Đến thời tranh nhau thu mua gạo thơm, gạo ngon cơm?

Dự kiến trong tháng 6, các doanh nghiệp xuất trên 450.000 tấn gạo sau khi đã xuất khẩu khoảng 2,282 triệu tấn trong năm tháng đầu năm, sản lượng gạo xuất khẩu tăng 9,71% so với cùng kỳ năm 2015; giá xuất (FOB) tăng bình quân 6,06 USD/tấn. Các hợp đồng đã đăng ký trên 3,5 triệu tấn. Dự kiến trong sáu tháng cuối năm sẽ xuất khẩu thêm 2,97 triệu tấn nữa.

Lợi thế mùa vụ, giống tốt

Tại hội nghị “Sơ kết sản xuất vụ hè – thu  2017 và triển khai kế hoạch sản xuất vụ thu – đông, mùa 2017 tại Đông Nam bộ và đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL)”, ngày 23.6 tại TP Cần Thơ, ông Năng cho biết nông dân bán lúa hè – thu sớm được giá. Từ tháng 4.2016 đến nay, giá lúa tăng ở mức cao. Hiện nay giá lúa vẫn còn tăng và có thể giá cao đến tháng 9.2017.

Ngành gạo thế giới đã chuyển “180 độ”, từ chỗ người mua làm chủ đã chuyển qua người bán làm chủ, theo ông Năng. “Vụ hè – thu ở ĐBSCL là “độc nhất vô nhị” trên thế giới. Khi các nước không có lúa vụ này thì Việt Nam có, sản lượng  khoảng 3 triệu tấn gạo hàng hoá”, ông Năng nói.

Cách làm bữa cơm ngon hơn tại vườn sinh thái Xẻo Nhum, Cần Thơ. Ảnh: HL.

Ngày 21.6, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã chính thức ra mắt cục Chế biến và phát triển thị trường, trực thuộc bộ, thực hiện chức năng tham mưu và tổ chức thực thi pháp luật về phát triển thị trường nông, lâm, thuỷ sản và muối, điều phối các hoạt động phát triển thị trường; đầu mối quản lý về chế biến, bảo quản nông, lâm, thuỷ sản và muối, thuộc phạm vi quản lý nhà nước của bộ theo phân cấp, uỷ quyền của bộ trưởng.

VFA mong muốn được Nhà nước hỗ trợ xúc tiến thương mại xuất khẩu gạo qua thị trường Hoa Kỳ, do thị trường này đang có nhu cầu. Nhưng ông Năng cũng nói phải quay lại kiểm tra đất, vật tư đầu vào, quy trình chế biến, bảo quản như thế nào, và phải được đánh giá hợp quy trước khi xuất vào thị trường Hoa Kỳ.

Trong khi cánh đồng lớn (hè – thu) toàn vùng chỉ trên 102.000ha, giảm 27.590ha, ký hợp đồng tiêu thụ sản phẩm khoảng 56.700ha, giảm 38.000ha so vụ hè – thu trước. VFA triển khai xây dựng mô hình sản xuất đầu tiên cho bốn hợp tác xã và một tổ hợp tác sản xuất, liên kết với 18 công ty thuộc Vinafood 2 tại Tiền Giang, Hậu Giang, Đồng Tháp và TP Cần Thơ. Các chuyên gia thuộc trường ĐH Cần Thơ, sở NN&PTNT bốn tỉnh ĐBSCL nêu trên, và Vinafood 2 hợp tác xây dựng vùng lúa theo tiêu chuẩn GlobalGAP; thay vì chỉ đạt VietGAP, sản xuất lúa gạo theo tiêu chuẩn chất lượng quốc tế SQF.

Các doanh nghiệp sẽ thu mua lúa theo thoả thuận với nông dân, để cùng nhau làm lúa gạo ngon lành tiếp cận thị trường chất lượng cao, sau những trải nghiệm không triển vọng từ thị trường giá rẻ.

Cuộc đua nội bộ bắt đầu

Năm nay, cơ quan Khí tượng thuỷ văn Nam Bộ dự báo lũ sớm so với trung bình nhiều năm. Mặt khác, các chuyên gia bảo vệ thực vật theo dõi diễn biến bệnh vàng lùn – lùn xoắn lá (VL– LXL) cảnh báo nguy cơ phá hại từ rầy nâu, sau khi phát hiện hơn 8.250ha lúa hè – thu bị nhiễm bệnh VL – LXL (tăng 7.354ha so vụ hè – thu cùng kỳ năm trước), trong đó có 30ha bị mất trắng tại hai tỉnh Long An, Đồng Tháp.

Thương lái thu mua lúa ngay tại ruộng. Ảnh: Đình Huệ/TTXVN

Đến nay 300.000ha/1,7 triệu ha lúa hè thu ở Nam Bộ đã được thu hoạch, diện tích còn lại ở giai đoạn đẻ nhánh – làm đòng. Diện tích lúa hè thu năm 2017, giảm 35.458ha, do chuyển đổi cây trồng ở một số địa phương, năng suất ước đạt 5,66 tấn/ha, tăng 2,98 tạ/ha, sản lượng ước tính trên 9,7 triệu tấn, trong đó có 3 triệu tấn làm hàng hoá xuất khẩu.

Nhịp độ thu hoạch hè thu sẽ rộ trong tháng 7, đến tháng 8 các doanh nghiệp xuất hàng theo hợp đồng gần hết. Từ tháng 7 trở về sau, Thái Lan bắt đầu thu hoạch, đến tháng 9 các nước trồng lúa thu hoạch lúa rộ. Cuộc chơi của những giao dịch gạo ngon sẽ xếp lại ngôi vị của những loại giống, thương hiệu của các nhà cung cấp, chứ không chỉ là giá cả. Người trồng lúa đang cần thông tin phân tích thị trường và định hướng thích ứng. Hiện nay, các nguồn thông tin hữu ích chỉ được tham khảo trong diện hẹp.

ĐBSCL liên tục trồng lúa trong suốt năm theo khung thời vụ. Các doanh nghiệp và nông dân chú ý bộ giống lúa nàng hoa 9, OM 4900, OM 6976, OM 5451, OM 7347, ST 5, ST 20… trồng trong vụ thu – đông và vụ mùa. Vụ lúa mùa trồng trên nền tôm – lúa, xuống giống vào khoảng tháng 7 – 8, đang là đích ngắm của các doanh nghiệp làm gạo xuất khẩu chất lượng cao, và cũng là điểm cạnh tranh của các nhà kinh doanh gạo nội địa.

Với diện tích lúa thu – đông năm nay vào khoảng 832.000ha, năng suất bình quân 5,59 tấn/ha và lúa mùa 225.200ha, năng suất 45,34 tấn/ha; sản lượng khoảng 5,6 triệu tấn, trong khi các giống gạo thơm chỉ chiếm khoảng 13 – 14%, ngon cơm chiếm 54%, báo trước một cuộc cạnh tranh nội bộ giữa các doanh nghiệp Việt Nam khi tìm nguồn gạo ngon – lành.