Chủ đề nóng

Thứ bảy, ngày 19/08/2023 23:00 GMT+7

Được Nguyễn Huệ mời ra cộng tác, Nguyễn Gia Thiều phản ứng ra sao?

+ aA -

N.V Thứ bảy, ngày 19/08/2023 23:00 GMT+7

Năm 1789, Nguyễn Huệ đánh thắng quân Thanh, lập ra triều Tây Sơn. Vua Quang Trung trọng người tài, thu dụng một số quan lại cũ của triều đình Lê - Trịnh, Nguyễn Gia Thiều được mời ra cộng tác, nhưng ông cáo bệnh từ chối.

Nguyễn Gia Thiều sinh ngày 5 tháng 2 năm Tân Dậu, tức ngày 22 tháng 3 năm 1741, cuối thời vua Lê chúa Trịnh, ở làng Liễu Ngạn, tổng Liễu Lâm, huyện Siêu Loại, phủ Thuận Thành, xứ Kinh Bắc, nay là huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Ông xuất thân trong một gia đình đại quý tộc, có nhiều người làm tướng, làm quan cho triều đình.

Ông nội Nguyễn Gia Thiều là Nguyễn Gia Châu, một võ quan nhưng thông kinh sử được phong tước công. Cha của Nguyễn Gia Thiều là Nguyễn Gia Cư, một võ quan cấp cao được phong tước hầu. Mẹ của ông là quận chúa Quỳnh Liên, con gái chúa Trịnh Cương. Nguyễn Gia Thiều gọi chúa Trịnh Doanh đang cầm quyền lúc bấy giờ là cậu ruột và là anh em họ với chúa Trịnh Sâm. Vợ của Nguyễn Gia Thiều là con gái trưởng của quan Chưởng phủ sư Đại tư đồ Bùi Thế Đạt.

Được Nguyễn Huệ mời ra cộng tác, Nguyễn Gia Thiều phản ứng ra sao? - Ảnh 1. — Tranh vẽ Nguyễn Gia Thiều. Ảnh: Báo Đắk Lắk.

Vì gia đình bên ngoại thuộc họ nhà chúa, nên từ lúc lên năm, sáu tuổi Nguyễn Gia Thiều đã được vào học trong phủ chúa. Năm 1759 khi mới 18 tuổi, ông giữ chức Hiệu úy, Quản Trung mã tả đội. Sau đó ông làm chỉ huy Thiêm sự, năm 1782 thăng Tổng binh coi giữ xứ Hưng Hóa. Nguyễn Gia Thiều là một người rất được chúa Trịnh tin dùng. Vì có công nên ông được phong tước hầu - Ôn Như Hầu. Các em của ông cũng lần lượt được phong tước hầu, tước bá, như Nguyễn Gia Thưởng là Thưởng Vũ Bá, Nguyễn Gia Xuyên là Du Lãnh Bầu.

Thời gian làm Tổng binh ở Hưng Hóa, mặc dù có công được khen thưởng, Nguyễn Gia Thiều vẫn thường hay bỏ về nhà riêng ở gần Hồ Tây để vui chơi, làm thơ và cùng bạn bè bàn luận về triết học. Ông tự xưng là Hy Tôn tử và Như Ý thiền, lấy biệt hiệu là Tân Thi viện tử và Sưu Nhân. Có người bảo giai đoạn này chúa Trịnh không còn tin ông như trước, mới đẩy ông đi trấn giữ Hưng Hóa và Nguyễn Gia Thiều biết điều đó, nên ông chán nản bỏ về.

Nguyễn Gia Thiều là người có hiểu biết sâu rộng về văn học, sử học và triết học. Ông còn tinh thông nhiều bộ môn nghệ thuật như âm nhạc, hội họa, kiến trúc, trang trí. Về âm nhạc, Nguyễn Gia Thiều có sở trường các bài ca, bài tán. Ông là tác giả các bản Sơn trung âm và Sở từ điệu. Về hội họa, ông có bức tranh lớn Tống sơn đồ, dâng vua xem được khen thưởng. Về kiến trúc, trang trí, ông là người được chúa Trịnh giao cho trông nom việc trang hoàng phủ chúa và điều khiển xây tháp chùa Thiên Tích. Các công trình nghệ thuật của Nguyễn Gia Thiều đến nay không còn được lưu lại.

Về sáng tác, Nguyễn Gia Thiều có 2 tập thơ chữ Hán là Ôn Như thi tập, khoảng 1.000 bài, nhưng đã thất truyền. Những tác phẩm chữ Nôm, ngoài Cung oán ngâm khúc, ông còn có Tây hồ thi tập và Tứ trai thi tập, hiện cũng chỉ còn vài ba bài chép trong tập Tạp ký của Lý Văn Phức như Cảnh trong vườn và Miếng tình.

