Bình luận
0
Nguyễn Trực người làng Bối Khê, xã Tam Hưng, huyện Quốc Oai (Hà Nội) ngày nay. Theo các tài liệu gia phả, đến đời Nguyễn Trực, dòng họ ông đã trải qua 4 đời liên tiếp đỗ đại khoa. Cụ nội là tiến sĩ Nguyễn Từ Hữu, làm quan thời Trần, ông nội là tiến sĩ Nguyễn Bính dạy học ở Quốc Tử Giám, bố là tiến sĩ Nguyễn Thời Trung.
Khi đất nước bị nhà Minh xâm lược, Nguyễn Thời Trung lánh về phủ Quốc Oai, lấy bà Đỗ Thị Chừng rồi sinh ra Nguyễn Trực vào năm 1417. Sau khi Lê Thái Tổ lên ngôi, tiến sĩ Nguyễn Thời Trung được triều đình triệu về Thăng Long, giao làm Thư khố rồi Giáo thụ Quốc Tử Giám.
Sinh ra trong gia đình dòng dõi nức tiếng, Nguyễn Trực nổi tiếng là cậu bé thông minh, chăm học từ nhỏ. Ông gần như lúc nào cũng cầm quyển sách trên tay, thậm chí cả lúc đi chăn trâu cũng mang theo sách đọc, với đức tính ham học này, Nguyễn Trực được người trong vùng phong là "thần đồng đi chăn trâu". Học giỏi từ nhỏ, ông đỗ đầu kỳ thi Hương năm 18 tuổi.
Năm Nhâm Tuất (1442), nhà Hậu Lê mở kỳ thi tiến sĩ đầu tiên của triều đại mới, Nguyễn Trực tham gia ứng thí. Trong kỳ thi Đình năm ấy, khi vua Lê ra đề "Luận về phép trị nước của các vương triều", Nguyễn Trực đã làm bài rất xuất sắc, quan Chánh chủ khảo là Nhập nội Hành khiển Nguyễn Trãi rất hài lòng trước những kiến giải độc đáo, kiến thức uyên thâm của ông. Nguyễn Trãi đã không ngần ngại đệ lên vua Lê, lấy Nguyễn Trực đỗ Đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ (trạng nguyên), đứng đầu trong số 33 tiến sĩ của kỳ thi này.
Sau khi đỗ trạng, Nguyễn Trực được vua ban sắc là Quốc Tử Giám thi thư, thưởng hiệu Á liệt khanh, ban áo mũ, ngựa trắng, cho tiến hành lễ vinh quy bái tổ.
Tuy vậy, ngay khi vừa đỗ trạng không lâu, thân phụ ông lại đột ngột qua đời, Nguyễn Trực phải ở nhà chịu tang 3 năm, đến năm 1444, dưới thời vua Lê Nhân Tông, Nguyễn Trực mới về triều làm quan. Ông được vua phong làm Triều nghị đại phu hàn lâm viện học sĩ, kiêm Ngự sử đài ngự sử thị đô úy.
Tự thấy mình còn trẻ lại được phong chức tước lớn, trong khi triều đình còn nhiều đại thần có công lớn trong khánh chiến chống quân Minh nhưng chức vụ thấp hơn, Nguyễn Trực dâng biểu tạ ân nhưng khiêm tốn không nhận, phải khi vua ra sắc dụ lần thứ 3 ông mới chịu nhận trọng trách.
Trong vai trò của quan ngự sử can gián nhà vua, Nguyễn Trực đã rất đúng mực, cương trực, thẳng thắn, không nể nang, run sợ, thiên vị bất cứ ai, tất cả hết lòng vì nước vì dân.
Trong thời gian làm quan, Nguyễn Trực từng cùng bảng nhãn Trịnh Thiết Trường được vua cử đi sứ sang nhà Minh (Trung Quốc). Sách Lịch triều hiến chương loại chí kể về giai thoại, khi tới nơi, thấy vua Minh đang mở kỳ thi tuyển chọn người tài, hai ông đã vào thi.
