Loài cá được xếp vào hàng "tứ phẩm", nuôi nhiều ở Trung Quốc vừa được các nhà khoa học Việt Nam cho sinh sản thành công

PGS.TS Đặng Thị Lụa - Viện trưởng Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản I cho biết, mới đây các nhà khoa học của Viện đã cho sinh sản thành công cá nhụ bốn râu - loài cá đã và đang được xem là đối tượng nuôi chủ lực quy mô công nghiệp ở một số nước trên thế giới, trong đó có Trung Quốc.

Cá nhụ bốn râu không xa lạ gì với người miền Bắc, bởi từ xa xưa loài cá này được xếp vào nhóm cá biển thuộc hàng tứ phẩm: "chim, thu, nhụ, đé".

Cũng giống như cá cam, cá nhụ bốn râu có giá trị dinh dưỡng cao, thịt thơm ngon, tốc độ sinh trưởng nhanh và đặc biệt là khả năng sử dụng được thức ăn công nghiệp thay thế cá tạp trong quá trình nuôi, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển nuôi quy mô công nghiệp.

Theo bà Lụa, cá nhụ bốn râu hay còn gọi là cá chét, cá gộc (tên tiếng Anh là Eleutheronema tetradactylum). Cá nhụ bốn râu phân bố rộng từ vùng biển của Nam Phi, Madagascar, Pakistan, Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Philippines cho đến Australia.

Ở Singapore, Đài Loan, Trung Quốc, cá nhụ bốn râu được xác định là đối tượng ưu tiên trong chiến lược phát triển nuôi biển từ năm 2010. Ở Malaysia cá nhụ bốn râu là 1 trong 15 loài nuôi quan trọng trong chiến lược phát triển nuôi biển.

Tại Ấn Độ, Trung Quốc, Bangladesh... cá nhụ bốn râu đã được đưa vào nuôi ở các ao đầm nước mặn lợ nhằm thay thế cho việc nuôi tôm không thành công do ô nhiễm môi trường và vấn đề dịch bệnh.

Gần đây, cá nhụ bốn râu được ưu tiên phát triển, trở thành đối tượng nuôi chủ lực tại Đài Loan phục vụ cho xuất khẩu. Hàng năm sản lượng cá nhụ bốn râu của Đài Loan đạt khoảng 300.000 tấn và 70% được xuất khẩu sang Trung Quốc dưới dạng tươi sống hoặc đông lạnh, giá cá thương phẩm dao động 250.000 - 300.000 đồng/kg. Kích cỡ cá nhụ bốn râu được ưa chuộng tiêu thụ tại Trung Quốc 300 - 400g/con.

Ở Việt Nam, cá nhụ bốn râu là loài bản địa và thích hợp cho việc phát triển mô hình nuôi ao nước lợ khu vực ven biển và tại khu vực nuôi tôm nước lợ kém hiệu quả.

Sau khi kết quả nghiên cứu thành công bước đầu cá nhụ bốn râu của Viện Nuôi trồng thủy sản I về quy trình sản xuất giống và nuôi thương phẩm, nhiều mô hình nuôi loài cá này đã phát triển tại Việt Nam, song cho đến nay chưa thực sự phát triển được ở quy mô hàng hóa do quy trình nuôi công nghệ thương phẩm cần tiếp tục được hoàn thiện và đặc biệt, Việt Nam chưa xây dựng được thị trường tiêu thụ trong nước cũng như xuất khẩu cho đối tượng nuôi này.

PGS.TS Đặng Thị Lụa cho biết, quy trình công nghệ sản xuất và vận chuyển giống cá nhụ bốn râu, bao gồm: nuôi vỗ cá bố mẹ, chuyển đổi giới tính cho cá, kích thích sinh sản và cho đẻ, kỹ thuật vận chuyển trứng, ấp trứng và vận chuyển cá bột, kỹ thuật ương từ cá bột lên cá hương, kỹ thuật từ cá hương lên cá giống, kỹ thuật thu hoạch và vận chuyển cá giống.

"Kết quả nghiên cứu thành công quy trình sản xuất giống và nuôi thương phẩm cá nhụ bốn râu bước đầu sẽ góp phần giúp Việt Nam chủ động được nguồn con giống", bà Lụa khẳng định.

