Vụ Hiệu trưởng bị cáo buộc tham ô hơn 10,7 triệu đồng, luật sư phân tích góc độ pháp lý

Hủy án, trả hồ sơ điều tra lại vì vi phạm tố tụng nghiêm trọng

Như Dân Việt đã thông tin, theo hồ sơ vụ án, ngày 14/7/2022, ông Trần Văn Tâm về nhận nhiệm vụ làm Hiệu trưởng Trường THCS Tam Giang Tây (thuộc huyện Ngọc Hiển cũ, tỉnh Cà Mau).

Trong năm học 2022-2023, thấy trường còn thiếu một số thiết bị phục vụ cho công tác dạy học, ông thông báo ra Hội đồng sư phạm nhà trường để biết và thực hiện việc mua sắm các trang thiết bị còn thiếu.

Ông Tâm sau đó quyết định tự làm ra các sản phẩm như kệ đựng hồ sơ, kệ tivi… thay vì phải mua. Sản phẩm mà thầy hiệu trưởng làm ra đều được đưa vào sử dụng trong nhà trường.

Do các sản phẩm do ông Tâm làm ra không có đủ hồ sơ để thanh toán theo quy định của pháp luật, nên ông tự liên hệ với một số doanh nghiệp mua hóa đơn, rồi ghi khống nội dung mua bán để lấy lại số tiền cũng như công sức mình đã bỏ ra.

Tuy nhiên, đến ngày 26/12/2023, Chủ tịch UBND huyện Ngọc Hiển tại thời điểm đó ban hành Công văn số 3341/UBND-NV về việc kiến nghị khởi tố và chuyển hồ sơ vụ việc thanh tra có dấu hiệu cấu thành tội phạm tại Trường THCS Tam Giang Tây.

Ngày 17/2, TAND huyện Ngọc Hiển (cũ) xét xử sơ thẩm vụ án, tuyên phạt bị cáo Trần Văn Tâm 7 năm tù về tội "Tham ô tài sản", cấm đảm nhận chức vụ trong 2 năm sau khi mãn hạn tù, đồng thời buộc tịch thu sung công quỹ Nhà nước toàn bộ số tiền ông Tâm chiếm đoạt.

Tòa sơ thẩm xác định số tiền thực tế mà ông Tâm chi trả cho việc mua vật tư, công sức lao động thấp hơn nhiều so với số tiền ghi trên hóa đơn mà nam hiệu trưởng được thanh toán. Số tiền ông Tâm bị cáo buộc chiếm đoạt của Nhà nước được xác định là hơn 10,7 triệu đồng.

Đến ngày 6/5, TAND tỉnh Cà Mau xét xử phúc thẩm, tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm của TAND huyện Ngọc Hiển để điều tra lại, vì nhận định tòa sơ thẩm có những thiếu sót nghiêm trọng, vi phạm tố tụng và không xem xét thấu đáo bản chất của vụ việc.

Nếu không có yếu tố chiếm đoạt, có thể xử lý tội tham ô?

Trao đổi với PV Dân Việt, Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường cho biết: Với diễn biến công khai tại phiên tòa như trên, việc kết tội bị cáo về tội tham ô tài sản và buộc bị cáo phải chấp hành hình phạt 7 năm tù là chưa đủ cơ sở. Do đó, tòa án cấp phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại là có căn cứ.

Ông Cường phân tích, theo quy định của pháp luật, tham ô tài sản là một trong các tội danh thuộc nhóm tội phạm về tham nhũng và chức vụ, được quy định tại Điều 353 Bộ luật Hình sự.

Cụ thể, điều luật quy định: Người nào có chức vụ, quyền hạn mà lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt tài sản do mình quản lý từ 2 triệu đồng trở lên sẽ bị xử lý hình sự về tội danh này.

Trong đó, khoản 1 Điều 353 Bộ luật Hình sự quy định: Phạt tù từ 2 năm đến 7 năm đối với hành vi chiếm đoạt tài sản mà người phạm tội có trách nhiệm quản lý, trị giá từ 2 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng. Trường hợp của ông Tâm đang bị áp dụng mức hình phạt cao nhất của khoản 1 là 7 năm tù.

Tuy nhiên, ông Cường cho rằng: Trường hợp bị cáo thực hiện hành vi phạm tội, chiếm đoạt tài sản do mình quản lý hơn 10 triệu đồng cũng không thể xét xử ở mức cao nhất của khung hình phạt là 7 năm tù.

Bởi, trường hợp bị cáo phạm tội nhưng có nhiều tình tiết giảm nhẹ như: có thành tích xuất sắc trong quá trình công tác, thành khẩn khai báo, khắc phục hậu quả, gia đình có công với cách mạng…, thì có thể được xem xét áp dụng hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt, theo quy định tại Điều 54 Bộ luật Hình sự.

“Về hình phạt, theo tôi, tòa án cấp sơ thẩm đã xét xử quá nghiêm khắc, không phù hợp với tính chất, mức độ hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội cũng như các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự” – ông Cường nêu quan điểm và cho biết: Tòa án cấp phúc thẩm có thể sửa bản án sơ thẩm để giảm hình phạt cho bị cáo.

Tuy nhiên, vụ án còn nhiều vấn đề về tố tụng chưa được làm rõ và không thể giải quyết được tại phiên tòa phúc thẩm, nên Hội đồng xét xử cấp phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại là có căn cứ.