Kết quả Nguyễn Trực đỗ trạng nguyên, Trịnh Thiết Trường đỗ bảng nhãn, được vua Minh ban cho áo cẩm bào, phong làm Lưỡng quốc Trạng nguyên. Trở về nước, Nguyễn Trực được vua thăng làm Thượng thư và ban cho tám chữ vàng "Thành công danh Nam Bắc triều biên ngã" (hoàn thành công danh ở cả hai nước).
Sau khi vua Lê Thánh Tông lên ngôi, Nguyễn Trực tiếp tục được vua tin dùng. Ngay năm đầu tiên chấp chính, Lê Thánh Tông đã bổ nhiệm ông làm Tuyên phụng đại phu, Trung thư lệnh, Hàn lâm viện Thừa chỉ kiêm Tế tửu (Hiệu trưởng) Quốc Tử Giám.
Đảm nhận chức vụ đào tạo nhân tài cho đất nước, Nguyễn Trực đã biên soạn nhiều tài liệu giảng dạy cho nho sĩ đương thời, góp phần củng cố, phát triển nền giáo dục nước nhà, bản thân ông được nhân dân coi trọng, tôn làm bậc nho sư.
Với tài năng vượt bậc, những ý kiến của Nguyễn Trực thường rất được vua coi trọng. Trong quá trình soạn bộ sách "Thiên nam dư hạ tập", mỗi khi xong tập nào, Lê Thánh Tông lại cho người mang tới để Nguyễn Trực đọc, cho ý kiến bình phẩm.
Được vua tin dùng là thế nhưng Nguyễn Trực nhiều lần xin cáo lão về quê. Năm Hồng Đức thứ 4 (1474), trạng nguyên Nguyễn Trực qua đời, thọ 57 tuổi. Tên tuổi của ông gắn liền với nhiều giai thoại đẹp đẽ, trở thành vị trạng nguyên đầu tiên của nhà Hậu Lê.
Văn chương nổi tiếng đương thời nên khi Nguyễn Trực về quê chịu tang mẹ, học trò trong vùng đã lũ lượt kéo tới nhà, khoản xin ông dạy học, nhiều học trò Nguyễn Trực đã đỗ đạt cao. Có giai thoại cho biết, trong thời gian này, vua Lê Nhân Tông đã cho người về quê vẽ lại hình quan trạng để bên cạnh ngai vàng, để vơi bớt nỗi nhớ ông. Đánh giá về Nguyễn Trực, danh sĩ Thân Nhân Trung từng viết: "Khai quốc trạng nguyên, văn chương vẻ vang trong nước, nổi tiếng một thời". Triều vua nào cũng được yêu chuộng, giữ việc văn hành, ở ngôi quán các, là người khiêm tốn, trước sau vẹn toàn.
Núp bóng dưới 3 doanh nghiệp mua bán nợ và sử dụng sức mạnh kênh TikTok có hàng trăm nghìn lượt theo dõi, Hồ Thành Được xây dựng hình ảnh một "đại ca" chuyên giải quyết nợ khó đòi bằng các thủ đoạn khủng bố.
Chia sẻ
Loại quả cung cấp một lượng chất xơ cao, cùng hơn 15 loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho sức khỏe, làm món ăn cực thơm ngọt.
Chia sẻ
Thông tin một tài xế BE đạt doanh thu 1,6 tỷ đồng/năm đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của dư luận. Tuy nhiên, nếu nhìn con số 1,6 tỷ đồng một cách đơn giản, rất dễ rơi vào ngộ nhận giữa doanh thu và thu nhập thực tế.
Chia sẻ
Chiến dịch Đương Dương - Trường Bản trong lịch sử hay trong tiểu thuyết đều được mô tả theo cùng một kiểu: Lưu Bị rút chạy, quân Tào truy kích. Lưu Bị thua thê thảm phải bỏ cả vợ con.
Chia sẻ
Luật pháp thời Trần ở nước ta kế thừa pháp luật thời Lý, các hình phạt có phần nặng nề hơn so với thời Lê. Các cơ quan thực thi và giám sát việc thực hiện pháp luật đã được triều đình nhà Trần tăng cường hoàn thiện nhưng việc kiểm pháp lại do hoạn quan nắm giữ để đảm bảo tính khách quan.
