57 trong nông nghiệp: Nhà khoa học không xin tăng lương, chỉ cần xóa rào cản, nông dân mong có đề tài nghiên cứu (Bài 4)

Thưa Giáo sư, ông đánh giá như thế nào về bức tranh ngành giống cây trồng hiện nay tại Việt Nam? Những tiến bộ đã đạt được và những hạn chế còn tồn tại ở thời điểm hiện tại?

- Trong nông nghiệp, ngành giống đóng vai trò rất quan trọng. Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đã từng phát biểu: "Ngày xưa ông bà ta nói nhất nước, nhì phân, tam cần tứ giống, nhưng bây giờ phải là nhất giống…".

Quả thực, ngành giống cây trồng là nền tảng cốt lõi của sản xuất nông nghiệp. Một giống cây tốt không chỉ quyết định năng suất, chất lượng mà còn giúp nông dân giảm chi phí đầu vào, hạn chế rủi ro dịch bệnh và thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong ngành giống, nhưng vẫn còn nhiều thách thức lớn.

Về những thành tựu đã đạt được, chúng ta đã gia tăng sản lượng và diện tích trồng các giống chất lượng cây trồng chủ lực chất lượng cao. Nhờ các chương trình chọn tạo giống, Việt Nam đã có nhiều giống lúa, ngô, đậu, rau màu, cây ăn quả có năng suất và chất lượng cao. Đặc biệt, các giống lúa như ST24, ST25 do kỹ sư Hồ Quang Cua (học trò của tôi) nghiên cứu đã đưa gạo Việt Nam lên tầm thế giới khi đạt danh hiệu "Gạo ngon nhất thế giới" vào năm 2019. Chúng ta đã không chỉ quan tâm đến năng suất mà còn quan tâm đến chất lượng, rất nhiều các nghiên cứu về các giống lúa dinh dưỡng ra đời.

Bên cạnh đó, ta đã phát triển hệ thống sản xuất giống nội địa. Nếu trước đây, Việt Nam phụ thuộc rất nhiều vào giống nhập khẩu, thì hiện tại, nhiều doanh nghiệp về giống như Vinaseed, Thaibinh Seed,... đã phát triển hệ thống nhân giống nội địa, đáp ứng được một phần lớn nhu cầu trong nước.

Ngoài ra, ở một số viện nghiên cứu đã bước đầu áp dụng công nghệ chỉnh sửa gen (CRISPR/Cas9), lai tạo phân tử để tạo ra các giống cây trồng có tính kháng bệnh cao, thích ứng với điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Bên cạnh những thuận lợi thì ngành giống cây trồng ở Việt Nam cũng đang tồn tại những bất cập.

Đó là, chúng ta chưa tự chủ được hoàn toàn nguồn giống cao cấp như rau, hoa, quả cao cấp. Dù có nhiều tiến bộ trong sản xuất giống, nhiều giống chúng ta đã tự chủ hoàn toàn nhưng Việt Nam vẫn phải nhập khẩu một lượng lớn giống từ nước ngoài. Theo Bộ Nông nghiệp và PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), hàng năm, chúng ta nhập khẩu hơn 70% giống rau, 50% giống ngô, 40% giống lúa lai từ nước ngoài. Việc phụ thuộc vào nguồn giống ngoại không chỉ làm tăng chi phí sản xuất mà còn khiến nền nông nghiệp bị động trước biến động thị trường.

Bên cạnh đó, hướng chọn tạo giống theo thích ứng biến đổi khí hậu hay kháng sâu bệnh vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn. Tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, sâu bệnh hại mới phát sinh khiến việc chọn tạo giống thích ứng gặp nhiều thách thức, còn nhiều hạn chế.

Yếu điểm lớn nhất của ngành giống Việt Nam chính là công nghiệp sản xuất cây giống. Ví dụ như chanh leo ở thời điểm hiện tại các công ty giống vẫn phải mua của Đài Loan. Công nghiệp cây giống phải được quan tâm đặc biệt.

Một trong những vấn đề lớn của ngành giống là khả năng ứng dụng khoa học công nghệ vào thực tiễn sản xuất. Vậy theo Giáo sư, đâu là rào cản lớn nhất khiến các tiến bộ khoa học chưa được triển khai rộng rãi?

