Nghề HLV: Stress, áp lực và những tổn hại khó lường đến sức khoẻ

Nghề HLV: Muôn vàn áp lực

Mùa giải 2023/24 chứng kiến nhiều cuộc so tài thú vị giữa các chiến lược gia xuất sắc. Pep Guardiola và người học trò Mikel Arteta đang cạnh tranh cho danh hiệu Premier League. Rob Edwards vẫn tiếp tục nuôi hy vọng trụ hạng để kéo dài hành trình kỳ diệu của Luton. Hay như Edin Terzic cùng Dortmund bất ngờ lọt vào trận chung kết Champions League, đối đầu Real Madrid của HLV Carlo Ancelotti.

Tuy nhiên, bên cạnh những vinh quang gặt hái, các HLV cũng phải đối mặt với sự mệt mỏi và suy giảm sức khỏe do áp lực công việc kéo dài. Nổi bật nhất, HLV Jurgen Klopp đã phải nói lời chia tay Liverpool sau khi mùa giải này khép lại. Vị thuyền trưởng người Đức thừa nhận ông đã quá mệt mỏi sau nhiều năm lèo lái Lữ đoàn đỏ.

Nghiêm trọng hơn, vào tháng 2 năm nay, Roy Hogdson đã ngã xuống trong một buổi tập của Crystal Palace và phải nhập viện. Mặc dù Crystal Palace xác nhận việc sa thải Hogdson sau đó hoàn toàn là vì chuyên môn, nhưng vấn đề sức khỏe của HLV 76 tuổi vẫn khiến các cầu thủ và người hâm mộ cảm thấy lo lắng

Không chỉ ở Premier League, câu chuyện sức khỏe của HLV còn là đề tài đáng chú ý ở những giải đấu khác. Bên cạnh Klopp, Xavi cũng để ngỏ khả năng chia tay Barcelona mùa hè này. "Công việc khiến tôi kiệt sức. Ở Camp Nou, họ luôn nghi ngờ năng lực của tôi và đối xử không công bằng. Nó khiến tâm lý tôi cảm thấy mệt mỏi" - cựu tiền vệ La Masia cho biết.

Biết là khó, nhưng không thể từ bỏ

Cứ nhìn vào bức ảnh so sánh 1 HLV trước và sau khi nhậm chức tại một đội bóng, chúng ta sẽ thấy rõ họ phải trải qua áp lực khủng khiếp như nào. Tóc bạc đi hoặc ít dần, lớp da nhăn nheo, khuôn mặt không còn vui vẻ như những ngày đầu - đó là điều chúng ta có thể thấy ở rất nhiều chiến lược gia như Guardiola, Mourinho hay Klopp.

Ngay cả một HLV ở giải League One (hạng Nhì Anh) như Richie Wellens cũng gặp những vấn đề tương tự. "Có thể bạn không tin, nhưng râu của tôi đã không thể mọc trở lại suốt 4 năm qua" - vị thuyền trưởng của Leyton Orient chia sẻ.

"Tôi còn bị rụng tóc, và thường xuyên phải ăn dọc đường trong lúc lái xe đến khu tập luyện hoặc sân vận động để theo dõi các trận đấu". Wellens đối diện với lo âu và căng thẳng đến mức ông hay nghiến chặt răng khi đi ngủ, dẫn tới việc thức dậy và thấy mình bị chảy máu khắp khoang miệng. "Tôi nghĩ là do stress" - ông cho biết.

Câu chuyện này còn đáng buồn hơn nếu biết rằng, vào tháng 06/2019, HLV Leyton Orient khi đó là Justin Edinburgh đã lên cơn đau tim trong lúc tập thể dục. Sáu ngày sau, Edinburg ra đi mãi mãi khi mới chỉ 49 tuổi.