Cũng theo luật sư, cơ quan điều tra cần xác định cụ thể thiệt hại, tài sản bị chiếm đoạt là bao nhiêu, đồng thời làm rõ công sức, ngày công và giá trị lao động của bị cáo để tạo ra các sản phẩm đã được sử dụng trong nhà trường.

Bởi, theo quy định của pháp luật, tội tham ô tài sản là phải có hành vi chiếm đoạt, biến của công thành của riêng thì mới cấu thành tội danh này. Còn trường hợp bị cáo chi tiêu, thanh toán không đúng quy định, thì hành vi này chỉ có thể bị xử phạt hành chính, bị kỷ luật, chứ không đủ cơ sở để xử lý hình sự về tội tham ô tài sản.

Hội đồng xét xử (HĐXX) cấp phúc thẩm nhận định, quá trình điều tra và xét xử ở cấp sơ thẩm đã có những thiếu sót nghiêm trọng, vi phạm thủ tục tố tụng, chưa xem xét thấu đáo bản chất của vụ án.
Tại tòa, bị cáo Trần Văn Tâm thừa nhận việc sử dụng hóa đơn khống là sai quy định pháp luật, tuy nhiên khẳng định không có ý định tham ô. Bị cáo là giáo viên, có tay nghề hàn nên đã tận dụng vật liệu vụn, bỏ công sức làm ra các sản phẩm như kệ hồ sơ, bàn ghế, bảng thông báo…. Các sản phẩm này có thật, hiện hữu và đang được sử dụng tại trường. Lời khai của bị cáo phù hợp với các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án.
HĐXX cho rằng, để giải quyết vụ án một cách toàn diện, khách quan và đúng pháp luật, cần làm rõ giá trị thực tế của các sản phẩm mà ông Tâm đã làm ra. Việc các cơ quan tố tụng cấp sơ thẩm bỏ qua bước định giá tài sản là thiếu sót mấu chốt, ảnh hưởng trực tiếp đến việc xác định bản chất hành vi và mức độ thiệt hại (nếu có).
HĐXX lập luận, dù ông Tâm có sai phạm về thủ tục tài chính khi mua hóa đơn, nhưng không thể phủ nhận giá trị sức lao động và sản phẩm mà ông đã làm ra. Những sản phẩm này đã trở thành tài sản của nhà trường và đang được sử dụng. Do đó, muốn xác định số tiền ông Tâm chiếm đoạt (nếu có), cần lấy tổng số tiền đã được thanh toán trừ đi giá trị thực tế của các sản phẩm đã được tạo ra. Phần chênh lệch còn lại (nếu có) mới có thể xem là tài sản bị chiếm đoạt.
Từ các lập luận trên, HĐXX phúc thẩm đã quyết định hủy toàn bộ bản án hình sự sơ thẩm số 05/2025/HS-ST ngày 17/2/2025 của TAND huyện Ngọc Hiển (cũ), để điều tra lại.

Ngày 17/7, trao đổi với PV Dân Việt, ông Trần Hoàng Lạc, nguyên Chủ tịch UBND huyện Ngọc Hiển (cũ), cho biết, trước đó ông Trần Văn Tâm bị người dân tố cáo nên UBND huyện đã thành lập đoàn thanh tra để làm rõ các nội dung trong đơn.
Theo ông Lạc, huyện căn cứ vào nội dung đơn tố cáo và kết quả thanh tra. Do thấy có dấu hiệu vi phạm, UBND huyện đã chuyển hồ sơ sang Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Ngọc Hiển.
Trả lời câu hỏi của phóng viên về việc khi ký đề nghị chuyển hồ sơ, huyện có xem xét toàn diện các tình tiết liên quan đến vi phạm của ông Tâm hay không, ông Lạc cho biết: Huyện chỉ căn cứ vào kết quả làm việc của đoàn thanh tra và đoàn đã làm việc cụ thể với từng cá nhân liên quan.
"Trước khi chuyển hồ sơ sang công an, huyện làm theo đúng quy trình, đã xin ý kiến Thường trực Huyện ủy, Ban Thường vụ Huyện ủy và kể cả ý kiến từ các cơ quan pháp luật", ông Lạc nói.
Trong khi đó, ông Phan Văn Đang – nguyên Chánh Thanh tra huyện Ngọc Hiển (cũ), hiện công tác tại Thanh tra tỉnh Cà Mau, cho biết, nội bộ Trường THCS Tam Giang Tây có đơn phản ánh, kiến nghị liên quan đến ông Tâm.
Từ đơn này, Chủ tịch UBND huyện đã thành lập đoàn thanh tra, giao Thanh tra huyện tiến hành làm rõ các nội dung phản ánh. Sau khi có kết luận, Thanh tra huyện kiến nghị Chủ tịch UBND huyện chuyển hồ sơ sang công an.
Trả lời câu hỏi của phóng viên về quan điểm cá nhân trước mức án 7 năm tù mà ông Tâm phải nhận ở phiên sơ thẩm về tội "Tham ô tài sản" với số tiền hơn 10,7 triệu đồng, ông Đang nói: "Tôi không có ý kiến hay đánh giá gì, vì Thanh tra huyện chỉ thực hiện nhiệm vụ ở góc độ hành chính và kiến nghị. Việc xử lý sau đó là thẩm quyền của cơ quan khác, tôi không nắm".

×