Đại biểu Quốc hội lo viên chức "chân trong chân ngoài" dễ xung đột lợi ích

Sáng 1/10, Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách tiếp tục cho ý kiến 7 dự thảo luật, trong đó có dự Luật Viên chức (sửa đổi).

Đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) bày tỏ băn khoăn dự thảo luật chưa nêu rõ cơ chế phân bổ minh bạch nguồn thu cũng như cách bảo đảm quyền lợi giữa các viên chức.

Theo đại biểu, nếu không cụ thể có thể nảy sinh tình trạng chênh lệch thu nhập quá lớn gây mất công bằng. Do đó, ông kiến nghị bổ sung nguyên tắc phân phối công bằng gắn thu nhập tăng thêm với hiệu quả công việc và quy định nghĩa vụ công khai minh bạch tài chính để bảo đảm công bằng giữa các đơn vị.

Về những việc viên chức không được làm, ông Bình cho biết, dự thảo luật bổ sung quy định cấm đăng tải, phát tán, phát ngôn thông tin sai lệch.

Theo ông Bình, đây là quy định cần thiết trong kỷ nguyên số nhằm phòng ngừa hành vi làm ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan, nhà nước. Tuy nhiên, khái niệm thông tin sai lệch trong dự thảo luật chưa được giải thích cụ thể, dễ dẫn đến cách hiểu, áp dụng tùy tiện, thậm chí có thể hạn chế quyền tự do ngôn luận hợp pháp.

Đại biểu đề nghị cần đưa ra tiêu chí xác định thế nào là thông tin sai lệch và bổ sung nguyên tắc bảo đảm quyền tự do phản biện, quyền nêu ý kiến chính đáng của viên chức miễn không trái pháp luật.

Về tiền lương, tiền thưởng, dự thảo luật nhấn mạnh "gắn thu nhập với kết quả, hiệu quả công việc, phù hợp với xu thế trả lương theo vị trí việc làm". Tuy nhiên, theo đại biểu dự thảo lại chưa làm rõ cơ chế tiền thưởng, chưa phân biệt rõ giữa lương cơ bản và thu nhập tăng thêm.

Như vậy các đơn vị sẽ khó khăn trong xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ minh bạch, dễ dẫn đến khiếu nại, tranh chấp.

Từ đó, ông Bình đề nghị nghiên cứu bổ sung cơ chế khoán quỹ tiền thưởng theo hiệu quả công việc, trao quyền tự chủ cho đơn vị trong phân bổ nhưng phải công khai, minh bạch gắn với kết quả đánh giá viên chức hàng năm.

Về quyền tham gia hợp đồng nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh, dự thảo cho phép viên chức được ký hợp đồng lao động, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp ngoài công lập nếu không trái pháp luật.

Ông Bình quan ngại với quy định này, nếu không kiểm soát chặt chẽ sẽ dẫn đến xung đột lợi ích khi viên chức có thể lợi dụng vị trí công tác để phục vụ lợi ích cá nhân.

Vì vậy, ông đề nghị quy định rõ danh mục lĩnh vực, ngành nghề viên chức được phép tham gia, đồng thời yêu cầu báo cáo minh bạch và chịu sự giám sát của đơn vị quản lý.

Về tuyển dụng viên chức, dự thảo luật đã thay đổi căn cứ tuyển dụng theo vị trí việc làm, quỹ lương và nguồn thu hợp pháp, thay vì chỉ dựa vào chức danh nghề nghiệp như luật hiện hành.

Đại biểu Thạch Phước Bình nhấn mạnh, đây là thay đổi quan trọng, giúp tuyển chọn sát với nhu cầu thực tế. Tuy nhiên, quy trình tuyển dụng vẫn còn nặng về thủ tục hành chính, chưa đủ linh hoạt để thu hút nhân tài.

Ông đề nghị mở rộng cơ chế tiếp nhận trực tiếp các chuyên gia, nhà khoa học, nhân tài. Đồng thời, mạnh dạn phân cấp để đơn vị sự nghiệp công lập có thực quyền tự chủ trong tuyển dụng, gắn với trách nhiệm giải trình.

Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (đoàn Phú Thọ) cho biết dự thảo luật nêu khái niệm "viên chức quản lý" là người được bổ nhiệm giữ chức vụ quản lý có thời hạn.

Đại biểu đề nghị làm rõ "người được bổ nhiệm là viên chức công tác tại đơn vị sự nghiệp được bổ nhiệm hay bao gồm cả công chức từ cơ quan quản lý nhà nước được bổ nhiệm sang giữ chức vụ quản lý ở đơn vị sự nghiệp công lập".

Về bổ nhiệm, biệt phái, từ chức, miễn nhiệm, cho thôi giữ chức vụ đối với viên chức, dự thảo luật quy định viên chức bổ nhiệm giữ chức vụ quản lý bằng quyết định của cấp có thẩm quyền, nhưng chưa quy định rõ cấp thẩm quyền là cấp nào.

Ông nêu đơn vị sự nghiệp công lập, đơn vị giáo dục cấp xã hiện nay vẫn chưa rõ ai bổ nhiệm chức danh này. Ban soạn thảo cần nghiên cứu rõ để quy định cụ thể việc phân cấp bổ nhiệm đối với lãnh đạo quản lý các đơn vị sự nghiệp công lập.

Giải trình ý kiến đại biểu sau đó, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cho biết, dự thảo luật lần này được xây dựng trong bối cảnh Quốc hội đã thông qua nhiều nghị quyết quan trọng về đổi mới khoa học công nghệ, sáng tạo và Luật Nhà giáo.

Theo đó, dự thảo đã mở rộng đáng kể các quyền của viên chức so với trước đây nhằm đảm bảo tính tự chủ trong hoạt động nghề nghiệp; cho phép viên chức ký hợp đồng làm việc tại các đơn vị sự nghiệp công lập khác.

Đồng thời, tạo điều kiện tham gia điều hành doanh nghiệp để phát huy tối đa năng lực và tận dụng nguồn nhân lực chất lượng cao.

Về công tác tuyển dụng và bổ nhiệm, dự thảo luật hướng tới việc quản lý viên chức theo vị trí việc làm nhằm nâng cao chất lượng và cơ cấu lại đội ngũ.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, đang có sự chưa thống nhất trong thẩm quyền tuyển dụng, bổ nhiệm viên chức lãnh đạo tại các cơ sở giáo dục giữa các văn bản của Chính phủ và bộ chuyên ngành.

Ông giải thích, Luật Viên chức là luật khung, mang tính nguyên tắc chung. Để tránh xung đột pháp lý, dự thảo đã có hướng mở "trường hợp pháp luật chuyên ngành có quy định khác thì sẽ được ưu tiên áp dụng".

"Thực hiện yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cơ quan chủ trì sẽ rà soát kỹ lưỡng, bổ sung điều khoản cần thiết để đảm bảo không có sự xung đột giữa luật chung và các luật chuyên ngành", ông Long nói và khẳng định Bộ Nội vụ sẽ tiếp thu ý kiến của các đại biểu để bổ sung các cơ chế kiểm soát, giám sát và giải trình nhằm tránh lạm dụng quyền.

Bộ Nội vụ sẽ hoàn thiện dự thảo để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và trình Quốc hội trong kỳ họp thứ 10 tới.

×