Năm 1786, khi Tây Sơn kéo quân ra Bắc diệt chúa Trịnh, Nguyễn Gia Thiều trốn lên miền núi xứ Hưng Hóa. Năm 1789, Nguyễn Huệ đánh thắng quân Thanh, lập ra triều Tây Sơn. Vua Quang Trung trọng người tài, thu dụng một số quan lại cũ của triều đình Lê - Trịnh, Nguyễn Gia Thiều được mời ra cộng tác, nhưng ông cáo bệnh từ chối. Nguyễn Gia Thiều về lại làng cũ, sống ở đó cho tới khi mất vào ngày 9 tháng 5 năm Mậu Ngọ, tức ngày 22 tháng 6 năm 1798, thọ 57 tuổi.

Lời bàn:

Nguyễn Gia Thiều tuy thuộc tầng lớp quý tộc, nhưng sống trong một thời kỳ nhiều biến động, loạn lạc. Tác phẩm Cung oán ngâm khúc của ông nói lên tâm trạng ai oán của một cung phi sống trong hoàng cung. Ông đã xây dựng hình tượng những người cung nữ với phẩm chất tuyệt vời, những cái quý giá nhất mà ông mong đợi ở con người: Đó là trí tuệ, tài năng, sắc đẹp, sự cao cả của tâm hồn, sự mãnh liệt của tình yêu. Nhưng những thứ ấy đáng lẽ phải đem lại vinh quang và hạnh phúc thì ngược lại chúng chỉ dẫn đến bi kịch và sự hủy diệt, chỉ chứng minh cho tính phi lý trong kiếp sống của cả nhân loại. Ông cũng cảm thức sâu sắc về cuộc sống phù du và thân phận mỏng manh của con người. Nhưng ông không tước bỏ niềm tin và vẫn muốn tìm ra một lối thoát.

Nguyễn Gia Thiều vừa là nhà triết học, vừa là nhà thơ. Nhà triết học đã giúp nhà thơ khái quát lên những nét cơ bản nhất của cuộc đời. Nhà thơ đã giúp nhà triết học biến những tư tưởng lớn thành những hình tượng khắc sâu vào tâm thức. Thơ ông là sự kết đọng đẹp nhất của một tâm hồn thẩm mỹ. Tài năng của ông trong âm nhạc, trong hội họa, trong kiến trúc kết hợp với bộ óc vô cùng uyên bác đã giúp ông tạo nên những lời thơ như hoa, như ngọc. Và chính điều này mà tên tuổi cũng như sự nghiệp, tác phẩm của ông sẽ sống mãi với thời gian.

Từ khóa:

Mời các bạn đồng hành cùng báo Dân Việt trên mạng xã hội Facebook để nhanh chóng cập nhật những tin tức mới và chính xác nhất.

Tin cùng chuyên mục

Xem thêm

Từ Hi Thái hậu mỗi ngày ăn 20 quả trứng nhưng đầu bếp phải chuẩn bị 500 quả, vì sao?

Vì sao "đạo tặc hái hoa" Điền Bá Quang trong Tiếu ngạo giang hồ được nhiều người cảm thông?

Nữ đội trưởng du kích Củ Chi gửi thư cho Bác Hồ là ai?

Phép thuật kỳ lạ nào Tôn Ngộ Không tuy biết nhưng chưa bao giờ sử dụng?

Hoàng đế nhà Lê nào trị vì 38 năm, có 501 người đỗ trạng nguyên, tiến sĩ...

Là con trai của phi tần được Hán Cảnh Đế sủng ái, rồi được lập làm Hoàng thái tử, vì sao Lưu Vinh lại chết bi thảm?

Người phụ nữ duy nhất ở Ninh Bình hai lần được nhận sắc phong của vua Nguyễn là ai?

Tin nổi bật

Đại thái giám Trung Hoa được gắn với danh hiệu “Hoàng đế đứng” là ai?

Bách tính bấy giờ thường truyền tai nhau câu nói: Thời nay có hai vị Hoàng đế, một người họ Chu ngồi trên ngai vàng, một người họ Lưu đánh cạnh ngai vàng. Danh hiệu “Hoàng đế đứng” này không ai khác chính là Lưu Cẩn.

Khang Hi vì ai mà dám vi phạm di huấn tổ tông?