Đối diện với những nguy cơ hiển hiện trên, LMA - Hiệp hội Huấn luyện viên tại Anh - đã tiến hành những cuộc kiểm tra thể chất và tim mạch định kỳ cho các HLV. Họ đã nhờ đến sự giúp đỡ từ chuyên gia tim mạch nổi tiếng Dorian Dugmore.

Năm 2001, bác sĩ Dugmore đã thử đo nhịp tim của 2 vị HLV trong một trận đấu giữa Bolton và Leicester. Kết quả, Sam Allardyce và Dave Bassett - hai người thuyền trưởng khi đó - đều có nhịp tim tăng rất cao (có thời điểm nhịp tim Big Sam tăng lên 160 lần/phút) cùng những căng thẳng đáng lo ngại.

Bassett - người hiện tại đã bước sang tuổi 79 và giã từ nghiệp cầm quân năm 2005 - cho biết: "Hiện tại, áp lực từ truyền thông chính là mối lo ngại lớn nhất. Khán giả liên tục gây áp lực đòi sa thải, thậm chí đe dọa đến gia đình của chúng tôi. Nhưng biết sao bây giờ? Là một HLV, bạn phải làm quen với điều đó".

Sẵn sàng đối diện với áp lực

Mỗi HLV sẽ những cách khác nhau để hóa giải những áp lực trong công việc. Với Tony Pulis, chìa khóa là việc tập thể dục một cách lành mạnh.

Pulis luôn coi trọng vấn đề sức khỏe. Ông luôn đến đầu tiên trong các buổi tập, hoặc chăm chỉ tập thể dục vào buổi sáng - trước khi thực sự bắt tay vào công việc bàn giấy.

"Họ sẽ luôn chĩa mũi dùi và chỉ trích bạn" - cựu HLV Stoke cho biết. "Tôi cảm thấy rằng, bằng cách duy trì thể chất mạnh mẽ, tôi có thể đối phó với tất cả áp lực đó. Nhờ vậy mà tôi đã giảm thiểu được những hậu quả của áp lực và căng thẳng".

Còn với Thomas Frank, ông thường xuyên đi dạo quanh sân tập của Brentford cùng với nhà tâm lý thể thao Michael Caulfield. Đồng thời, thay vì một cuộc họp trong văn phòng, Frank và GĐTT Phil Giles sẽ chọn cách trò chuyện qua một tách cà phê.

Frank từng đối diện với giai đoạn hết sức khó khăn vào tháng 10/2018. Đây là thời điểm ông vừa nhậm chức trợ lý HLV, nhưng Brentford lại thua đến 8/10 trận kể từ lúc đó. Để giải tỏa áp lực và stress, Frank chọn đi bộ, du lịch hoặc xem một series phim truyền hình mới cùng cô vợ Nanna.

"Bạn phải duy trì được sự nhất quán hàng ngày", Frank nói. "Có những điều quan trọng hơn bóng đá trong cuộc sống. Vấn đề là đôi khi suy nghĩ của bạn bị kéo vào một vòng luẩn quẩn với những lựa chọn đội hình, chấn thương, chuẩn bị cho trận đấu - và bạn cần phải biết cách để thoát khỏi vòng lặp đó".

Kể từ năm 2019, LMA đã thêm hạng mục sức khỏe tâm thần vào dịch vụ hỗ trợ cho các HLV. Ngoài các vấn đề liên quan đến căng thẳng, lo lắng và kiệt sức, tổ chức này cũng nhận thấy một loạt các tình trạng sức khỏe tâm thần khác nghiêm trọng hơn có thể xảy đến cho những vị chiến lược gia.

Tuy vậy, điều quan trọng là chính bản thân các HLV cũng phải nhận thức được những hao tổn sức khỏe có thể ập đến, và chuẩn bị sẵn sàng để đối phó cũng như tìm kiếm sự hỗ trợ. Jurgen Klopp đã dũng cảm lên tiếng, và hy vọng rằng những người đồng nghiệp của ông cũng sẽ đủ sự quyết đoán để dừng lại khi cần thiết.