Bình luận
0
Năm Hồng Đức thứ 2 (1471), vua Lê Thánh Tông ra dụ thành lập đạo thứ 13, tức Thừa tuyên Quảng Nam đạo - từ đây chính thức ra đời danh xưng Quảng Nam thuộc lãnh thổ Đại Việt.
Về phương diện ngữ nghĩa học, Quảng Nam nghĩa là mở rộng về phía Nam như một sự chọn lựa có tầm nhìn xa trông rộng, một sự định hướng lâu dài mang tính chiến lược và bền vững, quyết định sự phát triển của quốc gia Đại Việt trên vị trí địa lý vùng Trung Trung bộ.
Lúc mới hình thành, đạo Thừa Tuyên Quảng Nam có 3 phủ, 9 huyện là Phủ Thăng Hoa gồm 3 huyện: Huyện Lệ Giang (đến triều Nguyễn được đổi tên là huyện Lễ Dương, rồi về sau được nhập vào các huyện Duy Xuyên, Quế Sơn, Thăng Bình); huyện Hy Giang (đến năm Giáp Thìn, triều Gia Long được đổi thành huyện Duy Xuyên); huyện Hà Đông (nay là Tam Kỳ, Phú Ninh, Núi Thành, Tiên Phước).
Phủ Tư Nghĩa (phần đất cắt từ Thạch Tân - Bến Đá đến sông Trà Khúc nhập vào với châu Tư, châu Nghĩa) gồm 3 huyện: Nghĩa Sơn, Bình Sơn và Mộ Hoa. Phủ Hoài Nhân (phần đất từ Bến Đá đến Thạch Bi Sơn) gồm 3 huyện: Bồng Sơn, Phù Ly và Tuy Viễn
Như vậy, trong đạo Thừa Tuyên Quảng Nam thời ấy, phần địa giới hành chính thuộc Quảng Nam ngày nay gồm các huyện Duy Xuyên, Quế Sơn, Tiên Phước, Thăng Bình; còn Điện Bàn, Đại Lộc (kể cả huyện Hoà Vang của TP Đà Nẵng) thuộc phía nam phủ Triệu Phong trong đạo Thừa Tuyên Thuận Hóa.
Đến năm Hồng Đức thứ 21 (1490) vua Lê Thánh Tông đổi đạo thành xứ, đạo Thừa tuyên Quảng Nam trở thành xứ Quảng Nam gồm 3 phủ, 9 huyện. Riêng phủ Thăng Hoa gồm 3 huyện, 25 tổng, 177 xã. Đến đời Lê Tương Dực lại đổi xứ thành trấn, xứ Quảng Nam trở thành trấn Quảng Nam.
Năm Chính trị nguyên niên (1558), Đoan quận công Nguyễn Hoàng, được vua Lê Anh Tông cho vào trấn thủ Thuận Hóa.
Vào giai đoạn cuối Lê đầu Mạc, Thuận Hóa không được yên ổn, luôn có loạn thổ hào không quy thuận triều đình, như trong biểu dâng vua Lê của Trịnh Kiểm (anh rể Nguyễn Hoàng) xin cho Nguyễn Hoàng vào trấn lãnh Thuận Hóa: “... nay lòng dân hãy còn phản trắc, nhiều kẻ vượt bể đi theo họ Mạc, sự hoặc có dẫn giặc về cướp, nếu không được tướng giỏi trấn giữ …”.
Chúa Tiên Nguyễn Hoàng (ảnh minh họa). Tháng 7 năm Nhâm Dần (1602), Nguyễn Hoàng lập dinh trấn tại xã Cần Húc huyện Duy Xuyên, tức thôn Thanh Chiêm, thị xã Điện Bàn (tỉnh Quảng Nam) ngày nay.
Đến năm 1570, sau khi ra Thanh Hóa yết kiến vua Lê trở về, Chúa Tiên Nguyễn Hoàng mới được cho kiêm lãnh trấn Quảng Nam và đến tháng 7 năm Nhâm Dần (1602), Nguyễn Hoàng mới lập dinh trấn tại xã Cần Húc huyện Duy Xuyên, tức thôn Thanh Chiêm, Điện Bàn ngày nay.
Lập xong dinh trấn Quảng Nam, 2 năm sau - năm Hoàng Định thứ 2 (1604), Nguyễn Hoàng cho cải đặt và đổi tên các khu vực hành chính 2 xứ Thuận Hóa, Quảng Nam. Huyện Điện Bàn vốn thuộc phủ Triệu Phong được tách ra khỏi trấn Thuận Hóa, nâng lên thành phủ, quản 3 huyện Tân Phước, An Nông, Hòa Vang và cho thuộc vào Quảng Nam dinh.
