Lực lượng lính đánh thuê Nga tại Syria là ai?

Đêm 7.2, một mỏ dầu do người Kurd kiểm soát gần thành phố Deir al-Zour, Tây Bắc Syria bất ngờ bị tấn công bởi lực lượng liên minh của chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad. Lực lượng người Kurd, với sự yểm trợ của pháo binh và không quân Mỹ đã đáp trả dữ dội. Báo cáo sơ bộ cho biết, ít nhất 100 tay súng ủng hộ chính phủ đã thiệt mạng sau 3 giờ giao tranh.

Rất nhanh, vụ việc trở nên phức tạp sau khi xuất hiện những thông tin cho rằng hầu hết người thiệt mạng là những tay súng đánh thuê người Nga. Nếu như vây, đây trở thành vụ đụng độ Nga – Mỹ chết chóc nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh.

Trong tuần sau đó, bắt đầu lan truyền thông tin cho rằng, hầu hết các tay súng thiệt mạng trong cuộc giao tranh là những chiến binh đánh thuê người Nga thuộc "Wagner Group", một công ty quân sự tư nhân có quan hệ thân thiết với Điện Kremlin. Hai bản ghi âm bằng tiếng Nga đã mô tả 200 tay súng Wagner thiệt mạng.

Một số nguồn tin khác đưa ra con số thương vong lên tới 600 người. Một bản ghi bằng tiếng Chechnya từ Syria cho hay, có từ 170-200 tay súng Wagner thiệt mạng trong vụ tấn công.

Trong khi đó, tuyên bố ngày 14.2 của Điện Kremlin nhấn mạnh “có thể công dân thuộc Liên bang Nga” đang chiến đấu tại Syria, nhưng không có liên quan tới lực lượng vũ trang Nga. Một ngày sau đó, Bộ Ngoại giao Nga thừa nhận “5 công dân Nga có thể đã thiệt mạng” trong vụ tấn công của Wagner.

Tiếp đó ngày 20.2, Bộ Ngoại giao Nga nâng con số lên “vài chục” công dân Nga và những nước nói tiếng Nga khác "chết và bị thương".

Chính phủ Syria đã đề nghị Nga hỗ trợ các chiến dịch chống khủng bố tại nước này. Ảnh: foreigneraffair

Theo tờ Washington Post, Wagner Group có liên quan chặt chẽ với Yevgeniy Prigozhin, một tài phiệt Nga gần đây bị Mỹ cáo buộc liên quan tới “cuộc chiến thông tin” trước kỳ bầu cử Mỹ năm 2016. Trong 5 năm trở lại đây, Wagner đã trở thành một nhà thầu quốc phòng quan trọng của Nga, đóng vai trò trong các chiến dịch quân sự tại Syria và Ukraina.

Wagner bắt đầu gây chú ý trên thế giới từ các chiến dịch hồi năm 2014 tại Ukraina, nơi các tay súng do họ tuyển dụng chiến đấu cùng lực lượng đòi độc lập Donbass. Công ty này được cho là nằm dưới sự lãnh đạo của Dmirtry Utkin, nhân vật từng phục vụ trong Cơ quan tình báo quân sự Nga (GRU).

Sau khi rời GRU vào năm 2013, Utkin được cho là đã làm việc với công ty an ninh tư nhân Moran Security Group và Slavonic Corps. Ông Utkin cũng đã bị Bộ Tài chính Mỹ áp lệnh trừng phạt với cáo buộc liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine.

Sau khi quân đội Nga được triển khai tại Syria theo đề nghị hỗ trợ của Tổng thống Assad, nhóm Wagner cũng bắt đầu đưa các tay súng của mình tới đây từ đầu tháng 10.2015, tức là chỉ 1 tháng sau khi Nga bắt đầu không kích quân khủng bố ở Syria.

Ban đầu, hoạt động của đội lính đánh thuê Wagner chủ yếu liên quan đến đảm bảo an ninh tại căn cứ Nga và các cơ sở quân sự khác của lực lượng Chính phủ Syria. Tuy nhiên, khi chiến tranh kéo dài, họ mở rộng hoạt động và từng tham gia các trận chiến giành lại khu vực thành cổ Palmyra vào năm 2016 và 2017.

Hoạt động của Wagner cũng có thể thuần tuý là nhằm mục đích kinh tế. Cuối năm ngoái, hãng tin AP cho biết một công ty dầu nhà nước Syria đã đề nghị với Wagner về việc cắt một phần lợi nhuận từ các nhà máy dầu mà họ giải phóng được từ tay IS.

Giới phân tích quân sự phương Tây ước tính quân số của Wagner tại Syria hiện vào khoảng 2.500 người. Đội lính đánh thuê chủ yếu đóng vai trò bộ binh hạng nhẹ, giành giật lại những vùng lãnh thổ bị phiến quân chiếm giữ, phát hiện vị trí quân địch để mở đường cho không quân oanh tạc, song cũng có khi họ được cử lên tuyến đầu.

Một cựu nhân viên Wagner, là đồng đội cũ của một số tay súng thiệt mạng ở Deir ez-Zor, cho biết vụ tấn công này được thúc đẩy bởi một doanh nghiệp lớn hiện đang ủng hộ Tổng thống Assad nhằm kiểm soát các giếng dầu và khí đốt do người Kurd kiểm soát. Kế hoạch là tấn công căn cứ của người Kurd và chiếm mỏ dầu trước khi không lực Mỹ đổ tới giải cứu.

Các tay súng Wagner được cho là nhận thù lao khoảng 300.000 ruble (5.300USD) mỗi tháng. Theo trang BBC Monitoring, nhóm Wagner sử dụng một căn cứ huấn luyện ở Molkino, thuộc vùng Krasnodar miền Nam nước Nga, cách không xa Đông Ukraine.

×