Đông Tây - Kim Cổ

Những vị tiên nữ siêu cổ thời thời Hùng Vương là ai?

Đông Tây - Kim Cổ

Phái Cổ Mộ trong kiếm hiệp Kim Dung hình thành từ bi kịch tình yêu nào?

Đông Tây - Kim Cổ

Hoàng đế Chân Lạp đối đầu nhà Lý và cái kết bi thảm

Đông Tây - Kim Cổ

Đọc thêm

Giảm nghèo nông thôn

Chợ phiên vùng cao A Lưới: Không gian văn hoá rực rỡ và động lực sinh kế của đồng bào
9

Giảm nghèo nông thôn

Chợ phiên vùng cao A Lưới không chỉ rực rỡ sắc màu văn hóa và ẩm thực núi rừng, mà còn góp phần nâng cao thu nhập và phát triển sinh kế cho người dân bản địa.

Lào Cai thi đua yêu nước

Băng giá phủ trắng Y Tý ở Lào Cai

Lào Cai thi đua yêu nước

Do ảnh hưởng của đợt không khí lạnh tăng cường, sáng nay 30/11, trên xã vùng cao Y Tý, tỉnh Lào Cai đã xuất hiện thêm đợt băng giá phủ trắng cây cỏ, nhà cửa, hoa màu...

Thể thao

Xem trực tiếp U17 Việt Nam vs U17 Malaysia trên kênh nào?

Thể thao

U17 Việt Nam tự tin đánh bại U17 Malaysia, lúc 19h ngày 30/11, giành ngôi nhất bảng tại vòng loại U17 châu Á 2026.

Gia đình

Cây này tưởng chỉ ăn lá, ai ngờ thân cũng cực ngon, đem xào món giàu canxi lại trôi cơm vô cùng

Gia đình

Món ăn không những ngọt nhẹ, giòn thơm mà còn tốt cho sức khỏe, ai thưởng thức cũng phải khen.

Văn hóa - Giải trí

Người đẹp Việt nhiều lần là Thủ khoa, vừa nhận học bổng Tiến sĩ tại trường Đại học danh tiếng

Văn hóa - Giải trí

Phạm Ngọc Phương Anh là người đẹp có bảng thành tích học tập đáng ngưỡng mộ. Cô cũng thông thạo hai ngoại ngữ là tiếng Anh và tiếng Pháp.

Ảnh

Giải mã sức hút khó cưỡng của "Làng du lịch tốt nhất thế giới" nằm giữa thung lũng vàng xứ Lạng

Ảnh

Nằm bình yên bên dãy núi đá vôi hùng vĩ, làng Quỳnh Sơn (xã Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn) như một bức tranh cổ tích với hơn 400 mái nhà sàn ngói âm dương đều tăm tắp. Chính vẻ đẹp kiến trúc và văn hóa được bảo tồn trọn vẹn này đã giúp Quỳnh Sơn xuất sắc vượt qua hàng trăm đối thủ quốc tế để trở thành "Làng du lịch tốt nhất thế giới".

Xã hội

Phó Giáo sư trẻ nhất Việt Nam ngành Toán 2025 sinh năm 1991, có bằng thạc sĩ và tiến sĩ ở Pháp

Xã hội

Phó Giáo sư trẻ nhất Việt Nam ngành Toán năm 2025 là thầy Trần Ngọc Nguyên, hiện đang công tác tại Trường Đại học Quy Nhơn, từng nhận bằng thạc sĩ và tiến sĩ tại Pháp.

Thế giới

Ông Zelensky có động thái bất ngờ để “quyến rũ” toàn cầu giữa bê bối tham nhũng chấn động

Thế giới

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang tăng tốc các nỗ lực ngoại giao toàn cầu để thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình, cử một nhóm đàm phán sang Mỹ và tự mình chuẩn bị chuyến đi tới Paris, trong bối cảnh chính phủ của ông đối mặt với một bê bối tham nhũng và các cuộc tấn công trên không dữ dội từ Nga.

Tin tức

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Phụ nữ Việt Nam ‘3 tiên phong’, ‘5 làm chủ’ trong khởi nghiệp sáng tạo

Tin tức

Sáng 30/11, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự và phát biểu tại Hội nghị tổng kết Đề án "Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017-2025", triển khai Đề án của Chính phủ "Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2026-2035" và biểu dương điển hình hợp tác xã do phụ nữ tham gia quản lý năm 2025.

