Đừng “xuất khẩu văn học” chỉ qua “kênh” cá nhân!

PGS TS Đoàn Cầm Thi trả lời PV báo chí Pháp về tủ sách văn học Việt Nam đương đại.

3. Sự thiếu vắng những gương mặt văn chương trẻ tại hội nghị vừa qua khiến một số đại biểu quốc tế không khỏi thắc mắc: “Chúng tôi hy vọng được gặp những tác giả mới, nhưng hóa ra vẫn là những người mà mình đã gặp từ Hội nghị lần trước. Chúng tôi đã đọc Nguyễn Ngọc Tư, Nguyễn Ngọc Thuần…, sao họ không xuất hiện ở đây?”.

Không khó để đưa ra một câu trả lời cho sự thiếu vắng này. Rằng nhà văn của Việt Nam có cả nghìn người, không thể mời hết tất cả được. Nhưng cũng sẽ là lãng phí khi vẫn có những đại biểu Việt Nam tham dự một sự kiện văn học lớn như vậy, mà “thành tích” mang về cho sứ mệnh quảng bá chỉ là những bức ảnh kỷ niệm chụp chung với khách quốc tế!

4. Ai hay tổ chức nào sẽ nhận (chịu) trách nhiệm đưa văn chương Việt đến với thế giới? Sẽ có người cho rằng, đó phải là nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước, của Hội Nhà văn. Thế nhưng trong thực tế, rất nhiều tác phẩm văn học Việt Nam được “xuất ngoại” hoàn toàn là do các kênh cá nhân. 

Rất nhiều nhà xuất bản lớn trên thế giới trực tiếp khảo sát, hoặc nhờ những nhà văn có uy tín, có quan điểm độc lập để lựa chọn và giới thiệu cho mình những tác phẩm văn học đặc sắc. Vì việc tìm kiếm tác phẩm phù hợp thông qua các tổ chức, hội đoàn đôi khi mang nặng tính thủ tục hành chính, và kém hiệu quả. 

Ở Việt Nam, có nhà xuất bản nhanh nhậy đã tổ chức dịch và xuất bản tác phẩm văn học sang tiếng Anh, và mang những ấn phẩm này đến các hội chợ sách của quốc tế để chào hàng. Sự nhạy bén này sẽ giúp cho văn học Việt Nam có thêm nhiều cánh cửa để “xuất ngoại”.

Văn chương là tài sản của quốc gia. Đưa văn chương Việt đến với bạn bè quốc tế là trách nhiệm của cả cộng đồng. Trong giai đoạn hiện nay, bên cạnh việc đẩy mạnh việc giao lưu về kinh tế, chính trị, ngoại giao thì văn hóa - trong đó văn học giữ một vai trò thiết yếu - là lĩnh vực được nhiều quốc gia rất chú trọng.