Mặc dù Việt Nam đã cơ bản làm chủ được công nghệ sản xuất giống và nuôi thương phẩm cá nhụ bốn râu, song so với công nghệ của các nước phát triển như Đài Loan, đặc biệt, để tạo đột phá, đẩy mạnh phát triển nuôi cá nhụ bốn râu quy mô lớn phục vụ xuất khẩu, công nghệ sản xuất giống và nuôi cá nhụ bốn râu ở nước ta cần được cải tiến và hoàn thiện một số điểm sau:

Thứ nhất, cần có đàn cá nhụ bốn râu bố mẹ chất lượng cao và số lượng lớn để sản xuất đủ số lượng giống phục vụ nuôi quy mô hàng hóa.

Thứ hai, hiện tại, Viện Nuôi trồng thủy sản I mới cho cá nhụ bốn râu đẻ được 1 lần/năm, trong Đài Loan có thể cho cá đẻ nhiều lần trong năm. Hơn nữa, cá nhụ bốn râu nuôi tại Việt Nam thường xuyên gặp phải hiện tượng cá chết ở giai đoạn 300 - 500g/con.

Qua trao đổi với chuyên gia, cá nhụ bốn râu có hệ tiêu hóa kém rất dễ bị bệnh đường ruột làm cá chết, ở Đài Loan đã có thức ăn chuyên biệt cho đối tượng cá này nhưng ở Việt Nam chưa có, do vậy cần phải tiến tới sản xuất thức ăn chuyên biệt cho cá nhụ bốn râu ở nước ta.

Thứ ba, cần xây dựng thị trường cho cá nhụ bốn râu. Muốn vậy cần có sự vào cuộc của doanh nghiệp để có được sản lượng cá đủ lớn cho việc tạo thị trường.

Để cá cam và cá nhụ bốn râu phát triển thành loài nuôi biển chủ lực quy mô công nghiệp, tạo sự đột phá theo tinh thần nghị quyết 57 trong thời gian tới, bà Lụa kiến nghị cho phép tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện quy trình sản xuất giống và nuôi thương phẩm cá cam để tối ưu các chỉ tiêu kỹ thuật với điều kiện Việt Nam.

"Cần tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện một số điểm tồn tại trong công nghệ sản xuất giống và nuôi thương phẩm cá nhụ như công nghệ cho cá đẻ nhiều lần trong năm, nghiên cứu và phát triển thức ăn chuyên biệt cho cá nhụ để rút ngắn thời gian nuôi thương phẩm và giảm hệ số sử dụng thức ăn.

Đồng thời, xây dựng chương trình phát triển nuôi cá nhụ bốn râu quy mô hàng hóa phục vụ xuất khẩu với sự tham gia của mạng lưới các doanh nghiệp", bà đề xuất.

Cá nhụ bốn râu có thân hình hơi dẹt, 3 vây hậu môn và 9 vây lưng, 4 râu dài. Mỗi con cá trưởng thành có kích thước từ 50cm đến 70cm, trọng lượng tối đa là 7kg.
Trên thị trường, cá nhụ bốn râu thuộc hàng hải sản có giá trị cao, đặc biệt trong tự nhiên khá khan hiếm. Với hàm lượng dinh dưỡng dồi dào có trong thịt cá cũng như vị thơm, chắc và dai trong cấu tạo thịt đã khiến rất nhiều người sẵn sàng bỏ từ 300 - 350 nghìn/kg mua về thưởng thức.
Cá nhụ bốn râu là loài cá có khả năng sinh sản cả hai giới tính, có thể tự thụ tinh. Tùy thuộc vào các điều kiện môi trường khác nhau, chúng có thể tự biến đổi giới tính từ đực sang cái và ngược lại.
Đa số, khi cá nhụ mới sinh ra, chúng đã có hình dáng giống con đực. Đến mùa sinh sản từ tháng 3 đến tháng 7, cơ quan sinh sản của con đực đã phát triển trước, nếu không có đối tác, chúng sẽ tự biến thành con cái để tự thụ tinh và sinh sản.

×