Chìa khóa vàng tín dụng cho phát triển nông thôn, nông nghiệp bền vững

Tín dụng chắc chắn sẽ thúc đẩy phát triển. Tuy nhiên, tín dụng có hiệu quả thì kết quả phát triển mới bền vững, còn ngược lại thì niềm vui tăng trưởng ngắn hạn trong lĩnh vực nông nghiệp sẽ chẳng thể bù đắp cho những thiệt hại lâu dài mà nông dân và nền kinh tế địa phương phải gánh chịu.

“Thất bại nông nghiệp” ở một số khu vực Đông Nam Á, nơi vay vốn ồ ạt nhưng thiếu quản lý, dẫn đến nợ nần chồng chất và phá sản hàng loạt hộ nông dân, là bài học điển hình. Tương tự, tại TP.HCM, nếu tín dụng không được sử dụng đúng cách, có thể làm gia tăng rủi ro biến đổi khí hậu và biến động giá nông sản, khiến mục tiêu nông thôn mới trở nên xa vời.

Đến cuối tháng 10/2025, dư nợ cho vay nông nghiệp nông thôn tại TP.HCM đạt 467.050 tỷ đồng, phục vụ hơn 1,75 triệu khách hàng, dù giảm nhẹ 1,35% so với cuối năm 2024. Với mục tiêu phục hồi tăng trưởng tín dụng vào năm 2026, các gói tín dụng ưu đãi từ ngân sách và đối tác quốc tế chắc chắn sẽ tăng. Chẳng hạn, gói 150.000 tỷ đồng dành cho doanh nghiệp sản xuất, chế biến nông lâm thủy sản đã giải ngân lũy kế 32.529 tỷ đồng cho 9.774 lượt khách hàng. Ngoài ra, gói tài chính 250 triệu USD từ Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) và BIDV, ký kết ngày 19/12/2025, tập trung vào nông nghiệp bền vững và hỗ trợ doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ.

Với nguồn vốn tín dụng từ ngân sách nhà nước và hệ thống ngân hàng, một tỷ lệ không nhỏ trong đó là vốn vay lãi suất ưu đãi nên vẫn phải tính đến phương án hoàn trả. Còn các chương trình tín dụng xanh hoặc hỗ trợ chuyển đổi số, dù không trực tiếp từ ngân sách, nhưng vẫn phụ thuộc vào khả năng sinh lời của các mô hình nông nghiệp cao.

Hơn nữa, cần quan tâm đến các gói vay không cần tài sản đảm bảo theo Nghị định 156/2025/NĐ-CP, hiệu lực từ 1/7/2025, nâng mức vay lên đến 300 triệu đồng/hộ gia đình, vì khả năng thanh toán cho những khoản vay này lại phụ thuộc lớn vào năng suất và thị trường nông sản. Bài học từ khủng hoảng giá nông sản toàn cầu năm 2022-2023 khiến nhiều nông hộ Việt Nam vỡ nợ vẫn còn nóng hổi.

Như vậy, dù tín dụng trực tiếp từ nguồn vốn ưu đãi hay từ các ngân hàng thương mại thì mọi chương trình cho vay nông nghiệp nông thôn ít nhất phải đủ hiệu quả để có thể hoàn trả và tạo giá trị gia tăng. Theo đó, những yếu tố có tác động trực tiếp đến hiệu quả của hoạt động tín dụng cần được lưu ý gồm:

Thứ nhất, tác động lan tỏa của vốn vay đối với nền kinh tế nông thôn ở cấp địa phương. Tác động này phải được đánh giá dựa trên dữ liệu thực tế và có cơ sở khoa học, như việc đầu tư vào nhà kính và hệ thống tưới tự động tại Củ Chi đã nâng cao năng suất rau sạch, mở rộng xuất khẩu và tạo việc làm cho hàng nghìn lao động. Không thể ước đoán cảm tính, càng không thể bị chi phối bởi ý muốn chủ quan của các bên liên quan.

Thứ hai, phải bảo đảm được lãi suất và thủ tục vay vốn là thực chất nhằm triệt để chống rủi ro nợ xấu. Muốn vậy, cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ từ khâu thẩm định hồ sơ đến giám sát sử dụng vốn, tránh hiện tượng “làm xiếc” trong chứng minh thu nhập hoặc chuyển hướng vốn sai mục đích. Các ngân hàng như Agribank, BIDV và Vietcombank đã áp dụng lãi suất ưu đãi 3-5%/năm cho thành viên hợp tác xã, nhưng vẫn cần minh bạch hơn để khuyến khích nông dân tiếp cận.

Và thứ ba là phải kiểm soát được tiến độ giải ngân và đào tạo kèm theo nhằm tránh lãng phí vốn. Hàng trăm lớp học cho gần 8.000 lao động nông thôn về kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi và chuyển đổi số đã được tổ chức, nhưng cần đẩy mạnh hơn để đồng bộ với vốn vay.

Ngoài hiệu quả tín dụng, khả năng hấp thu vốn của nông dân và hợp tác xã cũng là vấn đề không thể xem nhẹ. Năm 2025 đã gần qua đi, nhưng dư nợ giảm nhẹ phản ánh thủ tục chứng minh thu nhập vẫn phức tạp, khiến nhiều hộ nông dân e ngại vay vốn, đặc biệt khi chi phí đầu vào tăng cao.

Nếu năng lực hấp thu vốn không được cải thiện thì cũng không thể dựa vào tăng gói tín dụng để tạo ra phát triển thực sự cho nông nghiệp nông thôn TP.HCM.

×