"Cây vàng xanh" trồng thành công ở 1 xã của tỉnh Phú Thọ (mới) thực ra là giống chuối gì?

Qua thời gian, món quà dân dã vốn chỉ hỗ trợ nguồn lương thực thiếu thốn của người nông dân vùng sơn cước, giúp ấm bụng khi nhỡ bữa giờ đã trở thành nông sản giá trị, nguồn thu ổn định giúp nhiều gia đình có cuộc sống sung túc, sản phẩm hấp dẫn thu hút du khách...

Giống chuối đặc sản-chuối phấn vàng: “Quà tặng” của núi rừng

Bước sang tuổi 60, tóc đã ngả bạc nhưng ông Đinh Văn Vị ở khu Nưa Hạ vẫn rắn chắc, nhanh nhẹn chẳng kém gì tráng niên. Sinh ra dưới chân núi Chẹn, biết chạy nhảy cũng là khi ông theo cha mẹ dọc ngang khắp các vạt rừng, khe suối quanh vùng.

Cuộc sống vất vả của nông dân vùng sơn cước đã rèn cho ông sức khỏe dẻo dai, cần mẫn, quen với lao động chân tay nặng nhọc mấy chục năm nay.

Con cái đã khôn lớn, trưởng thành, cuộc sống không còn quá khó khăn, thiếu thốn nhưng vợ chồng ông vẫn hàng ngày vào khu trang trại cách nhà khoảng 4 cây số từ sáng sớm đến nhọ mặt người để chăm sóc rừng cây, đàn gia súc, gia cầm.

Hơn 6 ha đất lâm nghiệp ông cha để lại được ông chia làm từng khu riêng biệt, khu vực cao hơn để trồng keo, mỡ; khu thấp trồng bưởi Diễn, bưởi da xanh kết hợp với chăn nuôi trâu, gà, vịt...

Gia đình ông Đinh Văn Vị, xã Võ Miếu (tỉnh Phú Thọ mới) hiện có 3ha trồng giống chuối phấn vàng đặc sản.

Đặc biệt, trang trại của ông hiện có khoảng 3 ha chuối phấn vàng đặc sản đang cho thu hoạch, mang lại nguồn thu ổn định cho gia đình.

Theo lời ông: Từ khi người Mường về đây khai hoang lập bản thì đã thấy xuất hiện giống chuối này. Khác hẳn với giống chuối tiêu dưới xuôi và cây chuối rừng trên núi, cây chuối phấn vàng khi thu hoạch cho quả to, cong; chuối chín có vỏ mỏng, màu vàng sáng đẹp, thịt quả chắc, ăn ngọt và có mùi thơm đặc trưng.

Chuối phấn vàng vốn mọc tự nhiên khắp các khu đất ven suối, cây mẹ ra buồng rồi lụi đi, cây con lại đội đất vươn lên, cứ thế mà thành bụi, thành rừng.

Với mục đích thêm nguồn lương thực, phụ phẩm chăn nuôi, nhiều nhà đã đánh chuối về trồng quanh nhà, chẳng cần chăm bón cây vẫn lớn nhanh, thân lừng lững, lá xanh um, cây mẹ đẻ cây con, ấm búi rồi đều đặn ra buồng.

Bụi nào lụi thì vào rừng tìm đánh bụi khác ưng ý. Thế rồi theo thời gian, những vạt chuối mọc tự nhiên dần vắng bóng, chỉ còn giống chuối được người dân trồng quanh nhà tự nhân giống duy trì qua các năm.

Lạ một điều, chẳng hiểu do điều kiện thổ nhưỡng có gì đặc biệt mà chỉ khu vực quanh núi Chẹn giống chuối phấn vàng mới xanh tốt, cho buồng lớn, quả to, chất lượng thơm ngon hơn hẳn các vùng khác.

Thế nên đến giờ, chuối phấn vàng cũng chỉ bén rễ, gắn bó với các hộ dân trong khu vực này.

Dễ trồng, dễ chăm sóc, chất lượng quả thơm ngon nức tiếng, trồng đến đâu là thương lái về thu mua đến đấy, dẫu giá bán không cao nhưng chuối phấn vàng đã thực sự mang đến cuộc sống sung túc cho gia đình ông Đinh Văn Vị cũng như hàng trăn hộ dân trồng chuối quanh vùng...

Nâng tầm sản vật người Mường

Từ món quà bình dị của người dân vùng sơn cước, mấy năm gần đây, chuối phấn vàng đã đều đặn xuất hiện trong các hội chợ thương mại, gian hàng truyền thống tại các lễ hội trên địa bàn.

Chuối phấn vàng được giới thiệu, quảng bá tại các gian hàng, hội chợ thương mại và các lễ hội truyền thống.

Người tiêu dùng ở nhiều địa phương đã bắt đầu để ý tìm hiểu, ưa chuộng sản vật độc đáo này.

Điều này cũng đồng nghĩa với việc thị trường tiêu thụ mở rộng, giá trị, hiệu quả kinh tế của cây chuối đang ngày một nâng cao. Mỗi năm, cây chuối mẹ đẻ 2-3 cây con và cho ra buồng, tùy cây mà buồng có khoảng 6- 8 nải.

