Hậu vụ án VN Pharma: Trám “lỗ hổng” nhập khẩu thuốc

Theo quy định của Nhà nước, bất cứ một loại thuốc nào muốn nhập khẩu vào Việt Nam phải có đơn hàng quy định chi tiết từng loại (gọi là quota), trình cho Cục Quản lý dược - Bộ Y tế - phê duyệt. Khi nhận hàng, doanh nghiệp lập danh sách từng loại thuốc và kèm theo quota để cơ quan Hải quan đối chiếu.

Đối với các hãng dược nước ngoài, họ thường nhập thuốc vào Việt Nam thông qua các văn phòng đại diện. Các văn phòng đại diện này, dưới hình thức uỷ thác "mượn" tay doanh nghiệp trong nước như Yteco, VN Pharma, H&C… (có chức năng nhập khẩu thuốc) để đưa thuốc vào Việt Nam. Thị trường “nóng, sốt, khan hiếm” loại thuốc nào, thì họ sẽ cấp tốc nhập khẩu loại thuốc đó, thông qua các doanh nghiệp trong nước nêu trên.

Nhưng, việc nhập khẩu thuốc bắt buộc phải có sự phê duyệt quota của Cục Quản lý dược. Bởi vậy, khi Cục Quản lý dược trễ nải phê duyệt, hàng lưu kho lâu, thiệt hại cho các hãng dược lớn. Do đó, mới có chuyện Yteco liều lĩnh cạo sửa quota, tráo toa thuốc... để nhập khẩu thuốc vào Việt Nam càng sớm càng tốt.

Hành động liều lĩnh đó, đổi lại Yteco nhận được món hoa hồng 6%/tổng giá trị mỗi hợp đồng nhập khẩu thuốc. Vì món hoa hồng này, dẫn tới sai phạm pháp luật, vụ án nhập khẩu thuốc của Yteco đã bị khởi tố, gần chục cán bộ, quan chức của Yteco đã phải vào tù.

“Lỗ hổng” nhập khẩu thuốc từ vụ Yteco, sau 15 năm vẫn còn nguyên, chưa hề được… “trám”, dù ai cũng nhận thức được “lỗ hổng” ấy. Vậy, mới dẫn tới vụ VN Pharma nóng hổi hôm nay.

Không phải ngẫu nhiên, bản án sơ thẩm (lần 2) của vụ án VN Pharma mà Hội đồng xét xử mới tuyên hôm qua (1/10) đã đúc kết: “… Lỗ hổng trong việc cấp giấy phép nhập khẩu thuốc của Bộ Y tế dẫn đến các công ty nhập khẩu nâng khống giá thuốc, sau đó nhận lại số tiền nâng khống chi "hoa hồng" bán thuốc, đã dẫn đến tình trạng thuốc nhập khẩu vào Việt Nam luôn có giá cao so với giá trị thuốc, gây  ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người dân, nhất là người nghèo…”.

                                    Quang cảnh xét xử tại phiên toà sơ thẩm (lần 2) VN Pharma. Ảnh: C.M.Đ.

Bản chất sai phạm trong vụ án này cũng là từ giá thuốc. Thuốc trị ung thư do Ấn Độ sản xuất chỉ 25USD/hộp, nhưng thuốc trị ung thư tương tự, với nhãn mác, thương hiệu do Canada sản xuất lại cao ngất ngưỡng… 75 USD/hộp.

Chênh lệch giá trị mỗi hộp thuốc tới 50USD đã khiến những kẻ tham tiền như Nguyễn Minh Hùng – Giám đốc Công ty CP VN Pharma – và Võ Mạnh Cường – Giám đốc Công ty TNHH thương mại H&C – bất chấp luật pháp, cùng nhau âm mưu và thực hiện làm giả hồ sơ pháp lý, “phù phép" 9.300 hộp thuốc H-Capita do Ấn Độ sản xuất thành 9.300 hộp thuốc H-Capita, có xuất xứ … "Made in Canada" (?).

Hậu vụ án “buôn thuốc giả” của VN Pharma, tương tự như vụ án “cạo sửa quota nhập khẩu thuốc” của Yteco năm nào, thêm lần nữa … “vỡ” ra nhiều điều. “Vỡ” ra bài học trong quản lý nhập khẩu thuốc của ngành y tế. “Vỡ” ra nhận thức phải đặt sức khoẻ người dân lên hàng đầu, đối với các nhà nhập khẩu thuốc như VN Pharma, Yteco.v.v…

Và, giá trị hoa hồng 6%/hợp đồng, chênh lệch giá thuốc 50 USD/hộp thuốc, thì dường như đã “vỡ” ra từ rất lâu, qua không ít vụ án; nhưng không hiểu vì sao, nhiều doanh nghiệp và cá nhân nhập khẩu thuốc vẫn cố tình… lãng quên. Hậu quả là không ít doanh nghiệp bị khởi tố, không ít cá nhân phải tra tay vào còng, ra trước vành móng ngựa...

Thế mới biết, “trám lỗ hổng” nhập khẩu thuốc, tưởng dễ, nhưng hoá ra lại khó khăn biết chừng nào!