Bộ Xây dựng: Kiểm soát ngập úng đô thị và nông thôn gắn với quy hoạch thủy lợi

Bộ Xây dựng đánh giá quy hoạch cấp, thoát nước chưa đồng bộ

Theo ông Nguyễn Minh Đức, Trưởng phòng Quản lý cấp thoát nước, Cục Kết cấu hạ tầng xây dựng (Bộ Xây dựng), đến năm 2025, khu vực nông thôn có khoảng 18.000 công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung và 10 triệu công trình cấp nước quy mô hộ gia đình. Tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 92,5%, trong đó gần 54% sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn của Bộ Y tế.

Đối với khu vực đô thị, cả nước có khoảng 250 doanh nghiệp cấp nước đô thị với 1.000 nhà máy nước sạch đô thị và nông thôn phụ cận. Tổng công suất các nhà máy nước đạt 13,2 triệu m3/ngày đêm. Tỷ lệ dân cư đô thị được cung cấp nước sạch đạt 94%.

Trong lĩnh vực thoát nước và xử lý nước thải, tỷ lệ thu gom nước thải của phạm vi phục vụ hệ thống thoát nước đô thị toàn quốc đạt khoảng 64%. Tính đến tháng 12/2024, cả nước có 83 nhà máy xử lý nước thải đô thị đang vận hành tại hơn 50 đô thị. Tổng công suất thiết kế các nhà máy xử lý nước thải khoảng 2,064 triệu m3/ngày. Công suất thực tế khoảng 1,063 triệu m3/ngày.

Theo đánh giá của Cục Kết cấu hạ tầng xây dựng (Bộ Xây dựng), ngành nước Việt Nam vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, nổi bật là việc pháp luật liên quan trực tiếp đến lĩnh vực cấp, thoát nước chưa tương xứng với vai trò, tầm quan trọng của dịch vụ cấp, thoát nước là dịch vụ thiết yếu.

Quy hoạch cấp, thoát nước chưa đầy đủ, đồng bộ. Chất lượng dự báo còn hạn chế gây khó khăn cho việc định hướng, đầu tư phát triển hệ thống cấp, thoát nước. Hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về cấp nước, thoát nước và xử lý nước thải chưa đầy đủ. Công trình cấp, thoát nước thiếu bền vững, hiệu quả. Việc ban hành giá nước sạch gặp nhiều khó khăn. Giá dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải còn thấp. Quản lý Nhà nước về cấp, thoát nước còn chồng chéo, chưa thống nhất.

Tại sự kiện "Tuần lễ ngành Nước Việt Nam 2025", ông Nguyễn Tường Văn, Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho rằng, cấp nước sạch, kiểm soát ngập úng và xử lý nước thải là những dịch vụ thiết yếu, gắn trực tiếp với sức khỏe nhân dân, phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường.

"Tôi kêu gọi sự đồng hành, tham gia tích cực của các doanh nghiệp và đối tác quốc tế, tập trung vào những nhiệm vụ then chốt: bảo đảm mọi người dân được tiếp cận nước sạch; thúc đẩy các dự án cấp nước quy mô vùng, thích ứng với biến đổi khí hậu; xử lý triệt để nước thải, trả lại dòng chảy xanh cho môi trường; kiểm soát ngập úng đô thị và nông thôn gắn với quy hoạch thủy lợi; và đẩy mạnh tái sử dụng nước, bùn thải theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Đây chính là những trụ cột để ngành nước Việt Nam phát triển bền vững, hiện đại và hội nhập trong kỷ nguyên mới", Thứ trưởng Bộ Xây dựng nhấn mạnh.

Cần hoàn thiện dự án Luật cấp, thoát nước để giải quyết hạn chế, tồn tại

Theo Bộ Xây dựng, để giải quyết tồn tại, hạn chế và đáp ứng những yêu cầu của thực tiễn, Bộ tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện dự án Luật cấp, thoát nước để báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2026 - 2027 nhiệm kỳ Quốc hội XVI. Trong đó, Bộ Xây dựng đưa ra một số định hướng quan trọng để phát triển ngành Nước.

Trước hết, luật cần quy định nước sạch là sản phẩm, hàng hóa đặc biệt, đảm bảo mọi người dân được quyền tiếp cận, sử dụng nước sạch. Quy định quy hoạch tổng thể quốc gia về cấp, thoát nước; quy hoạch chuyên ngành cấp, thoát nước cấp tỉnh cần được bổ sung trong danh mục quy hoạch ngành của Luật quy hoạch.

Luật cấp, thoát nước cần quy định chính sách thúc đẩy phát triển công trình cấp nước quy mô lớn, tính liên kết vùng, kết nối, hỗ trợ cấp nước nông thôn; tiếp tục thực hiện chủ trương xã hội hóa dịch vụ cung cấp nước sạch sau khi hoàn thiện khung pháp luật; quy định quản lý chất lượng dịch vụ cấp nước; quản lý bảo đảm an ninh, an toàn cấp nước, quản lý thoát nước an toàn…

Dịch vụ cấp nước sạch, thoát nước và xử lý nước thải là dịch vụ thiết yếu, có tính đặc thù thuộc danh mục hàng hóa do Nhà nước định giá và cần có phương pháp định giá riêng hoặc hướng dẫn tính đặc thù về định giá. Ngoài ra, Bộ Xây dựng cũng đề xuất giao một bộ thực hiện quản lý Nhà nước về cấp, thoát nước trên toàn quốc; quản lý cấp nước không phụ thuộc vào địa giới hành chính.

Theo một số chuyên gia và doanh nghiệp, tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh nhưng hệ thống quy hoạch lại chưa được làm bài bản, trong đó có quy hoạch đánh giá tác động môi trường. Quy hoạch chủ yếu là về phát triển đô thị, hạ tầng, dịch vụ, dân cư… nhưng chưa định hướng lâu dài.

Do đó, muốn chống ngập úng đô thị cần giải quyết một cách đồng bộ. Trong các khu đô thị mới, khu vực phát triển mới cần giữ ao, hồ để vừa có cảnh quan, vừa là những nơi để tích trữ nước khi mưa lớn để chống gây tràn, ngập úng cho đô thị. Bên cạnh đó, cần có nghiên cứu quy hoạch, xây dựng đô thị một cách bài bản; trong đó, đề nghị phải nâng cấp các hệ thống thoát nước của đô thị, đặc biệt là những đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM cần có một hệ thống thoát nước đồng bộ.

Ông Trịnh Xuân Thịnh, Phó tổng Giám đốc Công ty CP Nước và Môi trường Việt Nam (VIWASE) kiến nghị, để giải quyết những bất cập còn tồn tại cần 3 giải pháp trọng tâm. Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, sớm ban hành Luật Cấp, thoát nước, trong đó cho phép lập quy hoạch cấp, thoát nước cấp tỉnh riêng.

Thứ hai là tăng cường ứng dụng công nghệ và dữ liệu số, trong đó tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia ngành Nước, sử dụng hệ thống thông tin địa lý (GIS), trí tuệ nhân tạo (AI), viễn thám trong lập và quản lý quy hoạch…

Thứ ba là tăng cường nguồn lực và năng lực thực thi, bao gồm: Bố trí ngân sách cho lập, quản lý cập nhật dữ liệu; bắt buộc ứng dụng công nghệ mô hình hóa; có định mức chi phí riêng cho các mô hình chuyên ngành áp dụng vào quy hoạch; xây dựng quy hoạch ngành Nước quốc gia định hướng toàn diện.

×