Với giá thị trường tại gốc 10.000 đồng/nải, từ một cây chuối mẹ sẽ cho nguồn thu khoảng 200.000 đồng từ quả, nếu bán đúng dịp Tết cổ truyền dân tộc, giá thành thu được có thể đội lên tới 2- 3 lần.

Cùng với quả, hầu như mọi bộ phận của cây chuối phấn vàng đều có thể tận dụng, mang lại nguồn thu đáng kể. Hoa chuối sau khi ra đủ số nải phù hợp sẽ được hái bán để chế biến món ăn với giá bình quân 8.000 – 10.000 đồng mỗi cái.

Lá chuối cũng được cắt bán cho các chủ cơ sở làm giò chả, nem chua, gói bánh... với giá 50.000 đồng mỗi yến.

Thân cây sau khi thu hoạch buồng được sử dụng làm thức ăn cho gia súc, gia cầm. Thế nên mỗi ha chuối sau một năm có thể cho nguồn thu lên đến gần một trăm triệu đồng.

Nhận thấy tiềm năng vượt trội của cây chuối phấn vàng trong việc giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây, từ chục năm trước, chính quyền xã Tân Minh, Tân Lập, huyện Thanh Sơn (thời điểm bấy giờ) đã triển khai nhiều hoạt động cụ thể, thiết thực vận động người dân mở rộng diện tích, nâng cao giá trị, hiệu quả kinh tế từ giống chuối đặc sản.

Năm 2007, Dự án “Mở rộng diện tích cây chuối phấn vàng trên địa bàn xã Tân Minh” được triển khai thu hút 120 hộ dân tham gia với 40 ha diện tích trồng chuối.

Hợp tác xã Chuối phấn vàng Thanh Sơn được thành lập, bước đầu phát huy tác dụng tích cực trong việc tăng cường khả năng sản xuất và kinh doanh, tiếp cận khoa học kỹ thuật, mở rộng thị trường tiêu thụ...

Đến nay, trên địa bàn xã Văn Miếu (hợp nhất từ 3 xã: Tân Minh, Tân Lập, Văn Miếu) có hơn 60 ha chuối phấn vàng, đạt sản lượng khoảng hơn 1.000 tấn mỗi năm.

Chuối phấn vàng được giới thiệu, quảng bá tại các gian hàng, hội chợ thương mại và các lễ hội truyền thống.

Diện tích trồng chuối chưa tăng mạnh một phần do chỉ khu vực quanh núi Chẹn mới có điều kiện thổ nhưỡng phù hợp, đảm bảo chất lượng sản phẩm cao nhất, phần nữa do thị trường chưa thật sự ổn định và “căn bệnh lạ” xuất hiện gần đây gây thiệt hại đáng kể đến năng suất, chất lượng chuối phấn vàng.

Theo những người trồng chuối kể lại, khoảng chục năm trở lại đây không hiểu sao có những cây chuối đang xanh tốt bỗng lá vàng úa rồi lụi đi, bệnh lây lan nhanh, chỉ trong một thời gian ngắn cả vạt chuối cứ theo nhau chết dần, chết mòn.

Bao phương thuốc theo kinh nghiệm dân gian được đưa ra thử nghiệm nhưng đều không có kết quả, chính quyền đã về Học viện Nông nghiệp Việt Nam xin trợ giúp. Các chuyên gia về nghiên cứu và cho biết đây là bệnh vàng lá (Panama) trên cây chuối và hướng dẫn người dân cách phòng ngừa, xử lý.

Sau một thời gian, bệnh có giảm về quy mô nhưng vẫn cứ dai dẳng tồn tại như nỗi ám ảnh, thách thức người trồng chuối Văn Miếu. Mới đây, vẫn có một nhóm các chuyên gia, nhà nghiên cứu về trang trại của ông Đinh Văn Vị tìm hiểu, thử nghiệm thuốc đặc trị căn bệnh vàng lá trên cây chuối đặc sản...

Nâng tầm sản vật người Mường, đưa chuối phấn vàng thực sự là nông sản có giá trị, hiệu quả kinh tế cao, mang lại cuộc sống sung túc cho người dân đã và đang được chính quyền xã Văn Miếu xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm.

Ông Đinh Tiến Thanh, Trưởng Phòng Kinh tế, xã Văn Miếu khẳng định: “Cùng với việc tiếp tục triển khai dự án hỗ trợ người trồng chuối phấn vàng về giống, phân bón, kỹ thuật chăm sóc, xã tăng cường các hoạt động quảng bá, giới thiệu sản phẩm tại các hội chợ thương mại, sự kiện văn hóa thu hút đông đảo du khách.

Trước mắt, xã sẽ xây dựng hồ sơ đề nghị công nhận sản phẩm OCOP với chuối phấn vàng, hướng dẫn HTX làm quy trình dán tem truy xuất nguồn gốc... Khi thương hiệu chuối phấn vàng Thanh Sơn được xây dựng, khẳng định, chắc chắn thị trường sẽ mở rộng, giá trị quả chuối sẽ tăng cao...”.

Và như thế, “kho vàng xanh” thiên nhiên ban tặng cho người dân Văn Miếu vẫn đang chờ chính quyền và người dân nơi đây khai thác, nâng tầm giá trị.

×