Xạ điêu tam bộ khúc là bộ ba tiểu thuyết kiếm hiệp của cố nhà văn Kim Dung (gồm có Anh hùng xạ điêu, Thần điêu đại hiệp và Ỷ thiên đồ long ký). Câu chuyện bắt đầu từ sự sụp đổ của nhà Kim, nhà Tống và sự nổi lên của Đế chế Mông Cổ.

Câu chuyện kết thúc một trăm năm sau đó với sự thiết lập nhà Minh. Những nhân vật trong truyện đóng vai trò quan trọng trong sự suy tàn và hưng vong của những triều đại đó. Hầu như 3 tác phẩm đều có mối liên hệ về nhân vật qua nhiều đời, nhất là các nhân vật chính.

Trong đó danh xưng Thiên hạ ngũ tuyệt, Càn khôn ngũ tuyệt hay Võ lâm ngũ bá là những tên gọi khác nhau để chỉ cùng một nhóm năm người được coi như võ công cao nhất trong Xạ điêu tam bộ khúc của cố nhà văn Kim Dung.

Năm người sẽ đại diện cho năm phương hướng đông, tây, nam, bắc và trung tâm. Nhóm này được bầu ra thông qua một cuộc Hoa Sơn luận kiếm.

Đây là sự kiện tiêu biểu và nổi tiếng bậc nhất trong các tác phẩm võ hiệp của cố nhà văn Kim Dung, được nhắc đến trong các tác phẩm Anh hùng xạ điêu và Thần điêu đại hiệp. Hoa Sơn luận kiếm xảy ra theo định kỳ khoảng hơn 20 năm một lần.

Tổng cộng trong các tác phẩm của Kim Dung có nhắc đến 3 kỳ Hoa Sơn luận kiếm. Trong đó những cao thủ có tiếng tăm nhất sẽ được mời đến núi Hoa Sơn, thi thố võ nghệ. Năm người mạnh nhất sẽ được gọi là Thiên hạ ngũ tuyệt. Trong đó lần luận kiếm thứ nhất là quan trọng và nổi tiếng nhất. Dường như khi nhắc đến 4 chữ Hoa Sơn luận kiếm là người ta nhắc đến kỳ luận kiếm thứ nhất.

Mục đích của kỳ Hoa Sơn luận kiếm là để xác định người có võ công cao nhất thiên hạ. Trong kỳ luận kiếm thứ nhất, ngoài mục đích trên, sự kiện này còn có mục đích chọn ra chủ nhân cho cuốn Cửu Âm chân kinh, một bảo vật của võ lâm.

Hoa Sơn luận kiếm lần thứ nhất

Cuộc luận kiếm lần thứ nhất diễn ra trước khi truyện Anh hùng xạ điêu bắt đầu. Vào thời điểm này, trên giang hồ đang tranh giành quyết liệt bí kíp võ học Cửu Âm chân kinh. Vô số cao thủ, bang phái bị cuốn vào vòng tranh đoạt, gây ra rất nhiều tổn thất.

Những cao thủ võ công bậc nhất quyết định tụ họp trên đỉnh Hoa Sơn để định ra ai là người mạnh nhất. Người đó sẽ được giữ Cửu Âm chân kinh vì theo lý luận của họ, chẳng kẻ nào dám đến cướp bí kíp võ học trong tay người mạnh nhất võ lâm.

Sau nhiều người thi thố võ công, cuối cùng Thiên hạ ngũ tuyệt cũng được bầu ra gồm năm người:

Đông Tà Hoàng Dược Sư hay còn gọi là Hoàng Lão Tà: Đảo chủ đảo Đào Hoa, tính tình quái dị, thường hành sự theo ý mình, coi thường thiên hạ. Ông có 6 đệ tử tài năng ở thời điểm đó, bản thân lại nổi tiếng với tuyệt kỹ Đạn chỉ thần công, Lạc Anh thần kiếm chưởng, Ngọc Tiêu kiếm pháp, Bích Hải Triều Sinh Khúc, Lan Hoa Phất Huyệt Thủ và Toàn phong tảo diệp thoái pháp.

Tây Độc Âu Dương Phong còn được mọi người gọi là Lão Độc Vật: Chủ nhân Bạch Đà sơn ở Tây Vực, độc ác, xấu xa, tham lam, xảo quyệt. Y nổi danh với tuyệt kỹ Hà mô công, Linh xà quyền và khả năng pha chế ra những loại độc dược chết người, không ai giải nổi.

Nam Đế Đoàn Trí Hưng còn được gọi là Đoàn Hoàng Gia: Hoàng đế nước Đại Lý ở phương Nam. Gia tộc của ông nhiều đời luyện võ. Ông nổi tiếng với tuyệt kỹ gia truyền Nhất dương chỉ và tuyệt kỹ Tiên Thiên Công có thể đả thông kỳ kinh bát mạch do Vương Trùng Dương chỉ dạy. Về sau khi đi tu mang pháp hiệu là Nhất Đăng Đại Sư.

Bắc Cái Hồng Thất Công còn được người đời gọi là Lão Ăn Mày: Bang chủ thứ mười tám của Cái Bang, tham ăn tham rượu nhưng hào hiệp, trượng nghĩa. Võ công của ông cũng rất cao, ông thường thi triển Giáng Long thập bát chưởng và Đả cẩu bổng pháp.