- Hiện nay, khoa học và công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất, chất lượng cây trồng, góp phần đảm bảo an ninh lương thực và phát triển nông nghiệp bền vững. Tuy nhiên, việc đưa các tiến bộ khoa học vào sản xuất ở Việt Nam vẫn gặp nhiều trở ngại. Theo tôi, có một số rào cản lớn sau đây:

Thứ nhất, đó là rào cản từ cơ chế, chính sách và thủ tục hành chính.

Một trong những rào cản lớn nhất chính là hệ thống pháp lý và thủ tục hành chính rườm rà, gây khó khăn cho quá trình công nhận giống mới. Khi một giống cây trồng mới được nghiên cứu thành công, để được cấp phép và đưa vào sản xuất đại trà, phải trải qua quy trình khảo nghiệm quốc gia kéo dài nhiều năm. Đặc biệt, với cây lâu năm hay cây ăn quả, thời gian để giống được công nhận còn lâu hơn nữa.

Ngoài ra, theo Luật Trồng trọt hiện hành, các giống cây trồng đã được công nhận từ 5, 10 hay 20 năm trước vẫn phải đăng ký lại để tiếp tục lưu hành. Điều này gây ra sự bất hợp lý, khiến các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp tốn nhiều thời gian, công sức vào các thủ tục thay vì tập trung vào công tác cải tiến giống.

Thứ hai, đó là sự liên kết yếu giữa nghiên cứu và sản xuất.

Hiện nay, mối quan hệ giữa các viện nghiên cứu, trường đại học với doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực giống cây trồng vẫn chưa chặt chẽ. Chúng ta thường nhắc đến mô hình "liên kết 4 nhà" (Nhà nước - Nhà khoa học - Nhà doanh nghiệp - Nhà nông), nhưng thực tế sự phối hợp này chưa thực sự hiệu quả.

Thứ ba, công tác bảo hộ giống cây trồng còn nhiều bất cập.

Việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với giống cây trồng tại Việt Nam vẫn chưa được thực hiện một cách chặt chẽ. Ở các lĩnh vực khác như âm nhạc, điện ảnh, nghệ thuật, tác quyền của tác giả được bảo vệ nghiêm ngặt, nhưng đối với ngành giống cây trồng, các nhà nghiên cứu vẫn chưa có cơ chế để thu lợi từ công trình của mình.

Tình trạng sao chép, làm giả giống vẫn diễn ra phổ biến, gây thiệt hại lớn cho các doanh nghiệp và nhà khoa học chân chính. Ví dụ, nhiều giống cây trồng mới do các nhà khoa học Việt Nam lai tạo đã bị sao chép và bán tràn lan trên thị trường mà không có biện pháp kiểm soát. Điều này khiến các nhà nghiên cứu mất động lực sáng tạo, còn doanh nghiệp thì ngại đầu tư vào giống mới vì sợ rủi ro.

Thứ tư, đó là hạn chế về nguồn lực tài chính cho nghiên cứu giống cây trồng.

So với nhiều quốc gia trong khu vực, đầu tư của Việt Nam cho nghiên cứu giống cây trồng còn rất thấp. Hiện nay, kinh phí dành cho nghiên cứu và phát triển (R&D) trong lĩnh vực nông nghiệp chỉ dừng lại ở con số rất khiêm tốn.

Theo số liệu từ UNESCO, năm 2021, Israel đứng đầu thế giới về tỷ lệ đầu tư cho R&D trên GDP, xấp xỉ 5,8%. Kế đến là Hàn Quốc (4,9%) và Mỹ (3,5%). Trong khi đó, Việt Nam đứng thứ 56 với mức đầu tư khoảng 0,42%. Đây là một tỷ lệ rất khiêm tốn, ngay cả khi so với các nước trong khu vực như Singapore (xấp xỉ 2,2%), Thái Lan (xấp xỉ 1,2%).

Thứ năm, cạnh tranh quốc tế và thách thức từ giống nhập khẩu.

Việt Nam đang hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới, mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức. Các doanh nghiệp trong nước phải cạnh tranh với nhiều tập đoàn quốc tế có tiềm lực mạnh về tài chính và công nghệ. Nếu không có chính sách hỗ trợ phù hợp, doanh nghiệp giống cây trồng của Việt Nam có thể bị mất thị phần ngay trên sân nhà.