Huyện Lệ Giang thuộc phủ Thăng Hoa (nay là Thăng Bình) được cải thành huyện Lễ Dương; huyện Hy Giang được đổi thành huyện Duy Xuyên. Cũng trong năm này, phủ Hoài Nhân được đổi thành phủ Quy Nhơn cũng thuộc Quảng Nam dinh.
Như vậy, Quảng Nam lúc bấy giờ gồm 4 phủ: Điện Bàn, Thăng Hoa, Tư Nghĩa và Quy Nhơn. Đến đời Chúa Sãi Nguyễn Phước Nguyên, dinh Quảng Nam vẫn giữ nguyên 4 phủ (phủ Điện Bàn có 5 huyện: Tân Phước, An Nông, Hòa Vang, Diên Khánh và Phú Châu. Phủ Thăng Hoa có 3 huyện: Duy Xuyên, Lễ Dương và Hà Đông - thuộc địa giới Quảng Nam ngày nay).
Sự hình thành dinh trấn Quảng Nam vào thời kỳ này có vai trò chiến lược rất quan trọng. Đây là vùng giàu tài nguyên và đất đai phì nhiêu, dân cư trù mật, đem lại nhiều nguồn lợi cho Đàng Trong dưới thời các chúa Nguyễn.
Dinh trấn Quảng Nam hay Thanh Chiêm (thương nhân nước ngoài gọi là Ca-ciam hay Dinh Ciam) được thiết lập trên sông Sài Giang hay Sài Thị Giang (sông Củi hay sông Chợ Củi) - một nhánh sông Thu Bồn, vì thế có vị trí thuận lợi để tàu buôn ra vào tấp nập.
Dinh trấn lại cách Hội An có 6 dặm (khoảng 9km) nên rất thuận tiện cho việc tiếp xúc giao thương giữa chính quyền với thương nhân nước ngoài đến trao đổi, mua bán.
Dinh trấn Thanh Chiêm đóng vai trò là kinh đô thứ hai ở Đàng Trong ngoài kinh đô chính tại Thuận Hóa. Dinh trấn Quảng Nam có vai trò quan trọng về chính trị, hành chính cũng như quân sự để bảo vệ và tạo bàn đạp để mở mang đất nước về phía Nam nói chung, “vùng đất phên dậu” Quảng Nam nói riêng.
Chính vì vậy, chức vụ trấn thủ thường được dành cho các công tử con chúa để tập sự nối ngôi sau này, như trấn thủ đầu tiên từ năm 1602 đến 1613 là Chúa Sãi Nguyễn Phước Nguyên, sau đó trao lại cho con trưởng là Nguyễn Phước Kỳ.
Trong thời kỳ này, sự hình thành thương cảng Hội An (Faifo, Hải phố) đã thúc đẩy sự giao thương kinh tế và phát triển công nghệ ở Quảng Nam. Các sản vật, hàng hóa ở các phủ Điện Bàn, Thăng Hoa, Tư Nghĩa, Quy Nhơn và cả Nha Trang đều đi đường thủy tập hợp về Hội An để bán sang châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản...
Do đặc thù của vùng đất và các chính sách thông thoáng, hợp lòng dân của các chúa Nguyễn, có thể nói Quảng Nam dinh (dinh trấn Thanh Chiêm) vào thế kỷ XVI - XVIII có vai trò rất quan trọng trên các mặt.
Về chính trị, Quảng Nam là nơi tập trung tiềm lực để mở mang đất nước. Dưới thời Nguyễn Phước Nguyên (1613 - 1635), vùng đất phía Nam đến đèo Cù Mông, sông Đà Rằng (Nha Trang), tiếp đến thời Nguyễn Phước Lan (1635 - 1648), Quảng Nam tiếp tục là nơi cung cấp nhân lực, tài lực - là bàn đạp mở cõi về phía Nam.
Năm 1653, vùng đất Phan Rang thuộc về chúa Nguyễn. Năm 1698, Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh theo lệnh chúa Nguyễn thành lập Xứ Đồng Nai, hình thành Trấn Biên.
Tiếp đến năm 1706, địa giới Đàng Trong đã đến sông Tiền Giang sau khi Chân Lạp bị chúa Nguyễn chinh phục. Năm 1714, vùng đất cực Nam lại thuộc về chúa Nguyễn khi cử Mạc Cửu, rồi đến Mạc Thiên Tích, Mạc Thiên Tứ cai quản làm đô đốc Trấn Hà Tiên.
