EURO 2024, bóng đá đẹp lên ngôi cùng sự tiến hóa của tiqui-taca

EURO 2024, bóng đá đẹp lên ngôi cùng sự tiến hóa của tiqui-taca

EURO 2024 đã kết thúc, ĐT Tây Ban Nha lên ngôi vô địch sau loạt 7 trận thắng liên tiếp. Không phải bao giờ đội bóng hay nhất, mạnh nhất cũng đoạt chức vô địch. Có câu nói: Người vô địch không phải là người mạnh nhất, hay nhất. Mà người vô địch là người tỏ ra mạnh nhất, hay nhất ở những thời điểm quyết định. Nhưng như chúng ta thấy, EURO 2024 đã có 1 kết cục công bằng khi đội bóng hay nhất, mạnh nhất đoạt ngôi vô địch.

Châu Âu không chỉ được biết đến là nơi sinh ra môn bóng đá. Mặc dù sau đó bóng đá được coi như 1 thứ tôn giáo ở một số quốc gia Nam Mỹ, nhưng châu Âu mới là nơi phát minh, định dạng các loại chiến thuật của bóng đá, để rồi sau đó truyền bá ra khắp thế giới. Đó là những bóng đá "tổng lực" (totaalvoetbal) của ĐT Hà Lan mà linh hồn là Johan Cruyff, rồi Catenaccio của Italia, làm nản lòng biết bao đội bóng tấn công hùng mạnh, hay lối đá pressing đầy sức mạnh mà được người Đức hoàn thiện thành Gegenpressing, cuối cùng, đó là Tiqui-taca của người Tây Ban Nha, giúp họ thống trị bóng đá thế giới những năm 2010 – 2012.

Người ta nói nhiều đến cái cách ĐT Tây Ban Nha chinh phục châu Âu năm 2024. Họ trình diễn một kiểu chơi bóng rất quyến rũ. Không sa đà vào biểu diễn kỹ thuật cá nhân như lối đá của các cầu thủ Nam Mỹ, không quá thực dụng như các đội bóng của Lục địa già, nhưng vẫn đầy nghệ thuật, khoa học và không thiếu toan tính. Lối đá của các cầu thủ Tây Ban Nha ở giải đấu này tuy không giống hoàn toàn, nhưng vẫn mang đậm phong cách của trường phái tiqui-taca. Nó dường như là phiên bản cải tiến của tiqui-taca vậy.

Thực tế cho thấy ở giải đấu này, mọi đội bóng đều áp dụng lối đá kiểm soát. Các đội bóng tự nhận thấy hay được cho là yếu hơn chỉ lựa chọn phòng ngự phản công trong những giai đoạn nhất định của trận đấu. Phòng ngự phản công chỉ là 1 hình thái chiến thuật, chứ không phải là triết lý bóng đá của 1 đội bóng nào đó, kiểu như một số đội bóng ở châu Âu những năm trước đây, mà điển hình là Italia, với trường phái nổi tiếng: Catenaccio. Khi đó, họ chơi phòng ngự phản công không phải vì họ yếu hơn, chỉ đơn giản là họ đá vậy thì hiệu quả hơn.

Như đã nói ở trên, châu Âu vốn là nơi phát minh và truyền bá các loại chiến thuật ra khắp thế giới, họ tạo ra các xu hướng chiến thuật của bóng đá hiện đại. Với những gì diễn ra ở EURO 2024, có thể thấy, bóng đá kiểm soát đã là xu hướng của bóng đá thế giới, được mọi đội bóng ở châu Âu áp dụng, chứ không phải là lối chơi riêng của 1 số đội bóng ưu tú.

Thực tế, sự phát triển của chiến thuật bóng đá là 1 quá trình tiến hóa. Sau khi kế thừa và hoàn thiện trường phái Bóng đá tổng lực của huyền thoại Rinus Michels, Johan Cruyff đã giúp đội tuyển quê hương Hà Lan trở thành một cường quốc bóng đá với chức vô địch EURO 1988. Phát triển từ lối đá tổng lực, Johan Cruyff được coi là cha đẻ khai sinh ra Tiqui-Taca ở Barcelona, để rồi Pep Guardiola nâng tầm và đưa lối chơi này lên đến đỉnh cao với Barcelona và ĐT Tây Ban Nha.

Sau thành những thành công rực rỡ của trường phái chiến thuật này, các đội bóng khác đã tìm ra nhược điểm và cách khắc chế lối chơi tiqui-taca. Tưởng như trường phái bóng đá quyến rũ này đã đi vào dĩ vãng. Nhưng với những gì các cầu thủ Tây Ban Nha thể hiện trong giải đấu này, cả về tính hiệu quả hay vẻ đẹp trong thi đấu, dường như tiqui-taca đã được tái sinh, được tiến hóa dưới bàn tay HLV Luis de la Fuente.

Giữ nguyên tinh thần căn bản của tiqui-taca, với yêu cầu tối thượng là kiểm soát bóng (cầm bóng), nhưng ĐT Tây Ban Nha phiên bản 2024 nhanh chóng tìm cách phát động 1 cuộc khoan phá hướng về phía khung thành đối phương hơn trong giai đoạn kiểm soát bóng. Ở trong giai đoạn không kiểm soát bóng, để phân phối sức hợp lý, họ ít thường xuyên pressing hơn. Các cuộc pressing được lựa chọn thời điểm thích hợp để kích hoạt. Cầu thủ Tây Ban Nha chơi cao nhất hoặc gần bóng nhất sẽ là người bật công tắc pressing, còn được gọi là bật pressing trigger. Nếu một cầu thủ bật pressing trigger lên mà các đồng đội không theo thì chắc chắn việc pressing sẽ thất bại và chỉ tốn sức cầu thủ kia mà thôi. Nhưng ở EURO 2024, chưa lần nào chúng ta thấy các cầu thủ Tây Ban Nha mắc lỗi này khi kích hoạt hệ thống pressing của họ.

Tóm lại, EURO 2024 là nơi mà bóng đá kiểm soát, thứ bóng đá đẹp mắt được vinh danh. Và trường phái bóng đá tiqui-taca tưởng như đã là dĩ vãng, nay tiến hóa, được cải tiến, để đem về cho ĐT Tây Ban Nha ngôi vô địch không chỉ trên bục thành tích cao nhất của giải đấu, mà còn là ngôi cao nhất trong lòng người hâm mộ bóng đá thế giới bởi vẻ đẹp của nó.