Cặp nhạc sĩ song sinh "hiếm có khó tìm" của làng nhạc Việt, sáng tác hơn 700 ca khúc, cùng nhận giải thưởng Nhà nước

Cặp nhạc sĩ song sinh duy nhất lịch sử âm nhạc Việt Nam

Nhạc sĩ Hoàng Long – Hoàng Lân, tác giả của nhiều ca khúc thiếu nhi và hợp xướng đi cùng năm tháng chính là hai anh em song sinh. Đây là trường hợp duy nhất trong lịch sử âm nhạc Việt Nam hiện đại.

Nhạc sĩ Hoàng Long – Hoàng Lân sinh năm ngày 18/6/1942, quê gốc Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc cũ). Hoàng Long ra đời trước Hoàng Lân 15 phút. Vì là anh em song sinh nên hai nhạc sĩ rất giống nhau về hình thức, đến nỗi nhiều người trong Hội Nhạc sĩ Việt Nam không thể nào phân biệt ai là Hoàng Long, ai là Hoàng Lân.

Nhạc sĩ Hoàng Long - Hoàng Lân xa mẹ từ năm 12 tuổi. Bà vào miền Nam sinh sống. Thời gian đầu, 2 anh em nhạc sĩ còn nhận được tin tức và bưu thiếp của mẹ, sau đó mất liên lạc. Phải 21 năm sau, tức là khi 2 nhạc sĩ đã 33 tuổi, đất nước thống nhất, họ mới được gặp lại mẹ của mình. 

Theo nhạc sĩ Trương Quang Lục, từ lúc còn bé, hai nhạc sĩ Hoàng Long – Hoàng Lân đã rất yêu thích và bộc lộ năng khiếu âm nhạc. Cả hai đều bắt đầu sáng tác âm nhạc từ khi mới khoảng 15 tuổi và đến 17 tuổi, khi còn là học sinh phổ thông, hai nhạc sĩ đã có một số bài được giới thiệu trên làn sóng của Đài Tiếng nói Việt Nam (đài phát thanh duy nhất lúc bấy giờ).

Một trong số ca khúc đầu tay của hai anh em khá thành công được lên sóng phát thanh là bài hát thiếu nhi Em đi thăm miền Nam. Bài hát này ra đời trong bối cảnh kẻ thù đang âm mưu chia cắt đất nước lâu dài, nhân dân miền Nam đang ở giai đoạn đấu tranh cực kỳ gian khổ. Bài hát đã góp phần nâng cao tình cảm, ý chí của tuổi nhỏ đất nước Việt Nam là một, tất cả vì miền Nam ruột thịt… Người đầu tiên hát ca khúc này là NSƯT Diệu Thúy, một trong những giọng ca rất nổi tiếng trên Đài Tiếng nói Việt Nam lúc bấy giờ.

Sau này, cả hai đều thi đỗ vào Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Ra trường, cùng đi dạy nhạc và cùng sáng tác âm nhạc.

Nhạc sĩ Hoàng Long tham gia giảng dạy nhiều năm tại Cao đẳng Nhạc họa, Nhạc viện Hà Nội và làm công tác nghiên cứu về sư phạm âm nhạc phục vụ nhà trường phổ thông tại Viện Khoa học Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Nhạc sĩ Hoàng Lân tốt nghiệp môn sáng tác và lý luận tại Nhạc viện Hà Nội. Sau đó, ông đi tu nghiệp tại Viện Sư phạm âm nhạc Zoltán Kodály ở Hungary. Ông tham gia giảng dạy tại trường Cao đẳng Nhạc họa Trung ương, Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội, nơi ông trở thành Hiệu trưởng của trường.

Hơn 700 ca khúc và giải thưởng Nhà nước

Trong sự nghiệp sáng tác âm nhạc, hai nhạc sĩ song sinh có tổng cộng hơn 700 ca khúc, phần lớn dành cho lứa tuổi thiếu nhi với âm nhạc trong sáng, hồn nhiên, dễ thuộc và dễ phổ biến. Trong khá nhiều trường hợp khi sáng tác, có những bài người này viết phác thảo, người kia tham gia hoàn chỉnh. Cũng có những bài người kia tìm được chủ đề âm nhạc, người này phát triển bổ sung thành ca khúc.