Về kinh tế, Quảng Nam là nơi thử nghiệm thành công các chính sách kinh tế, khẩn hoang lập ấp có từ thời Lê sơ của Đại Việt, việc mở mang lãnh thổ về phương Nam phụ thuộc vào công cuộc tổ chức khẩn hoang, khai thác tiềm năng trù phú của vùng đất này.
Đồng thời đó cũng là vùng phát triển công, thương, kinh tế để chấn hưng đất nước, khai thác nhân lực, đối nội, đối ngoại dưới thời các chúa Nguyễn.
Về sau, những kinh nghiệm khai khẩn cùng các đợt di dân của người Quảng Nam vào Nam đã được các chúa Nguyễn áp dụng trong cuộc Nam tiến kéo dài từ 1611 đến 1757, là năm vùng Nam bộ thuộc Đàng Trong.
Về văn hóa, Quảng Nam hồi thế kỷ XVI - XVIII đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giao lưu, hội nhập văn hóa (cả văn hóa vật thể và phi vật thể) khi các giáo sĩ đến vùng đất này để giảng đạo, nhà truyền giáo Francisco de Pina là người đầu tiên và sau này nối tiếp là Alexandre de Rhodes sáng tạo ra chữ quốc ngữ, từ điển “Việt - Bồ - La” là thành quả nổi bật về văn hóa của nước ta cho đến ngày nay. Có thể nói Quảng Nam là một trong những trung tâm văn hóa lớn thời bấy giờ của quốc gia Đại Việt.
Về quân sự, Quảng Nam là nơi tập trung tiềm lực quân sự của quân bộ, lẫn quân thủy. Các chúa Nguyễn cho quan lại chiêu mộ dân lưu tán vào khai khẩn và sử dụng họ như một thứ binh đồn trú, sẵn sàng lúc cần huy động.
Trong đó dinh trấn Thanh Chiêm là một trung tâm căn cứ quân sự thủy lục quân vững mạnh không kém Quảng Bình (lũy Tường Dực) và hơn cả Thuận Hóa (thành Ái Tử).
Về ngoại giao, dinh trấn Quảng Nam còn giữ một vai trò quan trọng khác mà không nơi nào thay thế được - kể cả Thuận Hóa.
Đó là Quảng Nam được coi như một vùng đất “mở”, giao tiếp với ngoại quốc, kiểm soát nguồn thuế xuất nhập khẩu và ngoại thương qua các cảng biển Đà Nẵng, Đại Chiêm, Đại Áp rất phồn thịnh, làm nên con đường tơ lụa trên biển với các nước Á Đông như Nhật Bản, Trung Hoa và Tây phương như Bồ Đào Nha, Hà Lan, Y Pha Nho...
Như vậy, khi xét về tổng thể hành trình xuyên suốt lịch sử dân tộc, Quảng Nam vào thời kỳ các chúa Nguyễn (thế kỷ XVI - XVIII) là một vùng đất cực thịnh và cũng là vùng đất quan trọng bậc nhất, có vai trò là đầu tàu trên nhiều phương diện phát triển của quốc gia cả về ý nghĩa lẫn bài học kinh nghiệm và thực tiễn mà Quảng Nam đã đóng góp lúc bấy giờ. Đây cũng là truyền thống nối tiếp cho các thế hệ về sau...
Nghệ sĩ Ưu tú Hoài Linh hóa thân thành ông trùm giang hồ rửa tay gác kiếm, đối mặt với quá khứ tội lỗi và những thế lực đen tối muốn kéo ông trở lại.
Chia sẻ
Thủ tướng Ý Giorgia Meloni phát biểu tại lễ chúc mừng Giáng sinh rằng năm 2026 sẽ tồi tệ hơn nhiều so với năm 2025.
Chia sẻ
Bị bỏng gót chân do chạm vào ống xả xe máy nhưng một tuần sau bệnh nhân mới đi viện. Vết thương đã bị loét mạn tính, nguy cơ nhiễm trùng sâu…
Chia sẻ
Một vụ cháy xảy ra tại nhà Sunhome, nơi có khoảng 250 cán bộ, công nhân viên đang sinh hoạt, nghỉ ngơi. Nguyên nhân ban đầu được xác định do sự cố kỹ thuật hệ thống điện - đây là kịch bản giả định trong buổi thực tập PCCC&CNCH quy mô lớn tại khu du lịch Bà Nà Hills.
