Trận chiến về dầu mỏ của Nga chỉ mới bắt đầu

Ý tưởng về giới hạn giá là tận dụng quyền kiểm soát của Mỹ và châu Âu đối với các dịch vụ bảo hiểm và vận chuyển để cấm các ngành công nghiệp này tạo điều kiện cho bất kỳ chuyến hàng dầu nào không đáp ứng giới hạn giá chưa được xác định, do đó buộc Nga để tuân thủ các quy định.

 Khi kế hoạch được hoàn thành, các nước G-7 hy vọng sẽ thực hiện giới hạn đối với dầu thô bắt đầu từ ngày 5/12, và giới hạn đối với các sản phẩm tinh chế sẽ được thực hiện sau đó hai tháng.

Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen gọi động thái này là "một bước tiến quan trọng trong việc đạt được mục tiêu kép của chúng tôi là gây áp lực giảm giá năng lượng toàn cầu trong khi từ chối nguồn thu của (Tổng thống Nga Vladimir Putin) để tài trợ cho cuộc chiến ở Ukraine", trong một tuyên bố riêng biệt được công bố cùng ngày.

Mỹ và châu Âu hy vọng một động thái như vậy sẽ giúp lấp đầy khoảng trống trong các biện pháp trừng phạt chưa từng có mà phương Tây áp đặt lên Nga kể từ khi chiến sự ở Ukraine bắt đầu vào tháng Hai. Cho đến nay, nền kinh tế Nga đã cố gắng duy trì ổn định nhờ hoạt động bán dầu. Theo Wall Street Journal, Moscow kiếm được 74 tỷ USD từ việc bán dầu tính đến tháng 7 năm nay.

Nếu G7 có thể thực thi thành công giới hạn giá, nó có thể giữ giá dầu tương đối ổn định trong khi hạn chế lợi nhuận của Nga, tìm ra điểm trung gian giữa hiện trạng và đề xuất ban hành lệnh cấm hoàn toàn trước đó đối với các chuyến hàng dầu của Nga có hiệu lực vào cuối năm và có thể giá dầu sẽ tăng vọt. Vẫn còn các câu hỏi về việc liệu kế hoạch này có thể được đưa vào thực hiện và nó sẽ hiệu quả như thế nào.

Điều quan trọng nhất trong số những câu hỏi này là phản ứng của Moscow. Mặc dù sự hiểu biết thông thường cho rằng Nga sẽ tuân thủ các quy định mới vì ngay cả khi lợi nhuận giảm từ bán hàng vẫn được ưu tiên hơn là không có, nhưng điều này không nhất thiết phải đúng như vậy. 

Sergey Vakulenko, một nhà phân tích năng lượng độc lập và là cựu giám đốc Chiến lược và Đổi mới tại Gazprom Neft đã viết trong một bài báo vào tháng 7 năm 2022 cho Carnegie Politika rằng: "Nga là một nước chơi chiến lược với chức năng giá trị hơi kỳ lạ. Với suy nghĩ đó, Moscow có xu hướng kêu gọi phương Tây vô tội vạ và thiết lập không phải mức giá trần mà là mức sàn cho dầu thô của họ, cấm xuất khẩu với mức giá thấp hơn ngưỡng đó. ... và sau đó Moscow có thể chỉ cần đợi người mua đến gõ cửa".

Ông Putin đã đe dọa trả đũa các quốc gia tham gia vào việc giới hạn giá dầu. Và như với bất kỳ lệnh trừng phạt nào khác, Putin và các đồng minh của ông chắc chắn đang hình dung cách phá vỡ thành công các giới hạn sắp xảy ra, bao gồm cả việc xuất khẩu dầu có thể được các công ty bảo hiểm của Nga hoặc châu Á bảo hiểm hay không.

Yếu tố quan trọng khác cần xem xét là cách các bên liên quan quan trọng khác ngoài Nga hoặc G7 phản ứng với sáng kiến này, bao gồm cả các nước thuộc Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC). Tổng thống Joe Biden đã đến Ả Rập Xê Út vào đầu mùa hè này với nỗ lực thuyết phục Riyadh bơm và vận chuyển thêm dầu, một phần nhằm giảm bớt tác động của giới hạn giá có thể có đối với Nga. Vào thời điểm đó, có thông tin cho rằng đây có thể là một nhiệm vụ gần như bất khả thi, một phần vì Ả Rập Saudi có thể đã hết nguồn cung.

Nhưng việc giúp phương Tây thực thi giới hạn giá dầu của Nga cũng có thể đi ngược lại lợi ích của Ả Rập Xê-út - và các thành viên khác trong OPEC -. Đặt giới hạn giá là mối đe dọa trực tiếp đến khả năng thiết lập giá dầu toàn cầu của OPEC. Điều nghịch lý là Nga có thể nhận được một số trợ giúp từ các nước OPEC tại đây. Đối với họ, cartel (các-ten- thỏa thuận giữa các công ty cạnh tranh để kiểm soát giá) của những người mua mới nổi có nguy cơ thao túng toàn bộ thị trường dầu mỏ và giá cả của nó", Vakulenko viết trong một bài báo gần đây cho Carnegie vào tháng 7. Do đó, bất kể Ả Rập Saudi có thêm nguồn cung dầu hay không, nước này có thể do dự trong việc tăng xuất khẩu.

Mặc dù phản ứng của họ đối với giới hạn giá vẫn còn được xem xét, nhưng cho đến nay Ả Rập Xê Út và OPEC đã thực hiện cách tiếp cận ngược lại. Do giá dầu giảm gần đây, tổ chức này đã đồng ý giảm sản lượng.

Cuối cùng, G7 có thể cũng sẽ cần sự mua lại từ Trung Quốc và Ấn Độ để kế hoạch của họ thành công. Hai cường quốc kinh tế đã trở thành những khách hàng lớn kể từ khi xâm lược Ukraine và chịu trách nhiệm về hơn một nửa tổng lượng dầu xuất khẩu đường biển của Nga. Cho đến nay, cả hai quốc gia đều không giấu giếm về cách họ sẽ phản ứng với mức trần giá: Bộ trưởng Dầu khí Ấn Độ Shri Hardeep Singh Puri đã nói rằng ông sẽ xem xét đề xuất này nhưng cuối cùng ông không có xung đột đạo đức khi kinh doanh với Nga. "Tôi có nghĩa vụ đạo đức đối với người tiêu dùng của mình", Puri nói vào đầu tháng này.

Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng, Bắc Kinh hy vọng rằng "các nước liên quan sẽ nỗ lực mang tính xây dựng để xoa dịu tình hình thông qua đối thoại và tham vấn, không làm điều ngược lại."

Nếu Nga không tuân thủ giới hạn giá, điều đó có thể gây ra một cuộc chiến tranh tiêu hao giữa Moscow và phương Tây. Nếu Putin quyết định ngừng xuất khẩu sang các quốc gia thực thi giới hạn trước tháng 12, giá dầu sẽ một lần nữa tăng, tạo ra một cơn đau đầu chính trị cho Biden trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ đang đến gần.

Do đó, mặc dù những ý định đằng sau giới hạn giá có thể đáng giá, nhưng điều đó có thể khó thực hiện trên thực tế. Có quá nhiều bên liên quan khác nhau phải được tính đến, và nếu G7, Nga và OPEC đều không muốn nhúc nhích, chi phí có thể rất đáng kể.