Những thách thức cho các tỉnh Bắc Trung Bộ trong quá trình chuyển đổi xanh

Tại khu vực Bắc Trung Bộ, để thúc đẩy chuyển đổi xanh, bài toán nguồn vốn đang trở thành thách thức lớn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Quá trình này đòi hỏi chi phí đầu tư lớn cho việc đổi mới công nghệ, áp dụng mô hình sản xuất tuần hoàn, xây dựng hệ thống xử lý chất thải đạt chuẩn, cũng như thực hiện các giải pháp tiết kiệm năng lượng. Tuy nhiên, với năng lực tài chính còn hạn chế, nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong việc triển khai các dự án xanh, dù họ nhận thức rõ lợi ích dài hạn của quá trình này.

Chuyển đổi xanh không chỉ đơn thuần là cải tiến một vài khâu trong sản xuất mà đòi hỏi sự đầu tư đồng bộ từ cơ sở hạ tầng, công nghệ đến đào tạo nhân lực. Các doanh nghiệp cần nguồn vốn lớn để lắp đặt dây chuyền sản xuất mới, thay thế máy móc cũ gây ô nhiễm, áp dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời hoặc điện gió. Tuy nhiên, chi phí cho những hạng mục này thường vượt xa khả năng tài chính của các doanh nghiệp nhỏ. Trong khi đó, việc tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi gặp nhiều trở ngại do yêu cầu về tài sản thế chấp, điều kiện tín dụng chặt chẽ và quy trình phê duyệt phức tạp. Các ngân hàng thương mại vẫn ưu tiên vốn cho những ngành có khả năng sinh lời nhanh hơn là các dự án chuyển đổi xanh có thời gian hoàn vốn dài.

Bên cạnh đó, nguồn vốn hỗ trợ từ các quỹ tài chính môi trường, quỹ phát triển bền vững còn hạn chế. Mặc dù Chính phủ và các tổ chức quốc tế đã triển khai một số chương trình tín dụng xanh, nhưng việc tiếp cận các khoản vốn này vẫn là thách thức đối với doanh nghiệp do yêu cầu khắt khe về báo cáo tác động môi trường, tính khả thi của dự án và năng lực quản lý tài chính.

Theo TS. Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, nước ta đặt ra nhiều tiêu chí chuyển đổi xanh nhưng chủ yếu vẫn tập trung vào các doanh nghiệp lớn và các công ty có vốn đầu tư nước ngoài, trong khi phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn đang gặp nhiều khó khăn.

Theo TS. Lại Văn Mạnh, Ban Kinh tế Tài nguyên và Môi trường, Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, nhận định Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi xanh, giảm phát thải nhằm đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Theo ông Mạnh, khu vực Bắc Trung Bộ có tiềm năng phát triển kinh tế xanh trong các lĩnh vực nông - lâm - thủy sản, đa dạng sinh học, chế biến, chế tạo và dịch vụ môi trường. Để thúc đẩy công nghệ xanh và nguồn nhân lực, cần tăng cường truyền thông, đào tạo chuyên sâu về kinh tế tuần hoàn, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, thu hút đầu tư FDI, phát triển thị trường công nghệ xanh và ưu tiên tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh, trái phiếu xanh.

Định hướng chiến lược chuyển đổi xanh

“Nhận thức rõ vai trò đó, Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam đã phối hợp với UBND tỉnh Thanh Hóa cùng các cơ quan liên quan tổ chức hội thảo, qua đó nhằm đánh giá thực trạng chuyển đổi xanh tại khu vực Bắc Trung Bộ, những thành tựu đã đạt được cũng như những khó khăn, thách thức mà các địa phương và doanh nghiệp đang gặp phải; thảo luận về chính sách, cơ chế hỗ trợ từ Trung ương và địa phương để thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn; Lắng nghe kinh nghiệm thực tiễn từ các doanh nghiệp, mô hình tiên phong trong chuyển đổi xanh để từ đó nhân rộng và triển khai hiệu quả hơn” - ông Chu Phạm Ngọc Hiển – Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam chia sẻ.