Chia sẻ
UBND TP.HCM vừa trình HĐND Thành phố dự thảo Nghị quyết quy định chế độ ưu đãi miễn tiền thuê đất đối với các dự án thuộc lĩnh vực, địa bàn ưu đãi đầu tư. Chính sách mới kỳ vọng tạo cú hích thu hút đầu tư, nhất là sau việc sắp xếp đơn vị hành chính.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND TP.Hà Nội đã ra quyết định bổ nhiệm tiến sĩ Y khoa Nguyễn Trọng Diện làm Giám đốc Sở Y tế sau gần hai năm cơ quan này chỉ có lãnh đạo phụ trách.
Chia sẻ
Khi tăng lương cơ sở, lương hưu của người lao động cũng sẽ được tăng theo. Dự kiến việc tăng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hàng tháng được trích từ nguồn tích lũy cải cách tiền lương của ngân sách Trung ương có thể bằng hoặc cao hơn mức tăng lương hưu trong năm 2024 là 15%.
Chia sẻ
Tập đoàn Vingroup phối hợp với Bộ Y tế và UBND tỉnh Hà Tĩnh tổ chức lễ bàn giao 15 xe cứu thương hiện đại cùng trang thiết bị y tế cho địa phương. Hoạt động thiết thực này góp phần nâng cao năng lực cấp cứu ngoại viện và khả năng ứng phó y tế khẩn cấp trên địa bàn tỉnh.
Chia sẻ
Quy hoạch chung Khu kinh tế Ninh Cơ vừa được phê duyệt, mở ra khung phát triển dài hạn cho không gian kinh tế biển của Ninh Bình. Khu vực nghiên cứu gần 30.000 ha được định hướng trở thành trung tâm đô thị, công nghiệp và dịch vụ ven biển đến năm 2050.
Chia sẻ
Tin không khí lạnh mới nhất, theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, do ảnh hưởng của đợt không khí lạnh mới, Hà Nội và các tỉnh, thành miền Bắc có mưa rét trong dịp Noel. Bản tin dự báo thời tiết các khu vực mới nhất cũng thông tin, trong dịp Tết Dương lịch, khu vực Bắc Bộ, Thanh Hóa và Nghệ An dự báo có mưa vài nơi, trời rét.
Chia sẻ
Ông Phạm Ngọc Nghị, cựu Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk, có hành vi nhận 4,5 tỷ đồng là quà biếu nhưng đã nộp lại nên cơ quan điều tra không xem xét trách nhiệm hình sự, chỉ xử lý 2 cấp dưới của ông tại Ban quản lý dự án tỉnh về hành vi nhận hối lộ.
Chia sẻ
Ủy ban Chống bán phá giá Australia vừa chấm dứt một phần điều tra chống bán phá giá đối với thép cốt bê tông nhập khẩu, trong đó có Việt Nam, sau khi xác định biên độ bán phá giá của một doanh nghiệp Việt dưới ngưỡng không đáng kể theo quy định.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND tỉnh được điều động, cách chức hoặc nghỉ hưu theo quyết định của cấp có thẩm quyền thì không phải thực hiện thủ tục bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm tại HĐND. Quy định này được nêu rõ tại Nghị định số 300/2025/NĐ-CP. Vậy những trường hợp nào thay đổi nhân sự Chủ tịch UBND tỉnh không phải thực hiện quy trình trên?
Chia sẻ
Trạm thu phí T3 trên quốc lộ 51 (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ, nay thuộc TP.HCM) dừng thu phí từ tháng 1/2023, các hạng mục của trạm thu phí đang xuống cấp trầm trọng, đối diện với nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào, cần chủ đầu tư phải tháo dỡ gấp.
Chia sẻ
Công an phường An Khê (TP Đà Nẵng) khẳng định, thông tin lan truyền trên mạng xã hội về việc người phụ nữ bị tấn công trên đường gom Trường Chinh đã tử vong kèm theo lời kêu gọi từ thiện là không đúng sự thật, nạn nhân chỉ bị thương và đã qua cơn nguy kịch.
Chia sẻ
Ở khu vực nông nghiệp, tình trạng thiếu vốn càng rõ nét. Nông dân, hợp tác xã không thiếu dự án sản xuất, nhưng thiếu “điều kiện vay” và thiếu cả những “đường dẫn” hiệu quả để tiền đi vào sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn.
Chia sẻ
Năm 2026, con giáp tuổi Tý sẽ phải đối mặt với nhiều thử thách trong sự nghiệp, tài lộc khấm khá, người độc thân có cơ hội tình yêu.