Theo Giáo sư, cần có những thay đổi nào để khuyến khích nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng công nghệ vào sản xuất giống?

- Để thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng công nghệ trong sản xuất giống, trước hết chúng ta cần nhìn nhận rõ rằng nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực giống cây trồng phải được tách thành hai bộ phận rõ ràng: nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng.

Đối với nghiên cứu cơ bản, nhà nước cần đầu tư toàn bộ kinh phí. Nghiên cứu cơ bản là nền tảng để phát triển khoa học, đòi hỏi đầu tư dài hạn và không thể kỳ vọng lợi nhuận ngay lập tức. Vì vậy, đây là trách nhiệm của Nhà nước nhằm đảm bảo phát triển bền vững ngành giống cây trồng.

Còn đối với nghiên cứu ứng dụng cần có cơ chế tự chủ thực sự. Thực tế hiện nay, cơ chế tự chủ đã có nhưng vẫn còn nửa vời, chưa đủ để khuyến khích các viện, trung tâm nghiên cứu và doanh nghiệp đầu tư mạnh vào nghiên cứu ứng dụng. Một ví dụ cụ thể là Viện Cây lương thực và thực phẩm – nơi có diện tích lên tới 400 ha đất nghiên cứu. Nếu có cơ chế tự chủ thực sự, Viện hoàn toàn có thể liên doanh, liên kết với doanh nghiệp trong nước để ứng dụng công nghệ, sản xuất giống cây trồng có giá trị kinh tế cao. Lợi nhuận từ hoạt động này sẽ được tái đầu tư vào nghiên cứu, giúp thúc đẩy sự phát triển của ngành giống. Tuy nhiên, chính sách hiện tại lại chưa cho phép điều đó, vì vẫn có quan điểm lo ngại rằng việc hợp tác với doanh nghiệp là "biến đất công thành đất tư". Điều này đã hạn chế sự phát huy tiềm năng của các viện nghiên cứu.

Ngoài ra, cần cải tổ hệ thống tổ chức nghiên cứu, tránh chồng chéo. Hiện nay, hệ thống nghiên cứu trong ngành giống vẫn giữ nguyên mô hình từ năm 2005 đến nay, không có sự cải tiến rõ rệt. Việc phân định rõ ràng giữa nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng là rất cần thiết. Những đơn vị làm nghiên cứu cơ bản cần tiếp tục tập trung vào nhiệm vụ của mình, trong khi nghiên cứu ứng dụng cần có cơ chế tự chủ tài chính, có thể hợp tác với doanh nghiệp và nhận một phần hỗ trợ từ Nhà nước.

Để hiện thực hóa những thay đổi này, Nghị quyết 57 sẽ "cởi trói" cho những vướng mắc về cơ chế chính sách, giúp các đơn vị nghiên cứu có quyền chủ động hơn trong hợp tác, huy động nguồn lực xã hội hóa, tạo động lực mạnh mẽ cho ngành giống cây trồng phát triển.

Nghị quyết 57 đặt mục tiêu đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo vào nông nghiệp. Theo Giáo sư, Nghị quyết 57 sẽ giúp tháo gỡ những vướng mắc nào trong việc nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học vào chọn tạo giống?

- Tôi đã vinh dự được ba lần tiếp xúc trực tiếp với Nghị quyết 57 và có thể khẳng định rằng đây là một nghị quyết mang tính đột phá, không chỉ về mặt chủ trương mà còn ở cơ chế thực thi. Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã xác định khoa học công nghệ là quốc sách, là động lực trực tiếp để phát triển kinh tế - xã hội. Điều đặc biệt là nghị quyết không chỉ dừng lại ở định hướng, mà đi kèm với đó là chương trình hành động cụ thể của Thủ tướng Chính phủ, thể hiện rõ quyết tâm "nói đi đôi với làm".

Thứ nhất, Nghị quyết 57 sẽ tháo gỡ vướng mắc về cơ chế tài chính trong nghiên cứu khoa học.

