Ông Trần Viết Ngãi: "Thiếu điều kiện để đầu tư vào hệ thống truyền tải điện"

Sáng 27/11, tại Hà Nội, Hiệp hội năng lượng Việt Nam, Trung Tâm Tin Tức VTV24,… phối hợp cùng các cơ quan quản lý Bộ Công Thương, Bộ KH&ĐT, lãnh đạo các tỉnh,… tổ chức Hội thảo quốc tế với chủ đề: “Năng lượng tái tạo tại Việt Nam – Từ chính sách tới thực tiễn”.

Tại buổi hội thảo, các chuyên gia phân tích, đánh giá những khó khăn trong hoạt động phát triền NLTT tại Việt Nam và vướng mắc trong việc giải tỏa công suất.

Cụ thể, tính đến cuối tháng 6/2019, cả nước có 89 nhà máy điện gió và mặt trời đạt tổng công suất lắp đặt 4.543,8 MW, chiếm 8,3% tổng công suất điện quốc gia. Con số này vượt rất xa so với dự kiến của Quy hoạch điện VII điều chỉnh (850 MW điện mặt trời vào năm 2020).

Ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam phát biểu tại hội thảo.

Tuy nhiên, do sự phát triển quá nhanh của các dự án điện tái tạo, trong khi đó hệ thống truyền tải không theo kịp đã dẫn tới sự quá tải, nhiều nhà máy phải giảm tới 60% công suất, gây thất thoát, lãng phí.

Ths. Nguyễn Anh Tuấn, Ủy viên HĐKH Hiệp hội năng lượng Việt Nam, nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng cho biết, để xây dựng và đưa vào vận hành một dự án NLTT chỉ mất thời gian 6 tháng đến 1 năm.

Tuy nhiên, để triển khai các thủ tục đầu tư, và xây dựng đường dây, trạm biến áp truyền tải thông thường phải mất từ 2 đến 3 năm, nếu vướng mắc trong đền bù, giải tỏa mặt bằng… thời gian có thể kéo dài thêm 1 đến 2 năm.

Ngoài ra, cũng theo ông Tuấn, sự mất đồng bộ giữa phát triển nguồn điện mặt trời, điện gió gây ra các “điểm nghẽn” về truyền tải. Sự “bùng nổ” của các dự án điện mặt trời trong khi hệ thống truyền tải không đáp ứng được khiến nhiều nhà máy phải giảm phát từ 10 đến trên 50%.

“Trong lúc lập và trình duyệt Quy hoạch điện VII tại thời điểm cuối 2015, đầu 2016, vì chưa có cơ chế hỗ trợ cụ thể, thích đáng khiến rất ít các dự án NLTT được đề xuất. 

Quy mô nguồn điện NLTT trên 27.000 MW vào năm 2030 cũng chỉ là tính toán định hướng. Vì vậy, không thể xuất hiện các đường dây và trạm biến áp truyền tải cụ thể theo từng năm.” Ông Tuấn cho hay.

Bên cạnh đó, ông Tuấn cũng cho biết thêm, một nguyên nhân khiến NLTT khó phát triển là do còn nhiều “khoảng trống”, bất cập trong chính sách chưa được tháo gỡ.

“Chúng ta biết giá FIT để khuyến khích phát triển NLTT cao hơn giá điện từ các nguồn nhiệt điện truyền thống và nếu càng nhiều điện mặt trời, điện gió thì giá thành chung của sản xuất điện sẽ tăng lên đáng kể. Nguyên nhân là do hiện nay, giá thành điện chỉ tính trên cơ sở chi phí tài chính, chưa tính tới chi phí tránh được về kinh tế, xã hội và môi trường.” Ông Tuấn nhận định.

Cũng tại buổi hội thảo, ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam đánh giá, nguy cơ thiếu điện hiện tại đã tích tụ từ nhiều năm trước. Để bù đắp cho sự thiếu hụt này, các dự án nhiệt điện than được phát triển trở lại. 

Tuy nhiên, các dự án trên không đạt tiến độ theo Quy hoạch điện VII (điều chỉnh) dẫn đến không hoàn thành mục tiêu bổ sung 7.000 MW điện mỗi năm. Bên cạnh đó, nguồn NLTT rất được kỳ vọng với công suất lắp đặt đạt 9% tổng công suất nguồn điện của cả nước, tuy nhiên, sản lượng điện mới đạt 2,5%.

Buổi hội thảo quốc tế: “Năng lượng tái tạo tại Việt Nam – Từ chính sách tới thực tiễn” thu hút sự quan tâm của đông đảo các chuyên gia, doanh nghiệp trong và ngoài nước.

“Hiện nay, các nguồn nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ, khí đốt vẫn đáp ứng phần lớn nhu cầu năng lượng, tuy nhiên, nguồn nhiên liệu này đang dần cạn kiệt, gây ra biến đổi khí hậu và ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Vì vậy, việc nghiên cứu và sử dụng các nguồn NLTT như: năng lượng gió, mặt trời, địa nhiệt hay năng lượng sinh khối là xu hướng tất yếu của nhiều quốc gia trên thế giới.” Ông Ngãi khẳng định.

Trong bối cảnh nhu cầu sử dụng ngày một tăng, Quy hoạch điện VII (điều chỉnh) đã đặt kế hoạch đầu tư điện lớn vào các năm tới. Cụ thể, giai đoạn 2016-2020 tổng vốn đầu tư lưới điện là 214.000 tỉ đồng và 2021-2030 là 610.000 tỉ đồng.

Theo đánh giá của giới chuyên môn, với các quy định, cơ chế độc quyền trong truyền tải điện và chưa có những điều kiện cụ thể để tận dụng nguồn lực xã hội đầu tư vào hệ thống truyền tải điện, EVN khó lòng đáp ứng được áp lực về tài chính.