Kiến trúc sư "kỳ dị": Mang nét thiên nhiên vào dự án đô thị

UNIC, một tòa nhà ở khu sinh thái Làng Olympic của Paris, Clichy-Batignolles, thu hút sự chú ý của mọi người với hình dạng kỳ lạ và các tầng nhấp vươn lên một cách tự do của tòa nhà 13 tầng.

UNIC đánh dấu dự án châu Âu đầu tiên của công ty MAD Architects, có trụ sở tại Bắc Kinh. Đó là một phong cách hoàn toàn "khác" của kiến trúc sư người Trung Quốc Ma Yansong, người đứng đầu công ty, luôn nhắm tới việc phô bày ý nghĩa đương đại của thiên nhiên trong kiến trúc đô thị toàn cầu.

Ma Yansong cho biết, các thiết kế của anh làm sáng tỏ chủ nghĩa hiện đại của phương Tây với một chút "sự nhạy cảm của châu Á".

Tòa nhà đầy biến ảo UNIC tại Pháp. (Ảnh: MAD).

Thiên nhiên trong đô thị

Ma Yansong (sinh năm 1975) tốt nghiệp Đại học Xây dựng và Kiến trúc Bắc Kinh và có bằng thạc sĩ Kiến trúc tại Đại học Yale, Mỹ. Anh hiện là Giáo sư tại Đại học Xây dựng và Kiến trúc Bắc Kinh. 

Ma Yansong đã giải mã lý thuyết "bản chất đô thị" của mình. Theo anh, lý tưởng của chủ nghĩa tự nhiên cho thiết kế đô thị không phải là những hiện thân như cây cối, cỏ cây mà là xây dựng một môi trường kiến trúc nhắc nhở mọi người về tính thẩm mỹ của môi trường xung quanh và phục vụ cho việc tu dưỡng tinh thần của cư dân thông qua đối thoại với thiên nhiên.

Mười bốn năm trước khi UNIC ra đời, Hutong Bubble 32, một dự án nâng cấp sân sinh hoạt chung đã thể hiện sự sẵn sàng thử nghiệm của MAD với sự kết hợp giữa thiên nhiên và đô thị.

Là một căn phòng nhỏ có cầu thang và nhà vệ sinh, nằm trong một dinh thự, sân siheyuan mang tính biểu tượng của Bắc Kinh. Hutong Bubble 32 xuất hiện từ bên ngoài như một bong bóng lớn màu bạc phản chiếu những cây cối và các tòa nhà bằng gạch xung quanh nó, khiến công trình kiến trúc này dường như gần như vô hình. 

Dự án Hutong Bubble 32 là sáng kiến của MAD nhằm bảo vệ tầm quan trọng văn hóa của các tòa nhà cổ trong thời kỳ mà xu hướng tái tạo đô thị đang lấn át vẻ sang trọng truyền thống tại các thành phố lịch sử nhưng mang tính hội nhập quốc tế cao như Bắc Kinh.

Hutong Bubble 32 tại Bắc Kinh. (Ảnh: IT).

Kiến trúc sư 47 tuổi nói rằng, bầu không khí thẩm mỹ được dàn dựng hòa quyện vào môi trường xung quanh, được gọi là yijing trong tiếng Trung Quốc, từ lâu đã được đánh giá cao trong triết học châu Á và là một đặc điểm thú vị mà anh mang đến cho các dự án như UNIC.

"Bạn thấy những đường nét; sự uyển chuyển của chúng có một sức sống. Điều này đối với tôi là "rất châu Á". Bạn có thể tìm thấy sự nhạy cảm thẩm mỹ tương tự trong nghệ thuật cảnh quan, thiết kế sân vườn và văn học truyền thống của Trung Quốc.

Đó là những gì còn thiếu trong kiến trúc hiện đại phương Tây theo định hướng chức năng", Ma nhận xét.

Dự án được bắt đầu vào năm 2012 khi MAD giành chiến thắng trong cuộc thi thiết kế quốc tế cho gói thầu của UNIC. UNIC là dự án bổ sung mới cho một khu vực ở Paris từng bị bỏ hoang vào những năm 1970 nhưng đã được tái tạo để trở thành Làng Olympic nhằm hỗ trợ nỗ lực của Pháp đăng cai Thế vận hội Olympic mùa hè 2012.

Các cửa hàng và ga tàu điện ngầm đều nằm trong tòa nhà, vì MAD muốn nó vẫn được kết nối với một dự án nhà ở công cộng khác gần đó. Theo Ma, điều này mang lại cảm giác cộng đồng cho những người có tới từ nhiều tầng lớp khác nhau.