Một điểm rất quan trọng mà Nghị quyết 57 đề cập đến chính là chấp nhận rủi ro trong khoa học công nghệ. Trước đây, theo quy định cũ của Bộ Tài chính, nếu một đề tài nghiên cứu không đạt kết quả như mong muốn, các nhà khoa học sẽ bị xuất toán, dẫn đến tâm lý e ngại, không dám thực hiện những nghiên cứu mang tính đột phá. Trong khoa học, thành công có thể đến nhanh, nhưng cũng có thể mất nhiều năm, thậm chí thất bại. Nếu cứ áp dụng tư duy cứng nhắc về tài chính như trước đây, thì các nhà khoa học không thể mạnh dạn sáng tạo. Nghị quyết 57 đã nhìn thấy vấn đề này và đưa ra cơ chế đầu tư rủi ro, mở ra cơ hội lớn cho việc ứng dụng công nghệ sinh học vào chọn tạo giống cây trồng.

Thứ hai, Nghị quyết 57 coi doanh nghiệp là động lực thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ.

Một điểm đột phá quan trọng của Nghị quyết 57 là coi doanh nghiệp khoa học công nghệ là hạt nhân trong hệ thống nghiên cứu và ứng dụng công nghệ. Doanh nghiệp khoa học công nghệ sẽ có những quỹ khoa học công nghệ riêng, được hỗ trợ về chính sách và được giải quyết các thủ tục hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu quả. Điều này sẽ giúp tăng cường hợp tác giữa các viện nghiên cứu và doanh nghiệp, rút ngắn quá trình thương mại hóa giống cây trồng mới, thúc đẩy sản xuất theo nhu cầu thực tế của thị trường.

Thứ ba, Nghị quyết 57 cho phép thành lập doanh nghiệp trong viện nghiên cứu.

Trước đây, các nhà khoa học không được lập công ty trong viện nghiên cứu, vì vậy dù có nghiên cứu thành công, họ vẫn gặp khó khăn trong việc đưa sản phẩm của mình ra thị trường. Nay, Nghị quyết 57 đã thay đổi điều này: miễn là không trái với ngân sách Nhà nước và phù hợp với pháp luật Việt Nam, các nhà khoa học có thể thành lập doanh nghiệp ngay trong viện nghiên cứu. Đây là một thay đổi rất quan trọng, giúp khuyến khích sáng tạo, rút ngắn khoảng cách từ nghiên cứu đến ứng dụng thực tế.

Thứ tư, Nghị quyết 57 tạo cơ chế đãi ngộ thỏa đáng cho nhà khoa học, hạn chế tình trạng "chảy máu chất xám".

Nhà khoa học không bao giờ xin Nhà nước tăng lương, nhưng chúng tôi xin cơ chế. Nếu một giống lúa mới được đưa vào sản xuất trên diện tích 1 triệu hecta, thì lợi nhuận từ giống lúa đó nên được trích một phần để tái đầu tư vào nghiên cứu và chia sẻ cho tác giả. Đây là điều rất quan trọng, vì nếu các nhà khoa học có cơ hội hưởng lợi từ chính công trình của mình, họ sẽ có động lực cống hiến lâu dài. Nghị quyết 57 gần như "cởi trói" cho các nhà khoa học có năng lực, cho phép họ vừa làm việc cho Nhà nước, vừa hợp tác với doanh nghiệp, hạn chế tình trạng nhân tài rời bỏ khu vực công.

Nghị quyết 57 không chỉ đơn thuần là một chủ trương, mà là một bước ngoặt thực sự trong cách tiếp cận khoa học công nghệ ở Việt Nam. Từ việc chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu, thúc đẩy hợp tác với doanh nghiệp, cho phép nhà khoa học lập công ty, đến việc đảm bảo cơ chế đãi ngộ hợp lý – tất cả những điều này sẽ giúp ngành giống cây trồng nói riêng và nền nông nghiệp Việt Nam nói chung phát triển mạnh mẽ hơn, bền vững hơn, từng bước hội nhập với trình độ khoa học công nghệ thế giới.

Nghị quyết 57 đã tạo ra hành lang pháp lý quan trọng để thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp. Vậy theo Giáo sư, các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp cần thay đổi như thế nào để tận dụng tối đa cơ hội này, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa các giống cây trồng mới?