Nhà nông

Vườn quốc gia ở tỉnh Nam Định cũ, nay thuộc tỉnh Ninh Bình có nhiều loài chim quý đến trú ngụ, được ví "Ga chim quốc tế"

Nhà nông

Vườn quốc gia Xuân Thủy ở huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định (cũ)- nay thuộc tỉnh Ninh Bình có diện tích hơn 7.100ha, trong đó có hơn 1.100ha rừng đặc dụng. Đặc biệt, nơi đây có hệ sinh thái đa dạng với 202 loài thực vật, các loài đặc hữu, nguy cấp, quý hiếm...

Đông Tây - Kim Cổ

Từ Hi Thái hậu mỗi ngày ăn 20 quả trứng nhưng đầu bếp phải chuẩn bị 500 quả, vì sao?

Đông Tây - Kim Cổ

Dù Từ Hi Thái hậu chỉ ăn 20 quả trứng mỗi ngày nhưng những người đầu bếp lại mua và chuẩn bị 500 quả. Vậy, số trứng còn lại là dành cho ai?

Nhà nông

Tin bão mới nhất: Bão số 15 KOTO dự báo suy yếu thành vùng áp thấp trước khi đổ bộ đất liền

Nhà nông

Tin bão mới nhất hôm nay từ Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, dự báo đến ngày 3/12, bão số 15 KOTO sẽ suy yếu thành vùng áp thấp trước khi đổ bộ đất liền.

Thị trường

Giá vàng hôm nay mới nhất (30/11) tăng gần 5 triệu đồng/lượng trong tuần: "Mua bao nhiêu cũng có", khách ồ ạt "kéo đến"

Thị trường

Giá vàng hôm nay 30/11, vàng SJC và nhẫn duy trì ở ngưỡng cao sau nhiều ngày tăng vọt, thậm chí phá đỉnh. Nhà vàng bán ra không giới hạn, lượng khách mua bán tăng cao.

Đại đoàn kết dân tộc

Ra mắt ứng dụng an sinh số TP.HCM: Bước chuyển mới trong chăm lo an sinh xã hội của Mặt trận Tổ quốc

Đại đoàn kết dân tộc

Việc ứng dụng công nghệ vào công tác an sinh xã hội được xem là bước thay đổi lớn, thể hiện quyết tâm của hệ thống Mặt trận Tổ quốc TP.HCM trong quản lý nguồn lực, hỗ trợ người dân khó khăn một cách khoa học, minh bạch và công bằng hơn.

Pháp luật

Chuẩn bị xử phúc thẩm ông Phạm Thái Hà, cựu Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội trong vụ án Thuận An

Pháp luật

Bị phạt 5 năm 6 tháng tù vì tác động tới Bí thư Bắc Giang để tạo điều kiện cho Tập đoàn Thuận An, ông Phạm Thái Hà, cựu Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đã nộp đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt và sẽ được xem xét tại phiên tòa phúc thẩm tới.

Văn hóa - Giải trí

Nghệ sĩ Việt tiếc thương nhiếp ảnh gia Lân Trần qua đời ở tuổi 46

Văn hóa - Giải trí

Nhiều nghệ sĩ, đồng nghiệp và diễn viên bày tỏ tiếc thương nhiếp ảnh gia Lân Trần, người yêu nghề và để lại nhiều khoảnh khắc đẹp của sân khấu Việt.

Thể thao

Lai Châu Marathon 2025: Bản hòa ca của nắng gió đại ngàn và những bước chân khát vọng
6

Thể thao

Không chỉ là một cuộc đua tranh tốc độ, Giải Marathon Lai Châu lần thứ II năm 2025 đã trở thành một hành trình đầy cảm xúc, nơi vẻ đẹp hoang sơ của Tây Bắc hòa quyện cùng ý chí bền bỉ của gần 2.000 vận động viên dưới ánh nắng vàng rực rỡ.

Văn hóa - Giải trí

Phạm Tuyên, Trần Tiến, Chu Lai, Trần Đăng Khoa, Lưu Quang Vũ được tôn vinh

Văn hóa - Giải trí

Trần Tiến, Chu Lai, Trần Đăng Khoa là các tác giả có tác phẩm xuất sắc sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975 - 30/4/2025) được tôn vinh.

Thể thao

Đoàn Văn Hậu cùng CLB CAHN sang Thái Lan làm khách trước Buriram United

Thể thao

Hậu vệ Đoàn Văn Hậu đồng hành với CLB CAHN trong chuyến làm khách tới sân của Buriram United vào ngày 3/12, trong khuôn khổ Cúp các CLB Đông Nam Á 2025/2026. Nếu tình hình diễn biến trận đấu suôn sẻ cho CLB CAHN, nhiều khả năng Đoàn Văn Hậu sẽ tái xuất sân cỏ chính thức sau hơn 2 năm vắng bóng.

