Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: Việt Nam phải đi tắt, đón đầu trong khoa học và công nghệ

Ngày 29/9/2025 tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 80 năm Ngành Bưu chính – Viễn thông, 66 năm Ngành Khoa học và Công nghệ, đồng thời khai mạc Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I.

Sự kiện được coi là dấu mốc lớn, gợi nhớ truyền thống vẻ vang, tri ân các thế hệ đi trước và khẳng định vai trò tiên phong của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước.

Từ “mạch máu thông tin” đến sức mạnh khoa học

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh lịch sử 80 năm qua của ngành là minh chứng sinh động cho tinh thần tự lực, sáng tạo và hy sinh.

Bộ trưởng Bộ Khoa học & Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng.

Ngay từ 1945, khi đất nước giành độc lập, ngành Giao thông liên lạc đã hình thành, đảm bảo thông tin thông suốt cho kháng chiến. Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, gần 1.200 km đường dây hữu tuyến được dựng lên, trở thành “mạch máu thông tin” kết nối tiền tuyến – hậu phương. Các nhà khoa học cũng ghi dấu ấn khi chế tạo vũ khí, thuốc men trong điều kiện vô cùng thiếu thốn, góp phần quan trọng vào thắng lợi.

Trong giai đoạn chống Mỹ, ngành Bưu điện giữ vững thông tin liên lạc trong mưa bom bão đạn với tinh thần “Đứt dây như đứt ruột, gãy cột như gãy xương”. Khoa học công nghệ trở thành vũ khí sắc bén khi từ cải tiến tên lửa SAM-2 thành “rồng lửa Thăng Long”, đến nghiên cứu giống lúa IR8 tăng năng suất, đảm bảo hậu phương vững chắc.

"Sau ngày đất nước thống nhất, ngành tiếp tục tạo ra những công trình nền tảng như tuyến vi ba Bắc – Nam, trạm vệ tinh mặt đất Hoa Sen I, mở ra kết nối với thế giới. Khoa học Việt Nam ghi dấu ấn với chuyến bay vũ trụ của anh hùng Phạm Tuân, khởi động lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt, lập bản đồ địa chất, khoáng sản toàn quốc. Đây là giai đoạn tích lũy quan trọng, chuẩn bị cho công cuộc đổi mới", Bộ trưởng Hùng nói.

Đổi mới, hội nhập và bước tiến số hóa

Bước sang thời kỳ đổi mới, quyết sách “đi tắt, đón đầu” đã đưa Internet vào Việt Nam năm 1997, mở ra kỷ nguyên số. Ngành tiếp tục xác lập nhiều dấu mốc quan trọng: Phóng thành công vệ tinh VINASAT-1 và 2, làm chủ công nghệ 5G “Make in Vietnam”, xây dựng những công trình năng lượng thế kỷ như đường dây 500kV Bắc – Nam, thủy điện Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu.

Trong nông nghiệp, Việt Nam từ thiếu ăn trở thành cường quốc xuất khẩu gạo. Trong y học, chúng ta làm chủ kỹ thuật ghép tạng, sản xuất vắc-xin đạt chuẩn quốc tế, cứu sống hàng nghìn người. Trong khoa học xã hội và nhân văn, nhiều công trình nghiên cứu góp phần khẳng định chủ quyền, bảo tồn di sản, trong đó Hoàng thành Thăng Long được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới.

Đặc biệt, giai đoạn 2020–2025 chứng kiến bứt phá trong chuyển đổi số: Hạ tầng số Việt Nam lọt top 20 thế giới, trung tâm dữ liệu quốc gia đầu tiên đi vào hoạt động, 84 nền tảng số quốc gia được triển khai, hàng triệu hồ sơ dịch vụ công trực tuyến được xử lý. Kinh tế số đạt doanh thu hơn 3,2 triệu tỷ đồng, xuất khẩu phần cứng điện tử 111 tỷ USD, gần 78.000 doanh nghiệp công nghệ số hoạt động, trên 36% dân số trưởng thành có chữ ký số.

Một dấu mốc quan trọng là ngày 18/2/2025, Quốc hội thông qua Nghị quyết 176, hợp nhất Bộ Thông tin và Truyền thông với Bộ Khoa học và Công nghệ thành Bộ Khoa học và Công nghệ. Ngày 1/3/2025, Bộ mới chính thức đi vào hoạt động.

Tổng Bí thư Tô Lâm trao Huân chương Lao động hạng nhất cho Bộ KH&CN.

Chỉ trong 4 tháng, Bộ đã trình và được Quốc hội thông qua 5 đạo luật, trong đó có Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo và Luật Công nghiệp Công nghệ số.

Bộ trưởng Hùng nhấn mạnh: Nguyên tắc chỉ đạo là loại bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, chuyển từ “quản lý cách làm” sang “quản lý mục tiêu”, từ tiền kiểm sang hậu kiểm, chấp nhận rủi ro có kiểm soát. Thể chế phải trở thành lợi thế cạnh tranh, khơi thông nguồn lực đầu tư, tạo không gian phát triển mới.

Hiện nay, Bộ KH&CN đang hoàn thiện thêm 5 dự án luật quan trọng, trong đó có Luật Chuyển đổi số và Luật Trí tuệ nhân tạo, nhằm tạo hành lang pháp lý đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, lễ kỷ niệm không chỉ là dịp tri ân và tự hào, mà còn là lời cam kết mạnh mẽ cho hành trình mới. Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã xác định rõ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực trung tâm, là quốc sách đột phá để Việt Nam bứt phá, vượt qua bẫy thu nhập trung bình, trở thành quốc gia phát triển.

“Thế hệ hôm nay mang trên mình sứ mệnh viết tiếp trang sử vẻ vang bằng khát vọng lớn, tư duy đổi mới và tinh thần phụng sự. Đó là cách tốt nhất để thực hiện khát vọng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng vào năm 2045”, Bộ trưởng Hùng khẳng định.

×