Rất nhiều tác phẩm đều mang tên đồng tác giả Hoàng Long – Hoàng Lân. Cặp nhạc sĩ song sinh này đã kiến tạo nên một kho tàng âm nhạc đồ sộ. Sự gắn bó song sinh dường như tạo nên một nguồn cảm hứng và sự đồng điệu hiếm có, khiến nhiều ca khúc của họ mang một màu sắc tươi sáng, trong trẻo và thống nhất.

Các tác phẩm của hai nhạc sĩ gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ Việt Nam như: Em đi thăm Miền Nam (1959); Cô giáo vùng cao (1960); Đi học về (1961); Bác Hồ - Người cho em tất cả (1975); Từ rừng xanh cháu về thăm lăng Bác (1978); Đường và chân (thơ: Xuân Tửu) (1982); Vì sao con mèo rửa mặt (1982).

Nhạc sĩ Hoàng Long và Hoàng Lân được Chủ tịch nước trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2012 với các ca khúc: Bác Hồ - Người cho em tất cả, Em đi thăm miền Nam, Đi học về, Từ rừng xanh cháu về thăm Lăng Bác, Những bông hoa những bài ca, Mùa hè ước mong, Kể chuyện con trâu gầy, Tiếng gõ cửa, Cùng múa hát dưới trăng, Mèo con đi học, Nụ cười đi học, tuyển tập Âm nhạc tuổi thơ.

Nói về bài hát Bác Hồ - Người cho em tất cả, nhạc sĩ Trương Quang Lục cho biết, sau ngày đất nước thống nhất, một hôm nhạc sĩ Hoàng Long – Hoàng Lân tình cờ đọc được trên Báo Thiếu niên Tiền phong một bài thơ về Bác Hồ của tác giả Phong Thu. Dù biết trước đó đã có khá nhiều ca khúc thiếu nhi rất nổi tiếng viết về Bác, nhưng với tình cảm kính yêu Bác, hai anh em nhạc sĩ vẫn phổ nhạc bài thơ này thành ca khúc Bác Hồ - người cho em tất cả. Qua giọng hát dễ thương của NSƯT Diệu Thúy trên Đài Tiếng nói Việt Nam, bài hát nhanh chóng được phổ biến trong phong trào ca hát của tuổi thơ đến tận hôm nay.

Ngoài sáng tác âm nhạc, Hoàng Long – Hoàng Lân còn tham gia viết nhạc cho một số phim hoạt hình, kịch múa rối, ca cảnh, nhạc cảnh… Giai điệu trong các sáng tác của hai nhạc sĩ mang màu sắc trong sáng, hồn nhiên, vui tươi đúng với tâm sinh lý của tuổi thơ, thích hợp với sinh hoạt của học sinh ở trường, đội viên ở Đội thiếu niên.

Trong một lĩnh vực khác, hai nhạc sĩ đã để nhiều công sức và thời gian soạn các sách giáo khoa âm nhạc cho nhà trường, các công trình nghiên cứu lý luận, phương pháp giảng dạy âm nhạc cho học sinh phổ thông, thiết thực đóng góp đáng kể cho ngành giáo dục.

Mới đây, nhạc sĩ Hoàng Long và Hoàng Lân đã trao tặng cho Trung tâm Lưu trữ quốc gia III tổng cộng 22 đơn vị bảo quản từ năm 1957 đến năm 2022, gồm tài liệu sáng tác: kịch - múa – hát, văn – thơ, ca khúc, nhạc phim hoạt hình, hợp xướng, sách âm nhạc và các bài báo viết về mình.

Nhạc sĩ Hoàng Long xúc động tâm sự, đây là lần thứ 2 hai ông gửi tài liệu đến Trung tâm Lưu trữ quốc gia III và mỗi lần gửi thì niềm vui lại được nhân lên. Ở tuổi 84, nhìn lại chặng đường hơn 65 năm hoạt động nghệ thuật, khởi đầu từ khi mới 14–15 tuổi, ông thấy hạnh phúc khi những đóng góp nhỏ bé của mình được gìn giữ lâu dài và tiếp tục lan tỏa đến các thế hệ sau.

Chia sẻ cảm xúc trong buổi lễ, nhạc sĩ Hoàng Lân nhấn mạnh sự trân trọng với công việc âm thầm nhưng vô cùng ý nghĩa của ngành lưu trữ. Theo ông, cuộc đời con người là hữu hạn, nhưng những tác phẩm và câu chuyện phía sau mỗi sáng tác cần được bảo tồn để không bị mai một. Vì vậy, việc được đóng góp một phần nhỏ vào kho tư liệu quốc gia là niềm vinh dự lớn lao đối với ông và gia đình.

×