Xã hội

Tranh luận"siết" đào tạo ngành Y, Luật trong thời gian tới: Chuyên gia nói gì?

Xã hội

Trong khi có chuyên gia đồng tình việc siết lại các ngành đặc thù để đảm bảo chất lượng, ý kiến khác lo ngại việc thu hẹp đào tạo có thể khiến hàng chục nghìn thí sinh mất cơ hội học luật, đồng thời tạo ra khoảng trống nguồn nhân lực pháp lý trong tương lai.

Văn hóa - Giải trí

Gia đình NSND Công Lý và chuyện chưa kể sau 4 năm biến cố bệnh tật

Văn hóa - Giải trí

Gia đình Công Lý chia sẻ về tình hình sức khỏe của nghệ sĩ sau biến cố. Sự quan tâm từ khán giả là động lực lớn giúp anh hồi phục.

Văn hóa - Giải trí

“Khúc tráng ca thời đại” - triển lãm "cứu" Lễ hội Nhiếp ảnh quốc tế TP.HCM khỏi sự đìu hiu

Văn hóa - Giải trí

Triển lãm “Khúc tráng ca thời đại” là điểm nhấn khi thu hút người quan tâm "cứu" sự đìu hiu suốt 4 ngày của Lễ hội Nhiếp ảnh quốc tế TP.HCM lần 2 - 2025.

Thế giới

Động thái bất ngờ của Ukraine giáng đòn đau cho Nga ngay trước cuộc đàm phán với Mỹ

Thế giới

Một trong những trạm xuất dầu lớn nhất của Nga đã phải ngừng vận hành sau một cuộc tấn công bằng drone đường biển của Ukraine, chỉ vài giờ trước khi phái đoàn đàm phán của Kiev lên đường sang Mỹ để thảo luận về việc chấm dứt chiến tranh, theo NZHerald

Kinh tế

Top 10 địa phương hấp dẫn doanh nghiệp lớn năm 2025, "bất ngờ" với tỉnh hút vốn FDI mạnh nhất

Kinh tế

Bắc Ninh là địa phương dẫn đầu vốn đầu tư FDI đăng ký mới và điều chỉnh, với tổng vốn đăng ký cấp mới và điều chỉnh đạt 4,94 tỷ USD, tăng 11,3% so với cùng kỳ năm trước.

Gia đình

Cả quãng đường về nhà ngoại, tôi cứ nghĩ mãi có nên ly hôn không khi chồng đối xử với mình như thế?

Gia đình

Tôi nhìn anh, nước mắt trào ra không kìm nổi.

Nhà đất

Tài sản Phạm Nhật Vượng “phi mã”, trở thành người giàu 97 thế giới

Nhà đất

Tỷ phú Phạm Nhật Vượng lần đầu góp mặt trong Top 100 người giàu nhất thế giới khi cổ phiếu Vingroup bứt phá mạnh, kéo VN-Index tiến sát mốc 1.700 điểm và giúp tài sản của nhiều tỷ phú Việt đồng loạt tăng cao.

Nhà nông

Đưa công nghệ đến từng ngõ xóm, xã Nông Sơn, TP Đà Nẵng đang xây dựng xã nông thôn số hiện đại

Nhà nông

Thời gian qua, cùng với việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, xã Nông Sơn, thành phố Đà Nẵng (trước đây thuộc huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam cũ) đã xác định chuyển đổi số là nhiệm vụ đột phá chiến lược, là động lực để nâng cao chất lượng phục vụ người dân và hiện đại hóa quản lý Nhà nước.

Thể thao

Đội tuyển ba môn phối hợp 100% nhập tịch của Campuchia dự SEA Games 33 bị nghi ngờ "nhập lậu"

Thể thao

Đến SEA Games 33, đội tuyển Ba môn phối hợp của Campuchia bị hoài nghi về tính hợp lệ của các vận động viên, khi toàn bộ 11 người đều thuộc dạng nhập tịch.

Bạn đọc

Ô tô né trạm BOT 545 tràn vào khu dân cư ở Đà Nẵng: Xe né trạm từng gây tai nạn chết người

Bạn đọc

Khu Quản lý đường bộ III đã làm việc với các đơn vị liên quan về tình trạng xe tải né trạm BOT 545 chạy xuyên khu dân cư Thanh Quýt 3 (phường An Thắng, TP Đà Nẵng) gây mất an toàn giao thông nghiêm trọng, trong đó từng xảy ra vụ học sinh tử vong thương tâm.