Thiền vu Mặc Đốn: Thiên tài quân sự của Hung Nô, khiến Lưu Bang uất hận phải cống nạp mỹ nữ

Trong lịch sử phương Đông cổ đại, hiếm có vị thủ lĩnh du mục nào lại để lại dấu ấn sâu đậm như Thiền vu Mặc Đốn của Hung Nô. Từ một người con bị xem nhẹ trong nội bộ bộ tộc, ông đã vươn lên bằng sự tàn khốc, trí tuệ và quyết đoán để trở thành một trong những nhà lãnh đạo quân sự vĩ đại nhất thời cổ đại, đặt nền móng cho một đế quốc Hung Nô hùng mạnh khiến cả Trung Hoa – đại cường quốc thời bấy giờ – phải cúi đầu giảng hoà và cống nạp.

Mặc Đốn và con đường đầy máu và sắt lên ngôi thiền vu

Mặc Đốn là con trai của Thiền vu Đầu Mạn, sinh ra trong bối cảnh các bộ lạc Hung Nô còn phân tán, thường xuyên bị các nước như Đông Hồ, Nguyệt Chi quấy nhiễu. Ban đầu, ông được cha giao chỉ huy một tumen (vạn hộ). Tuy nhiên, Mặc Đốn không được xem là người thừa kế chính thống.

Với sự mưu trí lạnh lùng, ông bắt đầu thử lòng và đào tạo quân sĩ một cách cực đoan: Tự tay bắn con ngựa yêu quý của mình, rồi đến vợ yêu, ai không bắn theo đều bị xử tử. Đến khi cả đội quân đã thuần phục vô điều kiện, ông đưa cha đi săn, giương mũi tên làm dấu và bắn chính Đầu Mạn – rồi cả đội quân cùng bắn theo. Vậy là Mặc Đốn đã đoạt ngôi Thiền vu bằng máu của chính phụ thân mình – một hành động vô nhân đạo nhưng cho thấy tham vọng và sự khôn ngoan trong việc xây dựng quyền lực.

Ngay sau khi Mặc Đốn lên ngôi, người Đông Hồ – vốn xem thường Mặc Đốn – liền sai sứ giả sang "thăm dò", xin ngựa quý. Quần thần phản đối, nhưng Mặc Đốn chấp thuận: "Giao hảo với lân bang, tiếc gì con ngựa." Sau đó, họ lại xin vợ của ông – ông cũng đồng ý. Nhưng đến khi người Đông Hồ đòi một dải đất không người ở, Mặc Đốn giận dữ quát: “Đất đai là gốc rễ của quốc gia, sao có thể tùy tiện cho đi?” Rồi ra lệnh chém sạch những kẻ đồng tình với đề nghị kia, đồng thời xuất binh đánh thẳng vào Vương quốc Đông Hồ khi họ mất cảnh giác.

Đông Hồ sụp đổ nhanh chóng. Chiến thắng này không chỉ nâng cao uy tín của Mặc Đốn trong nội bộ Hung Nô, mà còn là bước khởi đầu cho sự thống nhất thảo nguyên.

Từ sau chiến thắng Đông Hồ, Mặc Đốn tiếp tục các chiến dịch chinh phạt liên tiếp. Nguyệt Chi, Ô Tôn, các tộc Tiên Ty, Đinh Linh và nhiều bộ lạc khác đều lần lượt khuất phục dưới tay ông. Bằng 26 chiến dịch quân sự lớn nhỏ, Mặc Đốn đã biến Hung Nô từ một liên minh lỏng lẻo thành một đế quốc thống nhất với cơ cấu hành chính và quân sự rõ ràng.

Một trong những thành tựu lớn nhất của ông là việc biến các sắc tộc du mục thành chư hầu, kết nối các ốc đảo ở lòng chảo Tarim với thảo nguyên trung tâm, tạo thành hệ thống liên kết chặt chẽ mà chưa từng có thủ lĩnh Hung Nô nào làm được trước đó.

Cuộc đối đầu với nhà Hán: Trận Bạch Đăng và sự nhún nhường của Lưu Bang

Đỉnh cao quyền lực và ảnh hưởng của Mặc Đốn thể hiện rõ nhất trong lần đụng độ với nhà Hán. Năm 200 TCN, Hán Cao Tổ Lưu Bang – người vừa thống nhất Trung Hoa – phát động chiến dịch chống Hung Nô, nhưng rơi vào cái bẫy khủng khiếp của Mặc Đốn tại vùng Bạch Đăng.

Với 300.000 kỵ binh tinh nhuệ, Mặc Đốn bao vây quân Hán suốt 7 ngày. Lưu Bang bị cô lập, thiếu tiếp tế, đứng trước nguy cơ bị bắt sống. Trong tình thế tuyệt vọng, ông đành sai Trần Bình đem vàng bạc và người đẹp – bao gồm cả yên chi (vợ) của mình – để đút lót cho Mặc Đốn, cầu xin hoà giải.

Kết quả là Lưu Bang phải chấp nhận chính sách nhún nhường, gả con gái các gia đình quý tộc cho thiền vu Hung Nô, gọi là "hoà thân", và thực hiện cống nạp định kỳ suốt hơn 70 năm sau đó – một vết nhục mà lịch sử nhà Hán không bao giờ quên.

Mặc dù có thực lực mạnh mẽ, nhưng ông không chọn con đường tấn công và chiếm đóng toàn bộ Trung Hoa. Theo ghi chép trong sử sách, Mặc Đốn từng nói: “Một triều đại dị tộc thì không thể cai trị lâu dài một quốc gia lớn như Trung Hoa”. Điều này cho thấy ông không chỉ là một chiến binh, mà còn là một nhà chiến lược sắc sảo, hiểu rõ giới hạn và chọn đúng thời điểm để lui binh.

Ông cũng chú trọng vào việc củng cố nội bộ, xây dựng hệ thống cai trị vững chắc với kỷ cương quân sự nghiêm ngặt – điều hiếm có ở một xã hội du mục vốn manh mún.

Dưới thời cai trị của Mặc Đốn, đế quốc Hung Nô đạt tới thời kỳ đỉnh cao cả về lãnh thổ, quân sự và uy danh. Những chiến dịch của ông được hậu thế mô tả như những cơn bão thảo nguyên, cuốn phăng các vương quốc yếu ớt xung quanh, và khiến ngay cả Hán đế cũng phải e sợ.

Tổ chức quân đội của ông, với hệ thống tumen (vạn hộ), kỷ luật sắt, sự trung thành tuyệt đối với thủ lĩnh – đã trở thành hình mẫu cho nhiều quốc gia du mục về sau như Tiên Ti, Đột Quyết, và thậm chí là Mông Cổ thời Thành Cát Tư Hãn.

Không những thế, chính sách ngoại giao mềm dẻo mà thực dụng của ông – lúc nhẫn nhịn, lúc cứng rắn – giúp Hung Nô không chỉ tồn tại mà còn vững mạnh, ảnh hưởng lâu dài lên cục diện chính trị Á châu cổ đại.

×