Một người tướng ngũ đoản, quê Hải Dương, nay là Hải Phòng mới, không thi cử vẫn được vua phong Trạng

Trong lịch sử, có những người tuy không đỗ danh hiệu cao nhất Trạng nguyên mà chỉ đỗ Tiến sĩ hoặc không xuất phát từ con đường khoa cử, nhưng vì khâm phục tài năng, đức độ của họ mà trong dân gian vẫn phong là trạng, như: Trạng Toán, Trạng Chằm, Trạng Ăn, Trạng Vật, Trạng Cờ, Trạng Chữ, Trạng Cầu…

Tự hào hơn khi ở làng tiến sĩ Mộ Trạch có tới 5 vị trạng được lưu truyền nhiều giai thoại dân gian: Trạng Toán Vũ Hữu, Trạng Cờ Vũ Huyên, Trạng Chạy Vũ Cương Trực, Trạng Ăn Lê Nại và Trạng Vật Vũ Phong.

Đặc biệt, ông Vũ Phong được vua phong là Trạng và ban chức quan sau một keo vật lịch sử.

Theo sách Tộc phả họ Vũ (Võ) thế kỷ 9 - 19 và các nguồn tư liệu khác, ông tên hiệu là Tồn Trai, là con trai thứ 5 của cụ Vũ Bá Khiêm, là em ruột của quan Thượng Thư Hoàng Giáp Vũ Hữu (1437- 1530).

Vợ ông là bà Nguyễn Thị Nhi, hiệu là Gia Thận phu nhân, sinh được 5 người con trai, 1 người con gái, trong đó con trai trưởng là ông Vũ Giản đỗ Hương cống, làm đến chức Viên ngoại lang và con trai thứ hai là ông Vũ Soạn làm đến chức Huyện thừa.

Lễ hội Làng tiến sỹ Mộ Trạch, xã Bình Giang, TP Hải Phòng mới (tức xã Bình Giang, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương cũ). Làng tiến sỹ Mộ Trạch là quê hương của ông Trạng vật Vũ Phong sông về đời nhà Hậu Lê, dưới triều vua Lê Thánh Tông. Ảnh: HOÀNG NHUNG.

Trạng vật Vũ Phong là người tướng ngũ đoản (chân tay ngắn) nhưng có sức khỏe và bản lĩnh cao cường, chăm học, có tài vật giỏi, ai đấu với ông cũng bị thua.

Ông còn có những động tác bất ngờ nhanh như cắt và chân tay mềm dẻo, uyển chuyển như mèo.

Theo sách “Hải Dương phong vật chí”, người dạy võ cho ông chính là ông Hoàng giáp Vũ Hữu (là anh trai ông Phong).

Trong Công dư tiệp ký (quyển 1) của Vũ Phương Đề có chép giai thoại ông thách đấu với lực sĩ của vua đầy mưu mẹo: Đời vua Lê Thánh Tông, một hôm, nhân ra học ở kinh đô, ông được chứng kiến cuộc tuần du của nhà vua. Bấy giờ có viên Đô Lực Sĩ, vác chiếc chùy đồng đứng hầu, mặt có vẻ dương dương tự đắc.

Ông viết tờ tấu, xin nhà vua cho được so tài với viên Đô Lực Sĩ. Vua xem tờ tấu, phán rằng:

- Ta phải tuyển chọn trong muôn ngàn người mới được một lực sĩ, thử hỏi còn có ai hơn. Tên kia tài nghệ ra sao mà dám to gan đến thế.

Nói vậy, nhưng vua Lê Thánh Tông cũng chuẩn phê và định ngày giờ cho hai bên so tài để nhà Vua thân hành đến coi.

Đến ngày thách đấu, ông tức thì dùng miếng xuyên cánh khuỷu quật hắn xuống đất.

Nhà vua rất đỗi ngạc nhiên một con người nhỏ thấp như vậy lại có thể quật ngã chàng lực sĩ khổng lồ trong nháy mắt.

Vua Lê Thánh Tông bèn phong cho ông là Trạng Vật và ban cho chức Cẩm y vệ úy chỉ huy sứ.

Thế là qua một cuộc tỷ thí hiếm có, ông Vũ Phong đường hoàng tiếp bước anh trai ruột là ông Vũ Hữu vào làm quan triều Lê.

Theo sách “Hải Dương phong vật chí”, ông có tiếng là chính trực, tháo vát, được vua Lê Thánh Tông tin dùng, sau làm đến chức Đình úy.

Ông giỗ ngày 11-1 nhưng không rõ năm mất, táng ở xứ Mả Miếu. Qua thời gian, hậu duệ xây dựng và tôn tạo ngôi mộ của ông khá to đẹp.

Trạng vật Vũ Phong được tôn là thủy tổ của chi thứ 5, họ Vũ ở làng Mộ Trạch. Để tưởng nhớ công lao của ông, hậu duệ lập nhà thờ mang tên Lệ trạch đường, tọa lạc gần cổng phía Nam của làng.

Trải qua thời gian, nhà thờ Trạng Vật ở làng tiến sỹ bị hư hại và được con cháu trùng tu, xây dựng lại trong những năm gần đây.

×