Tại hội thảo “Tái cơ cấu ngân hàng, làm sao đạt hiệu quả tối đa?” do báo Tiền phong tổ chức sáng 11/4, các chuyên gia đã chỉ ra nguyên nhân cốt lõi khiến các ngân hàng trở thành ngân hàng yếu kém, ngân hàng 0 đồng.

Thành ngân hàng 0 đồng vì bị thao túng bởi 1 nhóm cổ đông

Ông Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên Đại học Fulbright Việt Nam, cho biết từ năm 2010, hệ thống ngân hàng có sự tăng trưởng bùng nổ, thậm chí có ngân hàng tăng trưởng từ 10 - 15 lần trong 15 năm qua. Việc này tạo ra thách thức đối với việc quản lý nhưng đồng thời cũng là cơ hội, là cơ sở để chúng ta tái cấu trúc ngân hàng.

Nhìn vào lịch sử tái cơ cấu những ngân hàng thương mại yếu kém từ năm 2011 đến nay, ông Thành cho biết có các hình thức tái cơ cấu như sáp nhập, hợp nhất, có sự tham gia của nhà đầu tư mới, chuyển giao bắt buộc.

Với chuyển giao bắt buộc, gần đây có Đông Á chuyển giao cho HDBank và đổi tên thành Vikki Bank. CBBank chuyển giao cho Vietcombank và đổi tên thành VCBNeo. Ocean Bank chuyển giao cho MB và đổi tên thành MBV. GPBank chuyển giao cho VPBank.

Ông Thành cho rằng tại Việt Nam chỉ có 1 nguyên nhân duy nhất khiến các ngân hàng thương mại cổ phần rơi vào tình trạng yếu kém. Đó là ngân hàng bị thao túng bởi một nhóm cổ đông nắm tỷ lệ sở hữu lớn để tạo sự kiểm soát chi phối thông qua cấu trúc sở hữu chéo. 

Theo ông Thành, cơ cấu sở hữu chéo làm vô hiệu hóa các quy định về đảm bảo hoạt động an toàn. Ngân hàng cấp tín dụng cho các doanh nghiệp và dự án trong “hệ sinh thái” không có hiệu quả và tín dụng trở thành nợ xấu. Từ đó, các ngân hàng yếu kém phải tái cơ cấu (hợp nhất, sáp nhập).

Chuyên gia từ Fulbright cho biết về nguyên nhân ngân hàng yếu kém, những quốc gia khác có thể do khó khăn về vĩ mô hoặc rủi ro cho một phân khúc khách hàng không trả được nợ.

“Nhưng ở Việt Nam, từ 2011 đến nay, chỉ một nguyên nhân duy nhất khiến ngân hàng yếu kém là là bị thao túng bởi 1 nhóm cổ đông qua cơ cấu sở hữu chéo”, ông Thành nhấn mạnh.

Nói thêm về vấn đề lợi ích nhóm, TS. Nguyễn Trí Hiếu - Viện trưởng Viện nghiên cứu và phát triển thị trường tài chính và bất động sản toàn cầu, cho rằng nhóm khuynh đảo nhất trong cơ cấu cổ đông ngân hàng là nhóm bất động sản.

“Hầu như các vụ án ngân hàng đều liên bất động sản. Nhóm cổ đông bất động sản tạo nhiều hệ luỵ lên hệ thống ngân hàng như vụ Vạn Thịnh Phát, Tân Hoàng Minh. Kinh nghiệm của tôi làm việc các ngân hàng Việt Nam cho thấy, cổ đông lớn nhất các ngân hàng đều liên quan bất động sản. Sở dĩ họ cần ngân hàng vì cần nguồn tiền tài trợ cho các dự án”, ông Hiếu nói.

TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng đây là bài toán lớn của cơ quan quản lý. Ông đề xuất cần có biện pháp kiểm soát nhóm cổ đông bất động sản nắm tỷ lệ sở hữu lớn tại các ngân hàng.

Tái cơ cấu ngân hàng thời gian qua có hiệu quả?

Nhìn về vấn đề tái cơ cấu ngân hàng thời gian qua, nhiều chuyên gia cho rằng việc tái cơ cấu như hiện nay là không hiệu quả. Bằng chứng là sau 10 năm thực hiện tái cơ cấu, các ngân hàng yếu kém vẫn làm ăn thua lỗ và không vực lại được.

PGS.TS. Nguyễn Đức Trung - Hiệu trưởng Trường ĐH Ngân hàng TP.HCM, cho biết các ngân hàng được tái cơ cấu 2 năm nhưng không đủ sức vực dậy, buộc phải xử lý. Ngân hàng của Mỹ, Trung Quốc cũng thực hiện những việc tương tự.

PGS. TS. Nguyễn Đức Trung - Hiệu trưởng Trường ĐH Ngân hàng TP.HCM, cho biết các ngân hàng được tái cơ cấu 2 năm nhưng không đủ sức vực dậy, buộc phải xử lý. Ngân hàng của Mỹ, Trung Quốc cũng thực hiện những việc tương tự.

Ông Trung nêu quan điểm mục đích cơ bản của tái cơ cấu là đảm bảo quyền gửi tiền cho người dân, có người đứng ra nhận trách nhiệm cho nỗi lo của người gửi tiền.

“Tái cơ cấu mà bảo vệ được người gửi tiền là thành công, không để xảy ra một cuộc xung đột nào thì đó là thành công. Mục đích tái cơ cấu là đưa ngân hàng đi lên dần dần, chứ không thể phục hồi được ngay”, ông Trung nêu quan điểm.

×