Ai là người hiến kế dời đô về Thăng Long?

Những thông tin quý từ bản Ngọc phả

Trong cuốn Ngọc phả được lưu giữ trong đền thờ của làng Lưu Xá, xã Canh Tân, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình (nay thuộc Hưng Yên) có chép: các vị thần mà người dân nơi đây thờ tụng là người khai quốc công thần, giúp Lý Công Uẩn lên ngôi và là người hiến kế dời đô về Thăng Long. Hai vị công thần đó là hai anh em cùng cha khác mẹ: Lưu Khánh Đàm và Lưu Khánh Điều, sinh năm 989 mất năm 1058.

Cuốn ngọc phả ghi sự kiện quan trọng này có tên là: Lưu Đại Vương thần phả, viết bằng tiếng Hán trên một loại giấy bản khá dai và tốt, do Hàn lâm viện Đông các đại học sĩ Nguyễn Bính soạn thảo vào năm 1572, trong đợt đầu soạn thần tích các vị thần của nước ta. Từ khi ra đời đến nay, trải qua chiến tranh, lũ lụt nhưng ngọc phả vẫn được dân làng giữ gìn cẩn thận trong một chiếc dương sắt cất trong hậu cung của đền thờ.

Năm Lê Long Đĩnh chết, ngọc phả ghi rằng: "Khi ấy triều đình vô chủ, Đào Cam Mộc bàn mưu với Đàm Công, Điều Công lập Công Uẩn làm chủ. Công Uẩn từ chối hai ba lần không dám nhận. Đàm Công tiến đến thưa rằng: "Nay Ngoạ Triều (tên hiệu của vua Lê Long Đĩnh, vị vua cuối cùng của nhà tiền Lê -PV) thất đức giết anh, ngược đãi mọi người. Hòa đao mộc lạc, quả là nhà Lê mất rồi. Uy đức minh công (chỉ Lý Công Uẩn) nơi nơi đều rõ, nguyện theo lời thỉnh cầu của mọi người cùng nhau hiệp lực làm cho điềm lành trấn động, ứng với trời và người cùng đồng thuận, xin chớ do dự”.

Lưu Đàm nói chưa dứt lời thì Lưu Điều chém đứt đôi trác án và nghiêm giọng nói: "Triều đình không thể một ngày vô chủ. Nay Lê Ngọa Triều vô đạo, trời oán, người giận. Lý Công Uẩn uy đức vốn được trọng vọng, thiên hạ đồng lòng theo về cùng lập làm ngôi đế, kẻ nào dám càn dỡ sinh chuyện di nghị sẽ giống như chiếc án này. Cả triều đình nghe lời nói ấy, không ai không chấn động sợ hãi bèn phò Lý Công Uẩn làm ngôi vua, triều đình bái lạy, mừng hô vạn tuế”.

Cũng theo ngọc phả, hai anh em Lưu Đàm, Lưu Điều không chỉ giúp vua Lý Thái Tổ lên ngôi mà Lưu Đàm còn có công hiến kế dời đô cho vua: "Quang lộc đại phu (tức Lưu Đàm) dâng lời rằng: "Long châu là địa phương giàu mạnh, chính là cái gốc vững bền, đóng đô ở đây thì quốc gia cường thịnh lâu dài, thiên hạ vô địch. Mong bệ hạ dời đô ra nơi đó”. Vua Lý Thái Tổ thấy phải nên đã cùng văn võ bá quan chuyển đô ra Thăng Long ngày nay. Sau này Vua Lý Thái Tổ xét thấy Lưu Đàm là người có công đánh giặc (giặc Chiêm Thành, Tống) và có công hiến kế dời đô nên đã phong cho ông chức Thái phó khai quốc công thần. Cuối đời ông về Lưu Xá tu ở chùa Báo Quốc và giúp đỡ dân làng. Sau khi Lưu Đàm, Lưu Điều mất, dân làng đã thờ hai ông tại đền “Nhị Lưu thái phó”, cử người hương hỏa quanh năm.

Còn nhiều điểm bất đồng về ai là người hiến kế dời đô về Thăng Long?

Ngọc phả được tìm thấy tại đền làng Lưu Xá khẳng định sự đóng góp của hai anh em Lưu Đàm, Lưu Điều với đất nước. Đặc biệt Lưu Đàm còn là người tinh thông địa lý, có tầm nhìn xa trông rộng xướng xuất việc dời đô về Đại La (Hà Nội ngày nay). Điều này trái với những suy luận từ trước đến nay, vẫn cho rằng đề xuất này là của thiền sư Vạn Hạnh. Vì Vạn Hạnh là người nuôi dạy Lý Công Uẩn từ nhỏ, lại là người tinh thông địa lý. Tuy nhiên Lưu Đàm, Vạn Hạnh hay một người nào đó xướng xuất việc dời đô cho đến nay vẫn còn là ẩn số.

Trong Đại Việt Sử ký toàn thư (dịch theo bản khắc năm Chính Hòa thứ 18, năm 1697) có nhắc 4 lần đến Lưu Khánh Đàm và Lưu Khánh Điều (còn có tên gọi khác là Lưu Ba) trong các trang: 295, 298, 308, 323 của tập I. Trong cuốn Đại Việt sử ký tiễn biên, nhắc 5 lần đến Lưu Khánh Đàm trong trang: 260, 265, 267, 274, 291 và một lần đến Lưu Khánh Điều trong trang 263. Tuy nhiên lại không thấy nhắc đến những sự kiện như: Lưu Đàm phò vua Lý Thái Tổ lên ngôi, Lưu Điều đập tan trác án, Lưu Đàm xướng xuất dời đô...

Thế nhưng khi lật dở kỹ từng trang Đại Việt sử ký toàn thư ta cũng thấy có sự mâu thuẫn trong chính cuốn sách này: sách ghi Lưu Khánh Đàm chết hai lần: "Bính thìn (Thiên Chương Bảo Tự) năm thứ 4 (1136), Thái úy Lưu Khánh Đàm chết (trang 308) (Nguyên văn: Tân Tỵ Đại Định năm thứ 22 (1161) tháng 11 Thái úy Lưu Khánh Đàm chết (trang 323)).

Cũng dựa vào sách này thì suy ra năm sinh của hai ông Thái úy này là năm 1067, 1092, lúc này thì cha của hai ông, tức Lưu Ngữ đã mất từ lâu. Xung quanh việc bất đồng trong các tư liệu lịch sử, nhà nghiên cứu lịch sử Phạm Minh Đức và nhà nghiên cứu Hán Nôm Nguyễn Tiến Đoàn cho hay: "Những sai sót mâu thuẫn trong sử sách cũng dễ hiểu vì nhà Lý mất nửa thế kỷ không chép sử, mãi năm 1272 Lê Văn Hưu mới viết Đại Việt sử ký, rồi hơn hai thế kỷ sau (1479) Ngô Sỹ Liên mới viết Đại Việt sử ký toàn thư. Cũng theo hai ông: Ngọc phả hay thần tích không phải là lịch sử nhưng là nguồn tư liệu quý để tìm về quá khứ.

×