Cha mẹ "té ngửa" với nguyên nhân con nói ngọng, học yếu

Tại Trung tâm Thính học và Trị liệu ngôn ngữ (Bệnh viện Nhi Trung ương) khá đông bệnh nhi đến khám. Nhiều cha mẹ cho biết, nguyên nhân đưa con đến bệnh viện khám vì con nói ngọng. Nhưng bác sĩ thăm khám xong lại kết luận con bị khiếm thính. Đây là nguyên nhân khiến trẻ nói ngọng, viết sai chính tả. 

Chị Hương (Đống Đa, Hà Nội) hôm nay mang cả hai con một bé gái học lớp 3 và bé trai đang học mẫu giáo 5 tuổi đến bệnh viện kiểm tra. Cháu bé đã học lớp 3 và điểm môn tiếng Việt lúc nào cũng kém do đọc và viết sai chính tả. Thậm chí đến năm học này, cháu không thích giơ tay phát biểu trên lớp và hay chơi một mình, không chơi với các bạn ở lớp nữa. 

"Mấy tuần nay cô giáo ngày nào cũng nhắn tin bảo tôi đưa con đi khám. Xong lấy quyết tâm mãi, tôi mang con lớn đi khám, tiện thể mang luôn thằng nhỏ khám cùng. Lỗi là do tôi đã không quyết đoán và để ý các con từ nhỏ. Sau khi làm các test đo thính lực và kiểm tra khả năng phát âm-ngôn ngữ thì tôi còn bàng hoàng hơn khi biết vốn từ vựng của con ít hơn so với độ tuổi và khả năng hiểu lời hội thoại chỉ được 80%.

Tôi không ngờ con tôi nói ngọng là do bị nghe kém. Từ lâu rồi tôi đã muốn cho con đi khám xem tại sao mà con tôi nói ngọng thì gia đình tôi cứ phản đối vì bảo lớn sẽ tự hết ngọng”-chị Hương chia sẻ. 

Còn chị Minh (quê ở Thái Nguyên) cũng có con ít nói, nếu nói thì các chữ cũng ríu vào nhau, rất khó nghe. Gia đình chị đã chữa mẹo nhiều kiểu như: đi cướp đồ ăn ngoài chợ, rồi đi gặp thầy lang rút lưỡi mà không thấy ăn thua.

Chị đưa con xuống Trung tâm của Bệnh viện Nhi Trung ương khám, xin thuốc chữa nói ngọng. "Tôi thật sự sốc khi bác sĩ nói con tôi nói ngọng là do nghe kém mức độ trung bình cả hai tai. Giờ cháu phải đeo máy trợ thính sau đó đi luyện nói và sửa ngọng. Do vợ chồng tôi chủ quan quá". chị Minh nói. 

Theo bác sĩ Lại Thu Hà, Giám đốc trung tâm Thính học và Trị liệu ngôn ngữ, trường hợp con của chị Hương, chị Minh chỉ là hai trong nhiều bệnh nhi tới đây khám. Rất nhiều cháu đi khám vì học lớp 2-3 mà vẫn nói ngọng, viết kém. Nhưng sau khi kiểm tra mới phát hiện các có vấn đề về thính lực. Do nghe kém nên các cháu cũng nói ngọng... như nghe. 

"Tại Trung tâm, chúng tôi thống kê được cứ 10 bệnh nhi đến khám về vấn đề nói ngọng thì có 1 bệnh nhân nói ngọng do bị nghe kém. Mức độ nghe kém của trẻ nói ngọng thường ở mức nhẹ đến trung bình nặng, ở mức độ này trẻ vẫn phản ứng khá tốt với âm thanh như gọi thì quay lại hoặc vẫn có khả năng nói dù ngọng. Vì vậy cha mẹ thường không bao giờ nghĩ con bị nghe kém vì theo quan niệm thông thường nghe kém là không nghe thấy gì”, bác sĩ Hà cho biết. 

Bác sĩ Hà chia sẻ, nói ngọng hay rối loạn phát âm có nhiều nguyên nhân gây ra. Có thể do cấu trúc môi-vòm bất thường hoặc có thể do bại não. Có thể do quá trình thụ đắc ngôn ngữ chậm trễ dẫn đến hệ thống âm vị trên não bị trì trệ lại nên hệ thống phát âm âm vị của trẻ chưa được hoàn thiện. Những nguyên nhân trên chúng ta rất dễ nhận biết. 

Nhưng có một căn nguyên mà các cha mẹ thậm chí cả các nhà chuyên môn hay bị bỏ sót đó là do sức nghe để lại.

“Hầu hết, bố mẹ rất khó phát hiện ra trẻ nghe kém nếu trẻ chỉ nghe kém một bên (một tai sức nghe bình thường, tai còn lại bị nghe kém), hoặc nghe kém mức độ nhẹ đến trung bình nặng hai tai, hoặc nghe kém tiến triển, hoặc nghe kém tần số cao, hoặc nghe kém tần số thấp,… 

Hầu hết trẻ nhỏ bị một trong các vấn đề trên sẽ ảnh hưởng đến quá trình hoàn thiện phát âm theo đúng lứa tuổi của mình và vốn từ vựng không phong phú, đa dạng. Nhưng thông thường cha mẹ chỉ thấy con mình nói ngọng và nghĩ rằng chắc lớn sẽ hết. Nên rất nhiều gia đình đưa con đi khám khi con đã học tiểu học, thậm chí đang học cấp 2.

Đối với những trường hợp như vậy, giải pháp cho các cháu bé đó là phải đeo các thiết bị trợ thính (máy trợ thính, F.M,…) và có kế hoạch trị liệu ngôn ngữ phù hợp cho từng đối tượng cụ thể thì các cháu sẽ hết nói ngọng”-bác sĩ Hà tư vấn. 

Các bác sĩ khuyến cáo khi cha mẹ thấy con phát âm sai nhiều, nói không mạch lạc rõ ràng hãy đưa con đi khám các chuyên khoa như răng hàm mặt, tâm bệnh, phục hồi chức năng và đừng quên đánh giá khá năng phát âm để biết được căn nguyên cũng như mức độ nặng nhẹ của con mình.