Chia sẻ
Không chỉ kể về những phận đời miền Tây sông nước, "Ai thương ai mến" còn tạo ấn tượng mạnh nhờ phần hình ảnh được đầu tư công phu, tái hiện trọn vẹn không gian miền Tây xưa đầy hoài niệm trên màn ảnh rộng.
Chia sẻ
Chỉ đạo dứt khoát của Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình về dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng cho thấy quyết tâm của Chính phủ trong việc chấm dứt tình trạng kéo dài, lãng phí nguồn lực và ách tắc trách nhiệm suốt gần một thập kỷ qua tại TP.HCM.
Chia sẻ
Vụ ám sát Trung tướng Fanil Sarvarov, người đứng đầu Cục Huấn luyện Tác chiến thuộc Bộ Tổng tham mưu Lực lượng vũ trang Liên bang Nga, đã làm dấy lên cuộc tranh luận mới ở Moscow về việc Nga nên phản ứng như thế nào trước các vụ ám sát có chủ đích nhằm vào các quan chức quân sự cấp cao.
Chia sẻ
Từ việc siết chặt trật tự lòng, lề đường gắn với bảo vệ môi trường tại xã Tân An Hội (TP.HCM) cho thấy cách làm bài bản, quyết liệt ở cơ sở, góp phần nâng cao chất lượng tiêu chí môi trường, hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nông thôn mới bền vững.
Chia sẻ
Tại xã Bàu Bàng (TP.HCM), những mô hình nông nghiệp đô thị ứng dụng công nghệ cao đang hình thành rõ nét, tạo sinh kế ổn định, góp phần xây dựng nông thôn mới và nâng chất lượng sống cho người dân.
Chia sẻ
Hội đồng nhân dân tỉnh Hưng Yên đã ra nghị quyết quyết định, hỗ trợ 30% tổng mức đầu tư nhưng không vượt quá 20 tỷ đồng/dự án đối với dự án đầu tư xây dựng mới phòng thí nghiệm, tổ chức khoa học và công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng.
Chia sẻ
Sau 15 ngày bỏ trốn, đối tượng L.Đ.D (SN 1991, trú xã Tiến Thắng, thành phố Hà Nội) đã ra đầu thú và khai nhận hành vi vận chuyển thuốc lá ngoại trái phép ước tính gần 2 tỷ đồng.
Chia sẻ
Đoàn công tác của Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Cuba tại Việt Nam Rogelio Polanco Fuentes vừa có chuyến thăm và làm việc tại tỉnh Tây Ninh, địa phương cách đây 37 năm Cuba đã xây tặng một nhà máy đường và đón Chủ tịch Fidel Castro đến thăm cách đây 30 năm.
Chia sẻ
Các tiểu thương bán đồ ăn đường phố ở Trung Quốc đã cùng nhau quyên góp toàn bộ doanh thu trong một ngày để hỗ trợ một chủ cửa hàng mắc ung thư, đang phải đối mặt với chi phí điều trị lớn.
Chia sẻ
Sau "Mưa đỏ", Hứa Vĩ Văn tham gia phim truyền hình "Tận hiến" do Điện ảnh Công an Nhân dân sản xuất. Anh hóa thân một chiến sĩ tình báo, dựa theo chuyên án có thật trong lịch sử tình báo Việt Nam.
Chia sẻ
Một tài khoản mạng xã hội có tên Phạm Thanh Hưng (hay được biết là Shark Hưng) vừa có bài đăng trên trang cá nhân nói rõ về những tin đồn trên mạng xã hội gần đây.
Chia sẻ
Sáng 23/12, tại Trụ sở Trung ương Đảng diễn ra Lễ bế mạc Hội nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII. Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu bế mạc Hội nghị. Dân Việt trân trọng giới thiệu toàn văn phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Chia sẻ
Ngày 23/12/2025, Ngân hàng TMCP Lộc Phát Việt Nam (LPBank) đã tổ chức Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) bất thường năm 2025 tại Ninh Bình. Đại hội thông qua những quyết sách chiến lược về sở hữu nước ngoài và nhân sự Hội đồng Quản trị với tỷ lệ đồng thuận cao.