Chia sẻ
Slovakia "quyết tâm" ngăn chặn những nỗ lực mới của Ủy ban châu Âu nhằm tịch thu tài sản của Nga tại châu Âu, theo lời Luboš Blaha, phó lãnh đạo đảng SMER cầm quyền của nước này và là thành viên Nghị viện châu Âu.
Chia sẻ
9 cầu thủ U22 Việt Nam nhận bằng khen từ Bộ trưởng Bộ Công an gồm những ai?; M.U theo đuổi Yan Diomande; Marcos Senesi được Barcelona và Atletico Madrid quan tâm.
Chia sẻ
Con gái 12 tuổi của nghệ sĩ Thương Tín nhắn gửi một câu "xé lòng" đến nhà biên kịch Nguyễn Thiếu Hoàng khi biết tin nhà chùa làm lễ cầu siêu cho ba mình.
Chia sẻ
Tỷ giá USD/VND hôm nay 24/12: Biến động nhẹ, thị trường chợ đen biến động trái chiều.
Chia sẻ
"Xác định nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí chiến lược lâu dài, là nền tảng quan trọng bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, tăng trưởng bền vững; coi nông dân là trung tâm, là chủ thể, là động lực, nguồn lực của quá trình đổi mới...", Thông báo số 710/TB-VPCP ngày 20/12/2025 kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân năm 2025 nêu rõ.
Chia sẻ
Ngày 24/12, văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an TP.Đà Nẵng cho biết, vừa ra quyết định tạm giữ hình sự đối với Văn Viết Long (SN 2008, trú phường Hòa Khánh, TP.Đà Nẵng) để điều tra về hành vi cướp giật tài sản, nạn nhân là một người khuyết tật mưu sinh bằng nghề bán vé số dạo.
Chia sẻ
Việc TP.HCM phê duyệt phương án tuyến và vị trí công trình của dự án Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) không chỉ hoàn thiện khung pháp lý cho một dự án hạ tầng trọng điểm mà còn được xem là tín hiệu quan trọng có thể tác động trực tiếp đến mặt bằng giá đất, định hướng phát triển dự án và xu hướng đầu tư bất động sản dọc tuyến.
Chia sẻ
Nhờ linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành, nhất là trong việc thúc đẩy các giải pháp mở cửa thị trường của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, giá trị xuất khẩu rau quả trong tháng 12/2025 đạt khoảng 795 triệu USD, đưa xuất khẩu rau quả cả năm 2025 vượt 8,5 tỷ USD, tăng gần 20% so với năm 2024.
Chia sẻ
Biết mình bị u tuỵ xâm lấn mạch máu, nam bệnh nhân đi cầu cúng khắp nơi, thậm chí tuyệt thực 3 tuần với hy vọng “bỏ đói” khối u. Kết quả, khối u vẫn còn nguyên, trong khi bệnh nhân sụt 14kg và sức khoẻ suy kiệt dần.
Chia sẻ
Sinh ra trong một gia đình thuần nông, có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, thanh niên Bùi Văn Tú, dân tộc Mường, thôn Thạch Cừ, xã Ngọc Trạo, tỉnh Thanh Hóa (địa phận huyện Thạch Thành trước đây) đã thành công với mô hình chăn nuôi từ nguồn vốn hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, vươn lên làm giàu ngay trên mảnh đất quê hương.
Chia sẻ
Quân đội Ba Lan, một thành viên của NATO, cho biết hôm thứ Ba rằng nước này đã điều động máy bay chiến đấu trong đêm khi Nga phát động các cuộc tấn công vào Ukraine.
Chia sẻ
Những ngày qua, nông dân xã Tân Gianh, tỉnh Quảng Trị (trước sáp nhập gồm các xã: Phù Cảnh, Liên Trường và Quảng Thanh, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình) đã đồng loạt xuống giống vụ lúa Đông – Xuân theo lịch thời vụ do chính quyền xã phát động. Tuy nhiên, việc gieo trồng sớm hơn so với khung lịch chung của tỉnh đang khiến nhiều nông dân lo ngại nguy cơ lúa trổ gặp rét, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất, thậm chí có thể dẫn tới mất mùa.
Chia sẻ
Vietcombank nằm trong kế hoạch thanh tra của Thanh tra Chính phủ trong quý IV năm 2026. Theo kế hoạch sẽ tiến hành thanh tra việc chấp hành pháp luật trong hoạt động cấp tín dụng, đặc biệt là công tác quản lý, sử dụng vốn và tài sản của Nhà nước tại Vietcombank, giai đoạn từ năm 2021 đến 2025.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