Anh lưu ý: "Nó có các trường mẫu giáo, mang lại cơ hội bình đẳng về nhà ở bất kể nguồn gốc gia đình của trẻ".

Tạo dựng tên tuổi trong ngành công nghiệp kiến trúc với căn hộ chung cư đặc trưng của mình có tên Absolute Towers, được mệnh danh là tòa nhà quyến rũ nhất thế giới, Ma cũng đã thử nghiệm các thiết kế khác mang ý nghĩa văn hóa hơn.

Hai công trình kiến trúc Absolute Towers và The Eyes of Sanxingdui của MAD. (Ảnh: IT).

The Eyes of Sanxingdui - Đôi mắt của Sanxingdui là đề xuất thiết kế năm 2022 của MAD cho Bảo tàng Di sản Văn hóa Thục cổ Sanxingdui ở tỉnh Tứ Xuyên. Nó bao gồm sáu tòa nhà bằng gỗ trông giống như đôi mắt từ trái đất để đánh dấu hơn 5.000 năm văn minh Trung Quốc.

Chủ nghĩa hiện thực lãng mạn

"Tôi cảm thấy việc bị gán mác "dị thường" không phải là điều xấu, nhưng tôi chưa bao giờ cố gắng trở thành một kẻ "bình thường", anh nói. Ở độ tuổi 40, kiến trúc sư đã trải qua cả sự nghi ngờ và khen ngợi, nhưng dường như cả hai khía cạnh này đều không thể hiện được màu sắc lãng mạn theo chủ nghĩa hiện thực của anh.

Nhà thiết kế độc lập đầy tham vọng cho biết, anh muốn tham gia vào nhiều dự án cấp quốc gia hơn, nhưng cùng với những ước mơ lớn lao như vậy, anh cũng tiếp tục xây dựng những thiết kế bằng đất thể hiện bản chất nhân văn thiết yếu của kiến trúc đó là cách nó phục vụ con người.

Gần khu trung tâm của Bắc Kinh, dự án Nhà ở Xã hội Baiziwan do MAD thiết kế có 4.000 hộ gia đình.

Dự án là một thay đổi lối thiết kế nhà ở xã hội của Trung Quốc. Đặc biệt là ở tính thẩm mỹ và chức năng của nó, chẳng hạn như tạo ra các tòa nhà ba nhánh để đảm bảo "quyền tiếp cận ánh sáng mặt trời" của mỗi hộ gia đình, thách thức quan niệm truyền thống về nhà cho thuê công cộng.

Dự án Nhà ở Xã hội Baiziwan do MAD thiết kế. (Ảnh: IT).

Dự án cố gắng thông qua thiết kế cải tiến, loại bỏ các nỗi ám ảnh như "thu nhập thấp" và "bị gạt ra ngoài lề xã hội" thường được gán cho các khu nhà ở như vậy.

"Dự án được thực hiện để làm cho những người ở đây cảm thấy họ được hòa nhập với xã hội. Thiết kế thẩm mỹ và thiết thực mang lại cảm giác rằng các cư dân sống trong tòa nhà cũng là những người quan trọng. Có lẽ dự án cho thấy một khía cạnh khác của tôi", Ma nói.

Năm 2010, kiến trúc sư có tâm hồn nhẹ nhàng nhưng sắc sảo đã tạo ra tác phẩm sắp đặt Feelings Are Facts với nghệ sĩ người Đan Mạch gốc Iceland Olafur Eliasson. Eliasson là một người đi đầu trong nền nghệ thuật đương đại, người đã tạo ra các dự án như Little Sun, mang các thiết bị năng lượng mặt trời hình bông hoa màu vàng đến các cộng đồng châu Phi để cuộc sống của người dân tốt hơn.

Tác phẩm sắp đặt của Ma và Eliasson, được thể hiện qua màn sương mù dày đặc và đèn huỳnh quang khắp không gian, cho phép khán giả khám phá các giác quan khác của họ trong một môi trường mà thị giác bị che khuất.

Bản thân yêu thích nghệ thuật, Ma cho biết trong số các tác phẩm nghệ thuật mà anh đã tạo ra, anh thích nhất là Ink Ice. Đây là một khối đá 9x9x9m làm bằng mực đông lạnh tan chảy dưới ánh nắng mặt trời để tạo ra các vết mực đen trên mặt đất cho thấy Mỹ học châu Á mà anh đang theo đuổi trong nghệ thuật và kiến trúc.