Chia sẻ
Dịp cuối năm, Hà Nội bắt đầu cải tạo hạ tầng, xén hè, chặt cây, tổ chức giao thông tại nút Lê Văn Lương - Hoàng Minh Giám - Nguyễn Tuân.
Chia sẻ
Ngày 22/12 tại Hà Nội, trong khuôn khổ Diễn đàn ESG Việt Nam 2025 với chủ đề “Khoa học công nghệ và động lực cho phát triển bền vững” do Báo Dân trí tổ chức tại khách sạn Pullman Hà Nội, Tập đoàn Mavin đã được vinh danh tại Lễ trao giải Vietnam ESG Awards 2025.
Chia sẻ
Sau phản ánh của Báo Dân Việt về tình trạng giết mổ tự phát trong khu dân cư, chính quyền xã Mỹ Đức (Hà Nội) đã tổ chức kiểm tra, xử phạt 3 cơ sở vi phạm. Đồng thời, lực lượng chức năng tiếp tục tăng cường kiểm tra các “lò mổ” tự phát trong khu dân cư, yêu cầu khắc phục những tồn tại về môi trường.
Chia sẻ
Truyền thông, quảng bá các sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm OCOP trên nền tảng số đang là xu hướng đang được nhiều địa phương, các hội đoàn thể, trong đó có Hội Nông dân triển khai, giúp nông dân tiếp cận với xu hướng bán hàng mới.
Chia sẻ
Bộ Ngoại giao Nga tại Moscow đã tuyên bố tái khẳng định sự ủng hộ và đoàn kết hoàn toàn với Venezuela khi nước này phải đối mặt với lệnh phong tỏa quân sự của Mỹ ở vùng biển Caribe.
Chia sẻ
Cao thủ không cần tự cung vẫn vô địch thiên hạ với Quỳ Hoa Bảo Điển trong kiếm hiệp Kim Dung là ai?
Chia sẻ
Những ngày này, trên khắp các cánh đồng của TP.Hải Phòng bà con nông dân đang tập trung cao độ cho công tác cày lật đất, làm ải, tạo nền tảng quan trọng để bước vào gieo cấy lúa vụ xuân 2026 đạt kết quả tốt nhất.
Chia sẻ
Đây là lần thứ 2 dự án đường tránh phía Đông, thành phố Đông Hà (cũ), tỉnh Quảng Trị chậm tiến độ và được gia hạn thời gian hoàn thành. Có nhiều nguyên nhân dân dẫn đến dự án chậm tiến độ, trong đó đặc biệt nhất là vướng mắc giải phóng mặt bằng (GPMB).
Chia sẻ
Tòa đã ra quyết định xét xử vụ án hối lộ, lừa đảo tại Công ty Dược LanQ và Dược Sơn Lâm trong 5 ngày nhưng do thẩm phán gặp vấn đề sức khỏe, phải nhập viện điều trị nên tòa quyết định hoãn.
Chia sẻ
Cầu Bình Phước 1, đã chính thức thông xe, giúp khơi thông nút thắt giao thông thủy cửa ngõ TP.HCM. Trung tâm Quản lý hạ tầng giao thông đường bộ đánh giá cao tính hiệu quả của phương pháp nâng kích cầu, kiến nghị Sở Xây dựng xem xét nhân rộng giải pháp này đối với các cây cầu khác trên địa bàn TP.HCM chưa đủ tĩnh không theo quy định.
Chia sẻ
Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Thanh Hóa đã phối hợp với Phòng Cảnh sát giao thông và Đội Quản lý thị trường số 9 kiểm tra, phát hiện và bắt giữ một xe ô tô đầu kéo đang vận chuyển cá khoai có sử dụng chất cấm formol để bảo quản.
Chia sẻ
Sau khi trở thành đặc khu trực thuộc TP.HCM, Côn Đảo đạt nhiều kết quả tích cực về kinh tế – xã hội, hạ tầng và quản lý nhà nước. Tuy nhiên, những hạn chế về giao thông, cơ chế đầu tư và bảo tồn vẫn là nút thắt cần sớm tháo gỡ bằng chính sách đặc thù.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Nguyễn Thanh Điệp (Theo Giáo Dục và Thời Đại)