Trung Thần Thông Vương Trùng Dương: Chưởng môn tổ sư Toàn Chân giáo, vốn là một lãnh tụ chống Kim, sau thất bại quay về núi Chung Nam lập ra môn phái. Ông có bảy đệ tử sử dụng thành thục Thiên Can Bắc Đẩu trận được giang hồ ca tụng gọi là Toàn Chân thất tử. Môn võ công đắc ý của ông là Tiên thiên công có thể giúp mọi người đả thông kỳ kinh bát mạch.

Vương Trùng Dương được coi là người mạnh nhất, nên ông được giữ Cửu Âm chân kinh. Trong cuộc luận kiếm này có hai sự vắng mặt được cho là đáng tiếc đó là: Bang chủ Thiết Chưởng bang Thượng Quan Kiếm Nam và nữ hiệp Lâm Triều Anh của phái Cổ Mộ.

Hoa Sơn luận kiếm lần thứ hai

Cuộc luận kiếm thứ hai diễn ra sau lần thứ nhất 25 năm vào cuối tiểu thuyết Anh hùng xạ điêu. Lần luận kiếm này khá vắng vẻ chỉ có Hồng Thất Công, Hoàng Dược Sư, Âu Dương Phong và Quách Tĩnh tham gia. Đoàn Trí Hưng (khi này đã đi tu, đổi là Nhất Đăng đại sư), Cừu Thiên Nhận, Chu Bá Thông có đến nhưng không tham dự.

Lần này, do Quách Tĩnh là hậu bối so với Bắc Cái và Đông Tà nên Hoàng Dung bày ra quy củ, hai người lần lượt thi đấu với Quách Tĩnh, trong 300 chiêu, ai hạ chàng trước thì thắng. Còn nếu sau 300 chiêu mà không ai đánh bại Quách Tĩnh thì chàng sẽ là người chiến thắng.

Cả hai vị cao thủ đều biết ý Hoàng Dung muốn người yêu của mình thắng nên đều không đánh hết sức ngay từ đầu, không ai hạ chàng sau 300 chiêu. Đúng lúc đó Âu Dương Phong xuất hiện.

Y vốn bị Quách Tĩnh đưa bản Cửu Âm chân kinh giả và Hoàng Dung chỉ dẫn tu luyện sai đường nên tẩu hỏa nhập ma, kinh mạch hỗn loạn, trở nên điên cuồng. Nhưng vô tình điều này lại khiến cho võ công của y tăng tiến vượt bậc.

Hoa Sơn luận kiếm lần thứ hai kết thúc mà không chính thức bầu ra Thiên hạ ngũ tuyệt. Nhưng Âu Dương Phong được các đối thủ công nhận là võ công cao nhất. Tuy nhiên y bị tẩu hỏa nhập ma, mất trí nhớ, không biết mình là ai.

Cừu Thiên Nhận sửa chữa lỗi lầm trước đây, đi tu và làm đệ tử của Đoàn Trí Hưng, pháp danh Từ Ân.

Hoa Sơn luận kiếm lần thứ ba

Cuộc luận kiếm lần thứ ba diễn ra vào cuối tiểu thuyết Thần điêu hiệp lữ. Bấy giờ, Hồng Thất Công và Âu Dương Phong đều đã tạ thế, được chính Dương Quá chôn cất. Những cao thủ mới xuất hiện cũng rất nhiều.

Lần luận kiếm này có khá đông cao thủ tham gia: Hoàng Dược Sư, Nhất Đăng đại sư, Quách Tĩnh, Hoàng Dung, Dương Quá, Tiểu Long Nữ, Chu Bá Thông. Tuy vậy lần này mọi người không trực tiếp giao đấu mà chỉ tự phân chia thứ bậc thông qua hiểu biết về võ thuật của nhau.

Cuối cùng Thiên hạ ngũ tuyệt được bầu ra, thật trùng hợp rằng thế chỗ Trung-Bắc-Tây vẫn là người chân truyền võ nghệ của họ.

Đông Tà Hoàng Dược Sư, cha của Hoàng Dung bấy giờ tuổi tác đã rất cao. Tây Cuồng Dương Quá, cao thủ trẻ tuổi với biệt danh là Thần điêu đại hiệp. Chàng võ công rất cao, tu tập từ nhiều môn phái. Môn võ công nổi tiếng nhất của chàng là Ám Nhiên Tiêu Hồn chưởng.

Dương Quá cũng chính là con nuôi của Tây Độc Âu Dương Phong ngày trước, được truyền thụ Cáp Mô Công từ cha nuôi.

Bắc Hiệp Quách Tĩnh: Thủ lĩnh trấn giữ thành Tương Dương, là một vị anh hùng đương thời, võ công cực kỳ thâm hậu. Quách Tĩnh cũng là truyền nhân của Hồng Thất Công. Môn võ công nổi tiếng nhất của Quách Tĩnh là Hàng Long Thập Bát chưởng.

Nam Tăng Nhất Đăng Đại Sư: Chính là Nam Đế Đoàn Trí Hưng khi xưa, giờ đã đi tu.

Chu Bá Thông sư đệ của Trung Thần Thông Vương Trùng Dương, tính nết như trẻ con, hay nghịch ngợm, chơi đùa, say mê võ học. Võ công nổi tiếng nhất của ông là Không Minh quyền và thuật Song thủ hỗ bác. Võ học của ông khác nhiều so với môn phái của Vương Trùng Dương. Tại Hoa Sơn luận kiếm lần thứ ba, Chu Bá Thông được bầu là người giỏi nhất, hiệu là Trung Ngoan Đồng.

Đây là lần Hoa Sơn luận kiếm cuối cùng. Từ đó về sau trong tiểu thuyết của Kim Dung không thấy có cuộc bầu chọn thiên hạ vô địch nào nữa.