khi thánh chỉ ban đến phủ Thuần Thân vương, Dịch Hoàn sợ hãi đến mức ngất lịm, tỉnh lại liền than thở: "Họa rồi, họa rồi!".

Ông biết rõ, mình là thân phụ của hoàng đế, dù không muốn, cũng tất thành mối đe dọa đến tính chính danh của Từ Hi Thái hậu. Theo quy củ, cha của thiên tử, dù nhiếp chính hay dự bàn chính sự, đều có lý do chính đáng. Nhưng bản thân Dịch Hoàn tự biết không thể địch lại Từ Hi Thái hậu, đồng thời cũng chắc chắn trở thành đối tượng bà ta nghi kỵ. Vì vậy, suốt những năm còn sống, ông chỉ dám sống thu mình.

Có một chuyện đủ để thấy Dịch Hoàn lo sợ đến mức nào. Tháng 5/1886, Bắc Dương thủy sư tổ chức duyệt binh, triều đình cử người đến thị sát. Dưới tấu của Lý Hồng Chương, Từ Hi Thái hậu sai chính Dịch Hoàn, khi đó là Tổng lý hải quân đại thần đi dự. Học giả cuối Thanh, nhà cải cách Vương Chiếu, trong Đức Tông di sự viết: chức Tổng lý hải quân của Dịch Hoàn thực ra chỉ là hư danh, để Từ Hi Thái hậu tiện tay rút ngân khố hải quân xây Di Hòa Viên. Ông vốn chẳng dám cãi lệnh, nhưng nghe phải đi duyệt binh, việc liên quan đến binh quyền thì hồn vía rụng rời. Càng khiếp sợ hơn khi Từ Hi Thái hậu ban cho kiệu vàng vốn là nghi trượng dành cho thiên tử, khiến ông càng lo bị nghi ngờ lấn quyền. Vì thế, để đối phó, Dịch Hoàn "khẩn cầu cho Lý Liên Anh đi theo", mỗi lần gặp quan văn quan võ đều để thái giám thân tín của Từ Hi Thái hậu đứng bên, cốt để chứng minh: mình hoàn toàn không dám vượt quyền.

Dù luôn tỏ ra cẩn trọng và dè dặt, Từ Hi Thái hậu vẫn không thể yên tâm về Dịch Hoàn, mãi đến khi ông qua đời vào năm Quang Tự thứ 16, bà ta mới thật sự thở phào.

Trong việc khiến Từ Hi Thái hậu luôn lo sợ, Quang Tự lại giống cha của mình. Sau khi thân chính năm 1889, ông thường xuyên va chạm với Thái hậu Từ Hi, người dù đã lui về "hậu trường" nhưng vẫn ngấm ngầm can thiệp triều chính. Đặc biệt sau khi Chiến tranh Giáp Ngọ (1894) bùng nổ, Trung Quốc đại bại, Quang Tự càng nhận rõ trở ngại lớn nhất cho công cuộc cường quốc không phải Nhật Bản, mà chính là thế lực bảo thủ trong nước. Bởi vậy, ông dần khởi xướng và thúc đẩy cải cách, việc này đã chọc giận Từ Hi và phe bảo thủ do bà đứng đầu.

Trong số đó có một người tên là Anh Niên, giữ chức Công bộ Hữu Thị lang, vốn rất giỏi đoán ý bề trên. Thấy vua và Thái hậu bất hòa, hắn liền nảy ra một "diệu kế" xấu xa. Đức Tông di sự chép: "Trước lăng mộ Thuần Hiền Thân vương có một cây bạch quả, thân tám chín người ôm mới xuể, cao mấy chục trượng, quả là vật ngàn năm". Anh Niên bèn tâu với Từ Hi Thái hậu: "Phong thủy của hoàng gia đều bị cây này chiếm hết, xin chặt bỏ để lợi cho triều đình".

Điều khiến Từ Hi Thái hậu động tâm chính là câu nói này. Theo Hán tự, chữ đầu tiên của bạch quả (白果) là "白", chư vương được viết là "王", ghép 2 ký tự này lại ta được "皇", là ký tự đầu tiên của Hoàng đế (皇帝). Ai cũng biết, Quang Tự lên ngôi là do con trai ruột của Từ Hi Thái hậu là Đồng Trị sớm qua đời mà không có con nối dõi.

Nay Quang Tự thân chính, khiến người đầy tham vọng quyền lực như bà phải "lui về", và tất cả những điều này hóa ra lại do mộ phần của Dịch Hoàn chọn được chỗ tốt? Nhưng động đến cây trên phần mộ cha ruột hoàng đế thì cũng khó xử, không thể ngang nhiên chặt bỏ. Vì vậy, Từ Hi Thái hậu hỏi ý Quang Tự. Không ngờ vị hoàng đế vốn nhu hòa điềm đạm này lại nổi giận đùng đùng: "Kẻ nào dám chặt cây này, trước hết hãy chém đầu trẫm!".

Từ Hi Thái hậu âm thầm lên kế hoạch cho chuyện này. Một hôm, Quang Tự vừa bãi triều thì nghe thái giám báo: "Thái hậu rạng sáng đã dẫn người Nội vụ phủ đến viên lăng của Hiền vương". Quang Tự lập tức hiểu ra bà định làm gì, liền vội vàng ngự giá xuất thành, chạy thẳng đến Tây Giao. Khi đến Hồng Sơn Khẩu, ông bỗng òa khóc nức nở, bởi mọi khi đi đến đây đều có thể nhìn thấy cây bạch quả sum suê, nay thì không còn nữa.

Quang Tự khóc suốt chặng đường đi, cuối cùng tới mộ cha thì Từ Hi Thái hậu đã rời đi, thân cây bạch quả nằm sõng soài. Hàng trăm thái giám đã đào một hố tròn rộng hơn mười trượng, đổ xuống đó hàng ngàn bao vôi bột hòa nước để diệt tận gốc, sợ cây mọc chồi trở lại. Quang Tự nước mắt đầm đìa hỏi chuyện, có người kể lại: Thái hậu đã tự tay cầm rìu bổ vào cây ba nhát, sau đó mới lệnh cho người khác đốn hạ, ai dám trái lệnh? Quang Tự chỉ còn biết "đi vòng quanh mộ ba lượt, dậm chân lau nước mắt rồi quay về".

Việc này xảy ra vào năm Quang Tự thứ 22. Xuân Minh tựu cựu cũng chép: khi cưa đến gốc cây, thân cây chảy máu, khiến kẻ đốn hốt hoảng. Về sau mới biết trong hốc cây có mấy chục con rắn trú ngụ, "máu cây" chính là máu rắn. Nhưng cho dù đã bứng gốc, đổ vôi, mùa xuân năm sau chỗ đó lại mọc ra nhiều chồi mới, khiến Từ Hi Thái hậu tức giận, hạ lệnh nhổ bật gốc cây, dùng ngựa kéo ra ngoài, lại lấy vôi lấp kín, cốt để giết chết cây bạch quả.

Nhưng dù cây bạch quả bị đốn hạ thì một vị hoàng đế khác xuất thân trong gia đình của Dịch Hoàn đã lên ngôi sau đó, người này chính là Tuyên Thống Đế Phổ Nghi.

Sau này, ngôi mộ của Dịch Hoàn được phục hồi năm 1949 và là một trong những điểm du lịch của Bắc Kinh.

×