3 anh em họ Trần tham gia chống Nguyên Mông được thờ ở 3 làng thuộc xã Lạc Long (Hải Phòng), gồm những ai?

3 ngôi đình ở xã Lạc Long trước đây, nay là xã Nam An Phụ (Hải Phòng) không chỉ là nơi tôn thờ 3 anh em danh tướng thời Trần gồm Trần Anh Nghị (anh cả), Trần Thuý Hồng (em thứ hai), Trần Đăng Nhị (em út) có công trong kháng chiến chống quân Nguyên Mông, mà còn là không gian văn hoá đặc sắc, nơi hội tụ ký ức, niềm tự hào và sức sống cộng đồng qua nhiều thế hệ.

Câu chuyện lịch sử hòa cùng dòng chảy quê hương

Tại xã Lạc Long trước đây, nay là xã Nam An Phụ (thành phố Hải Phòng), 3 thôn Vũ Thành, Phương Quất và Xuân Cầu có điểm chung là mỗi làng đều có đình thờ một trong ba anh em họ Trần, những vị tướng từng góp sức trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông vào thế kỷ 13. Dù thời gian đã phủ lên những lớp bụi mờ, ký ức về 3 anh hùng dân tộc ấy vẫn luôn được người dân gìn giữ, tôn vinh bằng tất cả lòng thành kính.

Theo sắc phong và truyền thuyết địa phương, 3 anh em gồm Trần Anh Nghị (anh cả) đang thờ tại đình Vũ Thành; Trần Thúy Hồng (em thứ hai), nữ tướng duy nhất trong 3 người thờ tại đình Phương Quất; Trần Đăng Nhị (em út) thờ tại đình Xuân Cầu, đều là những tướng tài dưới trướng Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn.

Trong kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ hai (1285), họ cùng chiến đấu anh dũng và lập được nhiều chiến công. Sau chiến thắng, 3 người trở về mở tiệc ăn mừng dưới gốc cây đa cổ thụ tại làng Phương Quất, một địa danh hiện vẫn được người dân ghi nhớ, tôn kính như chứng tích lịch sử.

Trong cuộc kháng chiến lần thứ ba (1288), 3 anh em lại ra trận. Nữ tướng Trần Thúy Hồng không may bị thương trong trận đánh cuối tại sông Bạch Đằng. Trên đường rút lui, bà mất tại địa phận làng Phương Quất. Dân làng thương tiếc lập đình thờ, sau này nhà Lê chính thức sắc phong cả 3 người là Thành hoàng làng, và mỗi làng xây một đình riêng để tưởng nhớ.

Gìn giữ và phát huy

Ông Nguyễn Văn Tuy, Chủ tịch UBND xã Nam An Phụ cho biết, qua thời gian và biến cố, 3 ngôi đình từng bị hư hại, xuống cấp. Tuy nhiên, những năm gần đây công tác tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn xã được quan tâm. Sự đóng góp, tài trợ của nhân dân địa phương, con em xa quê và quý khách thập phương giúp phục dựng các di tích ngày càng khang trang.

“Đình làng không chỉ là nơi thờ tự mà còn là không gian sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Khi các công trình được trùng tu, tôn tạo, người dân phấn khởi, đây là điểm tựa tinh thần, là niềm tự hào về truyền thống lịch sử của quê hương”, ông Tuy nói.

Đình Phương Quất hiện là ngôi đình còn giữ được nhiều yếu tố nguyên bản nhất. Kiến trúc đình Phương Quất hình chữ Đinh, gỗ lim bền chắc, hệ thống vì kèo “con chồng, giá chiêng” với nhiều họa tiết rồng, phượng, hoa lá cách điệu mang phong cách nghệ thuật thời Hậu Lê. Gian đại bái 5 gian rộng rãi, hậu cung 2 gian kín đáo. Phía sau ngôi đình là mộ của Thành hoàng làng. Đặc biệt, trong đình còn lưu giữ nhiều sắc phong, hoành phi, câu đối cổ, bia đá, thống đá là những bảo vật có giá trị văn hóa, lịch sử to lớn. Đình được công nhận là di tích cấp quốc gia năm 2007.

Đình Vũ Thành sau thời gian dài xuống cấp nghiêm trọng được xây mới từ năm 2016 - 2018 với sự đóng góp của nhân dân và con em xa quê. Kiến trúc mô phỏng theo lối truyền thống với vì kèo chạm trổ tinh tế, mái ngói ta, sân đình rộng thoáng. Đình được xếp hạng di tích cấp tỉnh năm 2019. Đình Xuân Cầu cũng được phục dựng khang trang với quy mô 5 gian đại bái, 3 gian hậu cung, diện tích hơn 240 m².

Cả ba ngôi đình giờ đây không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn trở thành điểm sinh hoạt cộng đồng, tổ chức các hoạt động thể thao, giao lưu văn hóa cho người dân.

Ông Nguyễn Khắc Phận, Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Phương Quất, chia sẻ: “Từ khi đình và chùa được trùng tu khang trang, dân làng như có thêm một mái nhà chung. Các hoạt động thể thao, văn nghệ diễn ra sôi nổi hơn. Con em xa quê cũng về nhiều hơn vào dịp lễ hội. Không gian đình làng thực sự đã sống lại, ấm áp, gắn kết”.

Vào ngày 1/4 âm lịch hằng năm, ngày mất của 3 anh em họ Trần, làng Vũ Thành, Phương Quất và Xuân Cầu lại đồng loạt tổ chức lễ hội truyền thống. Đây là dịp không chỉ để tưởng nhớ công lao tiền nhân, mà còn để cộng đồng hội tụ, cùng nhau thắp nén nhang, dâng lễ và hòa mình trong các hoạt động văn hóa.

Trong nhịp sống hiện đại, 3 ngôi đình của xã Nam An Phụ vẫn gìn giữ “hồn đất”, “hồn người”. Việc phục dựng và gìn giữ 3 ngôi đình, không gian văn hóa không chỉ mang ý nghĩa bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử, mà còn là cách khơi dậy niềm tự hào, kết nối các thế hệ, làm giàu thêm đời sống văn hóa làng quê.

×