- Nghị quyết 57 đã tạo ra một cơ chế rất rõ ràng để thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp, nhưng để thực hiện hiệu quả thì bản thân các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp cũng phải thay đổi tư duy và cách làm việc.

Thứ nhất, các nhà nghiên cứu cần thay đổi nhận thức, gắn chặt hơn với doanh nghiệp.

Tôi luôn nhấn mạnh rằng, nếu chỉ có nhà khoa học làm nghiên cứu mà không gắn với doanh nghiệp thì không thể tạo ra một thương hiệu mạnh, không thể đưa sản phẩm ra thị trường quốc gia hay quốc tế. Trước đây, các nhà khoa học thường tập trung vào nghiên cứu theo hướng họ thấy thú vị, nhưng sau khi làm xong lại không ứng dụng vào thực tế. Điều này cần thay đổi. Giờ đây, doanh nghiệp đặt hàng giống cây trồng theo nhu cầu thực tế, thì nhà khoa học phải tập trung nghiên cứu để đáp ứng đúng nhu cầu đó. Tránh tình trạng tạo ra những giống không phù hợp với điều kiện sản xuất, không có tính ứng dụng cao.

Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng phải tự chủ hơn trong nghiên cứu. Họ cần chủ động tìm kiếm nguồn tài trợ, hợp tác với doanh nghiệp để thương mại hóa sản phẩm của mình, thay vì chỉ phụ thuộc vào các đề tài nhà nước đặt hàng.

Thứ hai, doanh nghiệp phải chủ động đặt hàng nghiên cứu, hợp tác với viện và trường đại học.

Nghị quyết 57 đã mở ra cơ chế cho phép doanh nghiệp tư nhân thành lập phòng nghiên cứu riêng, đồng thời nhà nước cũng có những chính sách hỗ trợ cụ thể. Trước đây, doanh nghiệp gần như chỉ đóng vai trò tiếp nhận sản phẩm từ viện nghiên cứu, nhưng bây giờ, họ phải chủ động đi tìm các nhà khoa học, đặt hàng nghiên cứu những giống cây trồng phù hợp với thị trường, phù hợp với từng vùng sinh thái.

Doanh nghiệp cũng cần có tư duy mở, không chỉ nhập giống từ nước ngoài mà phải đầu tư vào R&D (nghiên cứu và phát triển) trong nước.

Thứ ba, chính sách bảo hộ giống cây trồng và thu hút nhân tài cần được đẩy mạnh.

Trong lĩnh vực giống cây trồng, bảo hộ quyền tác giả là vô cùng quan trọng. Nếu một nhà khoa học nghiên cứu ra giống mới, nhưng sau đó giống đó bị sao chép, nhân rộng mà không có quyền lợi rõ ràng, thì sẽ không ai còn động lực nghiên cứu. Vì vậy, cần có những chính sách chặt chẽ để đảm bảo quyền lợi cho các nhà khoa học và doanh nghiệp khi tạo ra giống mới.

Ngoài ra, nông dân trong giai đoạn tới cũng phải chuyển đổi thành công nhân nông nghiệp, làm việc theo hướng chuyên nghiệp hơn, ứng dụng công nghệ cao nhiều hơn. Điều đó đòi hỏi lực lượng lao động phải có AI giỏi, kỹ thuật giỏi, và cần có chính sách thu hút, đào tạo lực lượng này.

Một vấn đề lớn nữa là chính sách thu hút nhân tài. Hiện nay, nhiều nhà khoa học giỏi của Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài, nhưng chúng ta chưa có cơ chế thực sự hấp dẫn để đưa họ quay trở lại cống hiến. Nếu không có chính sách đãi ngộ tốt, môi trường nghiên cứu thuận lợi, cơ chế tự chủ rõ ràng, thì rất khó thu hút nhân tài về nước để phát triển ngành giống cây trồng.

Tóm lại, Nghị quyết 57 đã tạo ra một hành lang pháp lý thuận lợi, nhưng để tận dụng được cơ hội đó, các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp phải thay đổi mạnh mẽ. Nhà khoa học cần gắn chặt với thực tiễn, doanh nghiệp cần chủ động đầu tư và đặt hàng nghiên cứu, đồng thời chính sách về bảo hộ giống, đãi ngộ nhân tài cũng phải cải thiện. Nếu làm tốt những điều này, tôi tin rằng ngành giống cây trồng Việt Nam sẽ có những bước phát triển đột phá trong thời gian tới.

