Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói gì trước ý kiến "giao Bộ GDĐT làm một bộ SGK của nhà nước?"

Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 25, chiều ngày 14/8, tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét cho ý kiến về tiến hành giám sát chuyên đề ''Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông''.

Thay mặt cơ quan chịu sự giám sát, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn bày tỏ cảm ơn Quốc hội, UBTVQH quan tâm sâu sắc, thể hiện sự quan tâm to lớn kịp thời thể hiện tinh thần trách nhiệm cao của Quốc hội đối với đất nước, Nhân dân khi tổ chức và triển khai hoạt động giám sát Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông; việc triển khai thực hiện các Nghị quyết số 88, Nghị quyết 51 của Quốc hội. Bộ trưởng khẳng định, ngành giáo dục chờ đón đợt giám sát này vì tự mình truyền thông và giải thích khó bằng sự ghi nhận và lan tỏa một cách khách quan thông qua hoạt động giám sát của Quốc hội - cơ quan đại diện cao nhất cho toàn thể Nhân dân.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, ngành giáo dục với hơn 1 triệu nhà giáo đã làm rất nhiều việc rất thực chất, đã vượt qua muôn vàn khó khăn thử thách để tạo nên những chuyển biến có thực trong thực tế. Đây là lần đầu tiên kể từ khi triển khai đổi mới giáo dục phổ thông năm 2018 có một Đoàn giám sát làm việc với quy mô rộng lớn, toàn diện mang tính toàn quốc.

Bộ trưởng cho biết thêm: "Chính phủ chỉ đạo Bộ GDĐT đang điều chỉnh Thông tư 25 về việc chọn sách; đang cải thiện việc kiểm soát quá trình biên soạn, thử nghiệm sách, chất lượng của việc thẩm định sách, việc hướng dẫn giáo viên cũng đã và đang được điều chỉnh dần. Các hoạt động xuất bản và phát hành sách giáo khoa của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã và đang được điều chỉnh mạnh trong vài năm trở lại đây theo hướng tăng chất lượng sản phẩm, giảm giá thành sách và tăng các biện pháp hỗ trợ học sinh. Đặc biệt là lưu ý giảm giá thành, giảm tỷ lệ chiết khấu, chi phí phát hành… 

Năm 2023 này, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã tổ chức tặng trên một triệu bản SGK bộ mới cho học sinh các tỉnh vùng khó khăn. Chính phủ cũng đang chỉ đạo tháo gỡ khó khăn trong việc xuất bản sách giáo khoa dạy tiếng các dân tộc thiểu số, tháo gỡ khó khăn trong xuất bản tài liệu giáo dục địa phương. Chính phủ cũng đã giao Bộ GDĐT khẩn trương xây dựng thông tư thực hiện việc định giá tối đa sách giáo khoa để thực hiện khi Luật giá sửa đổi có hiệu lực năm 2024. Chính phủ cũng đang giao Bộ GDĐT triển khai xây dựng Luật Nhà giáo để trình Quốc hội trong năm 2024 xem đó là giải pháp căn cơ để phát triển đội ngũ nhà giáo. Nhiều biện pháp cũng đang được áp dụng để giảm tình trạng giáo viên nghỉ việc, thiếu giáo viên…".

Riêng với ý kiến của Đoàn giám sát nêu trong nhóm giải pháp về nâng cao năng lực hiệu quả, hiệu quả quản lý nhà nước về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông: "nghiên cứu, trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương về việc giao Bộ GDĐT chuẩn bị nội dung một bộ sách giáo khoa của Nhà nước"…, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết: "Chúng tôi một lần nữa đề nghị Đoàn giám sát và UBTVQH hết sức cân nhắc điều này, cân nhắc bỏ điều này khỏi nội dung Nghị quyết. Trong phiên làm việc giữa Đoàn giám sát và Chính phủ cuối tháng 7, chúng tôi cũng đã nêu một số ý kiến phân tích và kiến nghị về việc này. 

Dường như vẫn đang còn tồn tại những quan điểm khác nhau về bản chất và vai trò của sách giáo khoa trong hoạt động dạy và học theo chương trình mới. Nhà nước (Bộ GDĐT) nắm và trông coi chương trình thống nhất toàn quốc, đó là nội dung lõi của giáo dục, là pháp lệnh, còn sách giáo khoa là học liệu, là công cụ, là cái hỗ trợ giáo viên để chuyển tải chương trình, thực hiện các yêu cầu môn học. 

Chương trình là duy nhất, thống nhất, học liệu là đa dạng và linh hoạt, vậy có cần một bộ SGK - tức một bộ học liệu của nhà nước hay không. Trong số hàng trăm bài giảng trên truyền hình, giáo viên đã dạy theo chương trình với sự chuẩn bị riêng, không theo bất cứ bộ sách giáo khoa nào. Vậy có cần Quốc hội phải thông qua việc giao Bộ GDĐT chuẩn bị nội dung cho một bộ học liệu hay không? 

Bộ GDĐT đang ra sức hướng dẫn, điều chỉnh, yêu cầu giáo viên thay đổi quan niệm về sách giáo khoa, thay đổi cách mà giáo viên sử dụng sách giáo khoa và coi đó là trọng tâm của đổi mới phương pháp dạy học. Việc này không chỉ ảnh hưởng lớn tới chủ trương xã hội hóa trong việc biên soạn và phát hành sách giáo khoa, mà còn hệ trọng hơn nó có thể tác động tới tinh thần đổi mới mà toàn ngành đang hướng tới về mặt phương pháp.

Nếu lo lắng về an toàn an ninh sách giáo khoa thì điều này cũng không thành vấn đề, vì Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, doanh nghiệp 100% vốn nhà nước đang nắm bản quyền 2 bộ sách giáo khoa. Sách giáo khoa cho các lớp 5-9-12 là những bộ sách cuối cùng cũng đã soạn xong và đang thẩm định…".

"Kiến nghị UBTVQH, ngoài Nghị quyết giám sát chuyên đề này, nên có nghị quyết riêng để thúc đẩy đổi mới giáo dục, cần có nhất lúc này là một Nghị quyết giao cho Bộ GDĐT chuẩn bị và trình Chính phủ, trình Quốc hội các phương án tăng cường các điều kiện đảm bảo cho đổi mới giáo dục, đặc biệt và quan trọng nhất làm sao cho đủ giáo viên, làm sao thu nhập đủ để giáo viên thực sự sống bằng nghề, thấy được động viên và tiếp tục phấn đấu đổi mới và tự đổi mới, hết lòng vì học trò, gánh vác tốt và yên tâm với công việc nặng nhọc nhiều áp lực. 

Nhân tố quyết định thành công đổi mới là yếu tố con người, là thầy cô giáo. Giới hạn của số lượng và chất lượng nhà giáo, giới hạn của năng lực và trình độ của nhà giáo là giới hạn của đổi mới và giới hạn chất lượng giáo dục.  Bên cạnh đó, cũng cần đủ  trường lớp, trường lớp được kiên cố, khang trang, đủ nhà công vụ cho giáo viên vùng xa, đủ nhà vệ sinh cho trường học, đủ trang thiết bị cho giáo dục, đủ đầu tư tài chính cho các hoạt động… Nếu không có những cái tối thiểu đó thì ngành giáo dục, các nhà giáo có nỗ lực mấy cũng khó đạt được các kỳ vọng và mục tiêu lớn", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho hay.