Xuất khẩu nhiều nhưng "lấy công làm lãi", chuyên gia ngành gỗ hiến kế chống lại "địa chấn" thuế quan

Dữ liệu thống kê cho thấy, gỗ và sản phẩm từ gỗ là 1 trong 6 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nước ta. Tính chung 3 tháng đầu năm 2025, trị giá xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt hơn 3,9 tỷ USD, tăng 11,1% so với cùng kỳ năm 2024.

Theo số liệu thống kê của Cục Hải quan, trị giá xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ trong tháng 3 tăng 43,6% so với tháng 2.

Về thị trường, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam trong quý 1 với gần 54% trong tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này, đạt trên 2,13 tỷ USD, tăng 12,87% so với cùng kỳ năm trước. Riêng tháng 3, Việt Nam thu về 833 triệu USD, tăng gần 60% so với tháng 3 năm ngoái.

Đáng chú ý, ngày 2/4, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố hàng loạt mức thuế đối ứng với các quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, đồ gỗ là ngành hàng góp mặt trong phần phụ lục II sắc lệnh điều chỉnh nhập khẩu bằng thuế quan đối ứng của Mỹ quy định một số hàng hóa không phải chịu thuế đối ứng..

Như vậy, đồ gỗ, gỗ xẻ của tất các quốc gia, bao gồm cả Việt Nam sẽ không phải chịu mức thuế nhập khẩu đối ứng của Mỹ.

Dù vậy, giới phân tích nhận định, những bất định trong chính sách thuế quan từ Mỹ và động thái hoãn áp thuế đối ứng 90 ngày là tin tốt cho ngành gỗ, sẽ giúp các doanh nghiệp xuất khẩu tìm được phương án ứng phó hợp lý.

Xuất khẩu nhiều nhưng "lấy công làm lãi"

Chia sẻ tại Diễn đàn Doanh nghiệp 2025 với chủ đề "Trợ lực cho doanh nghiệp vượt thách thức, nâng cao năng lực cạnh tranh", ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho rằng, qua sự kiện thuế đối ứng vừa qua mới thấy rằng tính tự cường, năng lực tự đàn hồi của nhiều ngành hàng xuất khẩu lớn như giày da, thuỷ sản, gỗ, hàng điện tử… đều rất yếu kém.

"Chúng ta đang tăng trưởng chủ yếu theo chiều rộng, dựa vào các đầu vào chi phí thấp. Bao gồm nhân công chi phí thấp và nguyên vật liệu đầu vào còn tương đối rẻ. Đặc biệt như ngành gỗ - ngành thâm dụng lao động cao vẫn đang dựa vào 2 lợi thế này", ông Hoài phân tích.

Cũng theo ông Ngô Sỹ Hoài, nước ta xuất khẩu nhiều nhưng chủ yếu "lấy công làm lãi". Chỉ với mức thuế trần 10% của Chính phủ Mỹ, các doanh nghiệp gỗ đã phải đôn đáo đàm phán với các đối tác.

"Các đối tác thường phản hồi là "cưa đôi", mỗi bên chịu một ít. Nhưng các doanh nghiệp với mức lãi suất thường ở dưới 5% làm sao có thể chịu được? Chưa nói đến mức thuế 46%", đại diện Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam nói.

Bên cạnh đó, ông Ngô Sỹ Hoài cho rằng, các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam đang "bỏ quá nhiều trứng vào một giỏ". Theo đó, Việt Nam xuất khẩu sản phẩm "Made in Việt Nam" đến hơn 200 thị trường, riêng ngành gỗ xuất khẩu đến hơn 160 thị trường.

Song như năm 2024, sản phẩm gỗ xuất khẩu vào thị trường Mỹ đến hơn 56%. Tức nếu chúng ta làm ra 10 cái ghế thì gần 6 cái xuất khẩu vào Mỹ. Và chỉ cần vài cuộc điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp… của Mỹ, lập tức các doanh nghiệp gỗ đều không có sức chống chọi, có thể lâm vào việc mất thanh khoản.

Về giải pháp trong thời gian tới, ông Ngô Sỹ Hoài nhấn mạnh, các doanh nghiệp cần ưu tiên chất lượng tăng trưởng hơn so với số lượng. Như với ngành gỗ, doanh nghiệp có thể làm ít hơn song phải nâng phần được hưởng, tăng biên độ lợi nhuận cao hơn.

"Các doanh nghiệp "không bỏ trứng một giỏ", xuất khẩu đi nhiều thị trường, vừa xuất khẩu, vừa nội địa có thể chống chịu tốt với địa chấn thuế quan", ông Hoài nói.

Doanh nghiệp phải "cõng" trên lưng nhiều thông tư, luật và nghị định

Chia sẻ trước những khó khăn của cộng đồng doanh nghiệp nói chung và ngành gỗ nói riêng, ông Phan Đức Hiếu - Đại biểu Quốc hội khóa XV, Ủy viên Ủy ban kinh tế và tài chính của Quốc hội cho rằng, cho biết, doanh nghiệp phải "cõng" trên lưng nhiều thông tư, luật và nghị định.

"Thể chế là công cụ duy nhất và cần thiết thực hiện chức năng quản lý nhà nước. Tuy nhiên, nếu thể chế không tốt có nguy cơ gây ra 5 tác động ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm chi phí thủ tục hành chính, phí - lệ phí, chi phí đầu tư, chi phí cơ hội, chi phí không chính thức", ông Hiếu nêu.

Muốn cải cách thể chế cần phải thực hiện ngay 3 việc. Bao gồm nâng cao chất lượng quy định hiện hành - yêu cầu cấp thiết và quan trọng; nâng cao hiệu quả thực thi quy định pháp luật theo đúng tinh thần của các bộ luật; phải bảo đảm tính thống nhất và chất lượng các quy định pháp luật được ban hành mới.

Cũng theo ông Hiếu, dư địa và cơ hội để cải cách thể chế là rất lớn bởi động vào vấn đề nào cũng thấy cần được cải cách. Nếu cải cách chỉ dừng lại ở cải thiện môi trường kinh doanh thì không hiệu quả, mà cần phải đột phá trong cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, đột phá cả về tư duy và biện pháp triển khai. Cải cách rất khó khăn nếu chỉ xuất phát từ chính các cơ quan thực thi pháp luật.

Ông Hiếu kiến nghị nên ưu tiên bãi bỏ các quy định, văn bản, nghị định không còn phù hợp thay vì sửa đổi. Về lâu dài cần 1 cơ chế bền vững hướng đến việc cải cách thể chế trở thành văn hóa lập pháp, hệ thống, không còn phụ thuộc vào cá nhân, tổ chức nào.

Chính phủ nên thành lập cơ quan chuyên môn giám sát và thúc đẩy cải cách thể chế có thẩm quyền.

Bà Trần Hồng Minh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược (Ban Chính sách, chiến lược Trung ương) cũng đồng tình việc tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế, pháp luật, môi trường kinh doanh.

"Một khi chưa có thể chế tốt, thủ tục còn rườm rà, cán bộ thực thực thi công vụ còn chưa công tâm với doanh nghiệp thì chắc chắn sẽ không đạt mục tiêu thúc đẩy DN phát triển, nâng cao năng lực canh tranh của doanh nghiệp.

Đây là vấn đề cốt lõi. Nếu thể chế tốt nhưng triển khai trên mặt bằng thực sự còn nhiều chồng chéo, phức tạp thì tác động tốt của thế chế sẽ giảm đi", Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược chia sẻ.

×