Xin cảm ơn giáo sư về những chia sẻ quý báu!

Nông dân Việt Nam xuất sắc gặp khó khi triển khai đề tài nghiên cứu

Trao đổi với PV Dân Việt, anh Nguyễn Quốc Huy – Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX Nấm Tam Đảo, Nông dân Việt Nam xuất sắc ở Vĩnh Phúc đánh giá cao việc ứng dụng khoa học, công nghệ và tính "đổi mới sáng tạo" trong lĩnh vực nông nghiệp. Đặc biệt, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị sẽ là động lực đối với nông dân là những người trực tiếp tham gia lao động sản xuất có nhiều phát minh, sáng kiến đổi mới sáng tạo từ chính thực tiễn trong quá trình sản xuất của mình.

Theo anh Huy, hiện nay, việc đăng ký được công nhận đề tài cũng như tham gia phát triển đề tài nghiên cứu của các nông dân xuất sắc, giám đốc HTX còn gặp nhiều khó khăn, bất cập.

Cá nhân nông dân, HTX có sáng kiến khoa học cấp tỉnh khi đăng ký với Sở Khoa học và Công nghệ ở tỉnh để được hỗ trợ nghiên cứu phát triển sáng kiến thì có bất cập, vướng mắc là nông dân, HTX không được chỉ định đăng ký nhiệm vụ khoa học công nghệ đó.

Theo trình tự nhất định, Sở Khoa học và Công nghệ lấy tên sáng kiến của nông dân, HTX đăng tải công khai lên cổng thông tin điện tử để tuyển chọn đơn vị nghiên cứu cạnh tranh.

"Đấy chính là bất cập. Bởi đã là sáng kiến, sáng tạo đổi mới của người nông dân để tạo ra sản phẩm mong muốn thì đó là của riêng họ. Nếu có đơn vị nghiên cứu khác đăng ký tham gia, nông dân lại mất đi sáng kiến của chính mình. Sáng kiến này có thể là bí quyết thành công của chính nông dân, HTX", anh Huy chia sẻ.

Thành công với mô hình tuần hoàn kiểu "biển-vườn-ao-chuồng-ruộng-rừng" rất lạ, anh Bùi Ngọc Châu – Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2024 đến từ Lâm Đồng chia sẻ: Là nông dân Việt Nam xuất sắc 2024, đồng thời là nhà khoa học trong lĩnh vực nông nghiệp, tôi đánh giá cao Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số quốc gia. Đây là hướng đi quan trọng nhằm nâng cao giá trị gia tăng của nông nghiệp, giúp nông sản Việt Nam cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa những mục tiêu lớn của Nghị quyết 57, theo tôi cần giải quyết 3 vấn đề chính:

Thứ nhất: Đó là thiếu vốn cho nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ. Nghiên cứu và phát triển (R&D) trong nông nghiệp đòi hỏi đầu tư lớn, nhưng hiện tư nhân khó tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ. Các sáng tạo có nguy cơ chưa được triển khai do thiếu nguồn tài chính.

Cá nhân tôi đã làm nghiên cứu khoa học 17 năm nhưng đến nay vẫn chưa nhận được vốn đầu tư từ doanh nghiệp hoặc tổ chức nào. Chi phí R&D rất lớn, nếu có nguồn vốn mạnh, chúng ta có thể đẩy nhanh tốc độ ứng dụng công nghệ.

Thứ 2: Đó là chưa kết nối chặt chẽ giữa nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân. Hiện nay, nhiều công trình khoa học vẫn chưa được ứng dụng thực tiễn. Cần những chính sách tăng cường hợp tác giữa "3 nhà": Nhà nông, nhà khoa học và nhà doanh nghiệp.

Thứ 3: Thiếu động lực đào tạo nông dân về công nghệ mới. Như chúng ta đã biết, AI, IoT, blockchain là xu hướng tương lai, nhưng phần lớn nông dân chưa tiếp cận. Cần những chương trình đào tạo và khuyến nông để giúp họ áp dụng hiệu quả công nghệ vào sản xuất.

Mời xem tiếp bài 5...

×