Sáng 25/3, Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ 7 cho ý kiến Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số. 

Cách quản lý quá thận trọng này sẽ kìm hãm đổi mới sáng tạo

Góp ý vào dự án Luật, Đại biểu Trần Văn Khải - Ủy viên hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đánh giá dự luật có ý nghĩa quan trọng để thể chế hóa Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Qua đó thúc đẩy công nghiệp công nghệ số trở thành động lực cho tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Nghị quyết 57 yêu cầu đổi mới tư duy quản lý, tránh tư duy "không quản được thì cấm", mở đường cho công nghệ mới qua cơ chế thí điểm có kiểm soát. 

Tuy nhiên, ông cho rằng, dự thảo có bước tiến với quy định cơ chế thử nghiệm nhưng phạm vi thử nghiệm còn quá hẹp, bỏ sót nhiều đổi mới sáng tạo; đồng thời liệt kê nhiều hành vi bị cấm rất chung chung và đặt thêm một số điều kiện kinh doanh.

"Cách quản lý quá thận trọng này sẽ kìm hãm đổi mới sáng tạo, khiến doanh nghiệp e ngại thử nghiệm công nghệ mới tại Việt Nam", ông Khải nêu quan điểm.

Ông kiến nghị mở rộng phạm vi thử nghiệm cho mọi sản phẩm, dịch vụ công nghệ số mới chưa được pháp luật điều chỉnh; đơn giản hóa thủ tục phê duyệt thử nghiệm; lược bỏ các quy định cấm, điều kiện không thực sự cần thiết.

"Đồng thời, cần trao quyền cho Chính phủ tạm thời cho phép thí điểm những công nghệ, mô hình mới chưa có luật điều chỉnh (báo cáo Quốc hội sau) nhằm kịp thời nắm bắt cơ hội phát triển", ông Khải góp ý.

Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị cũng đòi hỏi có chính sách đặc biệt để thu hút, trọng dụng nhân tài công nghệ trong và ngoài nước với các cơ chế đột phá. Dự thảo Luật đã nêu vấn đề này, nhưng theo đánh giá của đại biểu Khải, còn chung chung, chưa cụ thể hóa những ưu đãi vượt trội.

Chẳng hạn, chưa có quy định miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia công nghệ cao, hay tạo thuận lợi về thủ tục lưu trú dài hạn cho chuyên gia nước ngoài.

Dự thảo luật cũng thiếu chính sách thu hút sinh viên giỏi vào các ngành công nghệ chiến lược. Những hạn chế này khiến chúng ta khó cạnh tranh thu hút chất xám, nguồn nhân lực chất lượng cao tiếp tục thiếu hụt.

Chính vì vậy, ông Khải kiến nghị bổ sung chính sách đột phá thu hút nhân tài, như miễn, giảm thuế thu nhập cho chuyên gia công nghệ; đơn giản hóa thủ tục lưu trú cho chuyên gia nước ngoài; tăng cường hỗ trợ đào tạo nhân tài công nghệ số…

Thu hút chuyên gia nước ngoài và trọng dụng nhân tài

Đại biểu chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội Phạm Trọng Nghĩa cho rằng dự thảo Luật đã đưa ra một số ưu đãi nhằm đào tạo và thu hút nhân lực cho công nghiệp công nghệ số thông qua các chính sách như hỗ trợ học bổng; thu hút chuyên gia nước ngoài và trọng dụng nhân tài.

Về vấn đề quản lý tài sản ảo, theo đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, là vấn đề pháp lý mới, khó và phức tạp, xuyên quốc gia. Vì vậy, ông đề nghị Ban soạn thảo bổ sung Báo cáo kinh nghiệm quốc tế để các đại biểu Quốc hội tham khảo khi xem xét thông qua dự án Luật tại Kỳ họp thứ 9.

Về trí tuệ nhân tạo, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa nhất trí với cách tiếp cận như nguyên tắc lấy con người làm trung tâm, tôn trọng đạo đức, yêu cầu minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Tuy nhiên, ông cho rằng, hệ thống trí tuệ nhân tạo vừa được phân chia theo tiêu chí "mức độ rủi ro" vừa được phân theo tiêu chí "tác động lớn" là chưa phù hợp.

Do đó, đại biểu đề nghị tham khảo cách thức phân chia theo 4 mức độ rủi ro ở Đạo luật về trí tuệ nhân tạo (AI Act 2024) của EU để hoàn thiện dự thảo luật. Đó là Mức 1: rủi ro không thể chấo nhận – Cấm hoàn toàn; Mức 2: rủi ro cao – quy định nghiêm ngặt; Mức 3: rủi ro hạn chế - yêu cầu minh bạch và Mức 4 là rủi ro tối thiểu/ít rủi ro thì cho tự do phát triển.

Phát biểu giải trình về dự án luật, Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, công nghiệp công nghệ số là ngành kinh tế kỹ thuật năng động, lớn, quan trọng. Đảng và Nhà nước xác định đây là công nghiệp nền tảng, có tính chiến lược, phù hợp với tiềm năng Việt Nam.

Luật Công nghiệp công nghệ số gồm 9 chương, 60 điều, dự kiến được Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 9.

×