Ông Lê Đức Giang, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa cho biết, chuyển đổi xanh đang trở thành xu thế tất yếu trên toàn cầu, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng. Khu vực Bắc Trung Bộ nói chung và tỉnh Thanh Hóa nói riêng đang đối mặt với nhiều thách thức, nhưng cũng có không ít cơ hội để phát triển bền vững dựa trên các giải pháp xanh và công nghệ hiện đại.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa cũng đánh giá cao Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam đã phối hợp với tỉnh Thanh Hóa tổ chức hội thảo lần này, tạo ra một diễn đàn quan trọng để các nhà quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp cùng nhau trao đổi, thảo luận về các chiến lược và giải pháp thiết thực trong quá trình chuyển đổi xanh. Đây là một sáng kiến có ý nghĩa to lớn, không chỉ góp phần thúc đẩy phát triển bền vững cho khu vực Bắc Trung Bộ mà còn tạo động lực lan tỏa ra cả nước.

"Hội thảo sẽ là nơi chia sẻ nhiều kinh nghiệm quý báu, đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh tại khu vực Bắc Trung Bộ. UBND tỉnh Thanh Hóa cam kết sẽ đồng hành cùng các doanh nghiệp, các nhà khoa học và tổ chức để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững", ông Giang cho biết thêm.

Hội thảo là diễn đàn để đánh giá thực trạng chuyển đổi xanh tại khu vực Bắc Trung Bộ, từ đó đưa ra các khuyến nghị về cơ chế, chính sách hỗ trợ; chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn và các mô hình điển hình nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh gắn với phát triển kinh tế tuần hoàn tại địa phương và doanh nghiệp.

Trình bày tại hội thảo, ThS. Lê Thị Minh Ánh – Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, chuyển đổi xanh là quá trình chuyển đổi toàn diện sang nền kinh tế phát thải thấp, sử dụng hiệu quả tài nguyên, hướng tới sự thịnh vượng và phát triển bền vững.

Chiến lược tăng trưởng xanh tập trung cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng trung hòa carbon, sử dụng tiết kiệm tài nguyên, phát triển hạ tầng bền vững và hình thành lối sống xanh. Đồng thời, Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia cũng xác định môi trường là điều kiện tiên quyết, không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế.

Chuyển đổi xanh là yếu tố then chốt, giải pháp cho tương lai

Theo đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thanh Hóa, chuyển đổi xanh đang trở thành yếu tố then chốt trong chiến lược phát triển nông nghiệp của tỉnh. Các giải pháp đang được triển khai gồm: Mở rộng mô hình nông nghiệp hữu cơ; Áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm; Thúc đẩy nông nghiệp tuần hoàn và tín chỉ carbon trong canh tác.

Việc này không chỉ giúp giảm thiểu phát thải, bảo vệ tài nguyên mà còn tăng khả năng thích ứng của ngành nông nghiệp trước tác động của biến đổi khí hậu.

GS.TS Phạm Quý Nhân – Giảng viên cao cấp Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội phân tích: tài nguyên nước tại Bắc Trung Bộ đóng vai trò thiết yếu đối với nông nghiệp, công nghiệp và sinh hoạt. Tuy nhiên, công tác khai thác và quản lý nước hiện còn nhiều bất cập: hiệu quả sử dụng thấp, công trình xuống cấp, nguồn nước ô nhiễm và thiếu cơ chế điều phối liên vùng.

Theo GS Nhân, mô hình kinh tế tuần hoàn trong quản lý tài nguyên nước cần được triển khai mạnh mẽ thông qua các giải pháp như: Tái sử dụng nước thải; Công nghệ tưới tiết kiệm; Giảm thất thoát và tăng cường số hóa giám sát và Phối hợp quản lý liên ngành, liên lưu vực.

Những giải pháp này sẽ góp phần đảm bảo an ninh nguồn nước, thích ứng biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

Hội thảo đã ghi nhận nhiều tham luận chất lượng từ cơ quan quản lý, chuyên gia và đại diện doanh nghiệp. Các giải pháp cụ thể như phát triển năng lượng tái tạo, thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn, cải thiện hạ tầng xanh, đào tạo nhân lực xanh và xây dựng cơ chế tài chính xanh cũng được đưa ra thảo luận sôi nổi.

Các đại biểu thống nhất nhận định: để chuyển đổi xanh thực chất và hiệu quả, cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân. Đồng thời, tăng cường phối hợp vùng, huy động các nguồn lực tài chính và kỹ thuật, từ đó tạo bứt phá trong phát triển xanh tại Bắc Trung Bộ.

×