Thứ vỏ cay nồng lấy từ loại cây trồng bạt ngàn ở Lào Cai, Yên Bái bán đắt hàng

Quế Việt Nam bán đắt hàng hơn quế Trung Quốc, Indonesia

Đó là thông tin ông Võ Kim Cương- đại diện nhóm nghiên cứu Dự án Great đưa ra tại hội thảo Phát triển bền vững quế Việt Nam do Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NNPTNT) và Tổ chức Sáng kiến thương mại bền vững (IDH) tổ chức chiều 10/12.

"Giá xuất khẩu quế Việt Nam trung bình khoảng 40 USD/kg, cao hơn giá quế của Trung Quốc, Indonesia" - ông Cương nói.

Theo ông Nguyễn Văn Diện (Vụ trưởng Vụ phát triển sản xuất lâm nghiệp, Tổng cục Lâm nghiệp), tính đến năm 2020, diện tích quế ở Việt Nam đạt khoảng 150.000ha. Vỏ quế là sản phẩm chính, hiện đang mang lại 76% doanh thu từ rừng quế. Trữ lượng vỏ quế Việt Nam ước khoảng 900.000 - 1.200.000 tấn, sản lượng bình quân đạt khoảng 70.000 – 80.000 tấn/năm.

Giá trị xuất khẩu quế hồi năm 2020 đạt 245,4 triệu USD, dự kiến năm 2021 giá trị xuất khẩu quế hồi đạt khoảng 291,8 triệu USD, tăng gần 20% so với năm 2020.

Sản phẩm quế Việt Nam được tiêu thụ trên hầu hết các thị trường như; Mỹ, EU, Trung Đông, Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ… Riêng tại Ấn Độ, 80% sản lượng quế nhập khẩu của nước này đến từ Việt Nam.

Đáng chú ý, ông Diện cho biết, nhu cầu sử dụng tinh dầu quế trên thế giới là rất lớn và luôn ở mức cung không đủ cầu. Lợi nhuận thu được từ chưng cất tinh dầu quế là rất cao, tuy nhiên một số nhà máy, cơ sở chế biến tinh dầu quế chưa được xây dựng theo chuẩn quy hoạch.

"Dòng sản phẩm vỏ quế của nước ta được đánh giá cao về chất lượng thô, tuy nhiên sản phẩm chế biến gặp nhiều hạn chế do công nghệ khai thác, chế biến ở mức độ kỹ thuật còn thấp kém so với thế giới và không đảm bảo an toàn vệ sinh môi trường. Do điều kiện kinh tế và chu kỳ kinh doanh dài người dân có xu hướng khai thác quế ở tuổi còn non, trồng rừng thâm canh chưa phát triển dẫn đến chất lượng sản phẩm quế còn thấp" - ông Diện nêu một thực tế.

Đơn cử như tại Yên Bái, toàn tỉnh có 8 nhà máy chiết xuất tinh dầu quế quy mô lớn với tổng công suất 700 tấn/năm đặt ở các huyện có diện tích quế tập trung. 

Ngoài các nhà máy chiết xuất tinh dầu quế quy mô lớn, Yên Bái còn có hơn 200 cơ sở chưng cất tinh dầu quế quy mô nhỏ lẻ hộ gia đình, sản lượng 300-800 kg/cơ sở/năm.

Ông Tô Mạnh Tiến - Phó Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Lào Cai cho biết, Lào Cai hiện có 11 nhà máy chế biến quế; 1 cơ sở chế biến vỏ quế thành các sản phẩm khác (ống điếu, bột quế, sáo…); 3 hợp tác xã thu mua sản phẩm quế...

"Thị trường tiêu thụ quế Lào Cai tương đối ổn định, đã được xuất trực tiếp sang thị trường 9 nước, gồm: Singapore, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia, Bangladesh, Qatar, Lebanon, Israel, Thổ Nhĩ Kỳ" - ông Tiến nói.

Tuy nhiên, ông Tiến cũng thừa nhận, các sản phẩm quế Lào Cai chủ yếu là quế vỏ nguyên liệu và tinh dầu – có giá trị thấp.

Thống kê sơ bộ cho thấy, Việt Nam có trên 600 công ty hoạt động trong lĩnh vực gia vị. Tuy nhiên, đa phần trong số đó là các công ty thương mại, chỉ quan tâm đến việc mua bán mà không quan tâm đến việc xây dựng mối liên kết với người nông dân trồng nguyên liệu. Các công ty hợp tác với nông dân theo chuỗi giá trị rất ít.

Nâng cao giá trị quế Việt Nam

Hiện, tổng sản lượng quế của Việt Nam chiếm 17% sản lượng toàn cầu. Đáng chú ý, nhu cầu về quế tăng nhanh hơn mức tăng nguồn cung toàn cầu đã đẩy giá quế ngày càng tăng cao, nhất là từ năm 2016 đến nay. 

Điều này giúp tạo việc làm, thu nhập cho người dân trồng quế nhưng cũng dễ dẫn đến tình trạng phát triển diện tích quế một cách ồ ạt.

Trong khi đó, theo đại diện Công ty CP Sản xuất và xuất khẩu Việt Nam (VINASAMEX), hiện nay bà con nông dân canh tác theo tập quán cũ dẫn đến chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu vào các thị trường cao cấp là chưa cao. 

70% giống quế, hồi do người dân tự sản xuất theo kinh nghiệm, chất lượng giống không đảm bảo, chỉ có khoảng 30% lượng giống được cung cấp bởi các công ty nông nghiệp hoặc dự án trồng mới của chính quyền địa phương.

Ông Bùi Chính Nghĩa, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp, khẳng định: "Quế là một loại lâm sản ngoài gỗ hiện có nhu cầu thị trường quốc tế ngày một gia tăng, diện tích trồng quế ở Việt Nam cũng đang mở rộng và phát triển mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu thị trường, do vậy nếu không có những định hướng kịp thời, sẽ có nguy cơ đối mặt với những vấn đề phát triển không bền vững".

Trong khi đó, ông Võ Kim Cương đưa ra khuyến nghị, các địa phương có diện tích quế lớn cần tập trung sản xuất nguyên liệu có giá trị cao, có chứng nhận, theo chuẩn kỹ thuật quốc tế, chất lượng đảm bảo, ổn định. Bên cạnh đó, cần kiểm soát chuỗi cung ứng cũng như nâng cao sản lượng xuất khẩu đi EU, Bắc Mỹ để nâng cao uy tín, thương hiệu quế Việt Nam.

Ông Huỳnh Tiến Dũng – Giám đốc Tổ chức IDH tại Việt Nam cho biết, sau khi xem xét đánh giá kỹ lưỡng về nhu cầu thị trường thế giới, về tiềm năng của Việt Nam, những thách thức của ngành hàng, IDH chính thức đưa quế vào là 1 chương trình hỗ trợ mới tại Việt Nam cho giai đoạn 2021-2030.

Từ góc độ địa phương, ông Tô Mạnh Tiến cho biết, để nâng cao giá trị cây quế, Lào Cai xác định sản xuất ra các sản phẩm theo yêu cầu của thị trường; đẩy mạnh hình hành các tổ hợp tác, hợp tác xã để thúc đẩy sự liên kết giữa các hộ nông dân tạo vùng nguyên liệu và tạo sự liên kết với doanh nghiệp trong việc tiêu thụ sản phẩm.