4 điểm nghẽn kìm hãm logistics Việt Nam và định hướng đột phá từ chuyên gia

Tại hội thảo “Đối tác chiến lược vì chuỗi cung ứng tốt hơn tại Việt Nam” diễn ra ở TP.HCM hôm nay 23/9, ông Nguyễn Thành Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước - Bộ Công Thương, đã chia sẻ một góc nhìn toàn diện, xác định chuỗi cung ứng là “xương sống của phát triển kinh tế”.

Bốn điểm nghẽn chính của logistics Việt Nam

Theo ông Nam, dù Việt Nam đã đạt được những bước tiến đáng kể, đặc biệt là việc thu hút các tập đoàn đa quốc gia và đầu tư vào hạ tầng, ngành logistics vẫn còn nhiều hạn chế, thể hiện qua bốn điểm nghẽn chính.

Đầu tiên là chi phí logistics cao. Chi phí logistics của Việt Nam chiếm khoảng 16-17% GDP, cao hơn mức trung bình toàn cầu (10-12%), ông Nam trích dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới. Điều này trực tiếp làm tăng giá thành sản phẩm và giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Tiếp theo là liên kết thiếu chặt chẽ, trong đó tỷ lệ nội địa hóa của doanh nghiệp FDI còn thấp. Báo cáo của JETRO (Tổ chức Xúc tiến Ngoại thương Nhật Bản) năm 2023 cho thấy tỷ lệ này tại Việt Nam chỉ đạt 37%, trong khi tại Thái Lan là 59%. Điều này cho thấy sự đứt gãy trong chuỗi cung ứng giữa các doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài.

Ngành logistics Việt Nam còn chuyển đổi số chậm. Ông Nam tiết lộ, ứng dụng công nghệ số, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo chưa đồng đều. Trong khi các sàn thương mại điện tử lớn đã đầu tư vào kho thông minh, hơn 60% doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn quản lý kho bãi và vận chuyển bằng phương thức thủ công, theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư năm 2022 (nay là Bộ Tài chính).

Vấn đề thứ tư là thiếu tính bền vững. Theo ông Nam, năng lực quản trị rủi ro và tính bền vững còn là thách thức. Việc áp dụng các tiêu chuẩn xanh, giảm phát thải carbon và tuân thủ các cam kết quốc tế về phát triển bền vững mới chỉ ở giai đoạn khởi đầu.

Cần thúc đẩy hợp tác chiến lược trong logistics

Để giải quyết các vấn đề trên, ông Nam nhấn mạnh một số định hướng trọng tâm. Đó là, phải phát triển hạ tầng đồng bộ, trong đó cần bảo đảm sự kết nối chặt chẽ giữa các loại hình giao thông (đường bộ, cảng biển, đường sắt, hàng không) với các khu công nghiệp, tạo ra một mạng lưới thông suốt.

Ngoài ra, phải xây dựng nền tảng số, gồm thúc đẩy ứng dụng các công nghệ tiên tiến như blockchain, IoT và trí tuệ nhân tạo để tăng tính minh bạch, năng lực dự báo và tối ưu hóa vận hành.

Nên khuyến khích liên kết, hợp tác chiến lược giữa các doanh nghiệp, nhất là trong ngành logistics và chuỗi cung ứng.

Sự hợp tác giữa công ty FM Logistic (doanh nghiệp FDI từ Pháp) và nhà bán lẻ Central Retail Việt Nam (thuộc Central Retail từ Thái Lan) chính là một ví dụ điển hình cho định hướng này.

Ông Nam cũng nhấn mạnh đào tạo nguồn nhân lực và hướng tới phát triển bền vững, trong đó gắn định hướng phát triển chuỗi cung ứng với các mục tiêu xanh, giảm phát thải và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Tại hội thảo, ông Mike Reid, Giám đốc Chuỗi cung ứng, Central Retail Việt Nam đề cập, đến việc dịch chuyển từ quan hệ đối đầu sang quan hệ đối tác, từ vận hành rời rạc sang hệ sinh thái kết nối, từ tối ưu chi phí cục bộ sang tối ưu giá trị toàn chuỗi.

"Chúng ta có mặt ở đây hôm nay để nói về tập trung hóa, để vinh danh những nhà cung ứng và đối tác cùng chia sẻ tầm nhìn này, cũng như thúc đẩy các bên vẫn vận hành theo mô hình cũ mạnh dạn chuyển mình”, ông Mike Reid, Giám đốc Chuỗi cung ứng, Central Retail Việt Nam nhấn mạnh.

“Việt Nam đang chuyển mình nhanh chóng. Chuỗi cung ứng phải bắt kịp để không là nút thắt mà phải trở thành lợi thế cạnh tranh. Đó chính là tương lai mà chúng ta đang xây dựng”, ông Reid chia sẻ.

Một nghiên cứu năm 2023 của TS.Tôn Thất Tú, chuyên gia logistics, cho biết Việt Nam có khoảng 1,5 triệu xe tải đường bộ, nhiều hơn Thái Lan, nhưng khối lượng hàng hóa vận chuyển chỉ bằng 50% của Thái Lan. Điều này thể hiện rất rõ mỗi ngày, xe tải nhỏ không tối ưu, từng đoàn xe nối đuôi chờ tại cửa hàng, tình trạng tắc nghẽn, và không tận dụng được lợi thế kinh tế theo quy mô.

Với tinh thần hợp tác chiến lược, sự sáng tạo của doanh nghiệp và sự định hướng chính sách từ Nhà nước, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một hệ thống chuỗi cung ứng hiện đại, hiệu quả và bền vững, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế đất nước và hội nhập quốc tế, theo nhận định chung từ các chuyên gia ở hội thảo.

Ông Hamza Harti, Giám đốc điều hành FM Logistic Việt Nam, cho biết việc FM Logistic bắt tay hợp tác chiến lược với “ông lớn” bán lẻ Central Retail nhằm góp phần thúc đẩy phát triển logistics tại Việt Nam. Hợp tác đối tác giữa 2 tập đoàn đa quốc gia này cũng sẽ tối ưu hóa việc vận hành lượng xe tải di chuyển trên đường, lắp đặt hệ thống điện mặt trời ở các nhà kho, tiến tới số hóa trong chuỗi cung ứng nhờ các công cụ và công nghệ số.

×