Xuân Quỳnh viết "Hoa cúc xanh" vì chuyện lần đầu tiên xảy ra trong suốt thời gian lấy Lưu Quang Vũ

Gần đến ngày sinh nhật của nhà thơ Lưu Quang Vũ, nhà thơ Xuân Quỳnh đã viết thư cho chồng tâm sự rằng, từ ngày hai người lấy nhau đến giờ, đây là lần đầu nhà thơ Lưu Quang Vũ đi vắng vào ngày sinh nhật. Nhà thơ Xuân Quỳnh viết bài thơ Hoa cúc xanh để tặng sinh nhật Lưu Quang Vũ, bà gửi cùng thư vào Sài Gòn nhắn gửi chồng đọc và có thể thì sửa cho bà. 

Ý tưởng trong bài thơ theo nhà như Nhà nghiên cứu văn học Lưu Khánh Thơ cho biết, đã rất rõ thông điệp, không có gì khó hiểu: Đó sự khẳng định của Xuân Quỳnh với Lưu Quang Vũ rằng, những điều Lưu Quang Vũ đã mơ ước và đã nghĩ sẽ có thật trong cuộc đời. Đó là những ký ức, kỷ niệm tuổi thơ và tình yêu trong sáng, vĩnh cửu.

Hoa cúc xanh sau đó đã được in ở các tập thơ của Xuân Quỳnh, đầu tiên ở tập thơ Sân ga chiều em đi, sau đó là tập Không bao giờ là cuối -  tuyển thơ của Xuân Quỳnh.

Sau khi bài thơ Hoa cúc xanh của Xuân Quỳnh ra đời một thời gian ngắn, Lưu Quang vũ viết vở kịch Hoa cúc xanh trên đầm lầy và vở này sau khi công diễn đã được khán giả bấy giờ rất yêu thích. Vở kịch Hoa cúc xanh trên đầm lầy của Lưu Quang Vũ cũng có nhân vật là đôi bạn thân thiết với nhau thời thơ ấu, yêu nhau, cấu trúc vở kịch có những đồng điệu với cấu tứ bài thơ Hoa cúc xanh của Xuân Quỳnh.

Ngày nay, Hoa cúc xanh của Xuân Quỳnh vẫn khiến người đọc rung động trước những lời thơ giản dị nhưng chứa đựng mong ước của tình yêu, tuổi trẻ. Bài thơ đã được nhà thơ ấp ủ từ từ 1964 cho đến năm 1987 mới hoàn chỉnh. Không ai biết rõ được trong khoảng thời gian ấy, Xuân Quỳnh đã phải suy ngẫm, chiêm nghiệm những gì trong thời gian gần 20 năm. 

Qua bao hạnh phúc và đắng cay trải nghiệm để trả lời câu hỏi: "Hoa cúc xanh có hay là không có". Câu hỏi ấy đã thành một điệp khúc ngân vang trong toàn bài mà mỗi khổ thơ là một sự lý giải khá thú vị.

Bằng ngôn từ trong sáng, giàu hình ảnh, nhạc điệu, Xuân Quỳnh đã làm sống lại những xúc cảm êm đềm, mới mẻ, hồn nhiên, nguyên sơ của trái tim tuổi trẻ "như nắng thuở ban đầu" chưa qua va vấp. Khi viết những dòng thơ này là lúc nữ sĩ đã từng đi qua những trải nghiệm, trong đời. Tuy nhiên, những dòng thơ của Xuân Quỳnh vẫn có nét trong trẻo, tươi sáng như chưa từng nếm trải qua bất cứ khổ đau nào. 

Nơi có hoa cúc xanh với Xuân Quỳnh chính là xứ sở của tình yêu: "Khắp mặt đầm xanh biếc một màu hoa/ Hương thơm ngát cả một vùng xứ sở/ Những cô gái da mịn màng như lụa/ Những chàng trai đang độ tuổi hai mươi/ Những câu chuyện xoay quanh mùa hái quả". Nơi đó giống một thiên đường tình yêu với vô vàn hạnh phúc, hạnh phúc của những con người khám phá ra xứ sở tình yêu mộng mơ nhưng bình dị.

Bài thơ Hoa cúc xanh đã được lấy làm cảm hứng cho đêm thơ - nhạc - kịch Hoa cúc xanh, đêm diễn nghệ thuật kỷ niệm sinh nhật lần thứ 80 của nữ thi sĩ Xuân Quỳnh do gia đình thi sĩ Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ kết hợp với Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt cùng ê-kíp "Se sẽ chứ" tổ chức vào ngày 5 và 6/10 tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Gia đình Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ cũng phối hợp với Công ty sách Nhã Nam và Nhà xuất bản Kim Đồng sẽ phối hợp cho ra mắt 3 cuốn sách: "Xuân Quỳnh – nhật ký chiến trường và những bức thư chưa từng công bố", "Hoa cúc xanh thương nhớ" và tập thơ tuyển "Không bao giờ là cuối" (tái bản).