Đảng bộ Hà Nội và hành trình xây dựng nông thôn đáng sống, nông dân hạnh phúc

Lời tòa soạn:

Hà Nội - trái tim của cả nước, không chỉ đi đầu trong phát triển đô thị hiện đại mà còn là địa phương tiên phong trong xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nông dân và hiện đại hóa kinh tế nông nghiệp.

Với vai trò là trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, Đảng bộ thành phố Hà Nội luôn thể hiện bản lĩnh, trí tuệ và tầm nhìn chiến lược trong lãnh đạo, chỉ đạo phát triển Thủ đô toàn diện, hài hòa giữa đô thị và nông thôn.

Sau hơn 4 năm triển khai Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy (giai đoạn 2021–2025), Hà Nội đã hoàn thành mục tiêu trước hai năm, tạo dấu ấn nổi bật trong cả nước với những vùng quê khang trang, kinh tế nông thôn khởi sắc, đời sống người dân ngày càng ấm no, hạnh phúc.

Chào mừng Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, tiến tới Đại hội XIV của Đảng, Báo điện tử Dân Việt thực hiện loạt chuyên đề:“Đảng bộ Hà Nội và hành trình xây dựng nông thôn đáng sống, nông dân hạnh phúc” - nhằm tôn vinh những kết quả nổi bật trong phát triển nông thôn, kinh tế nông nghiệp và lan tỏa khát vọng về một nền nông nghiệp xanh, hiện đại, bền vững, xứng đáng với vị thế và tầm vóc Thủ đô ngàn năm văn hiến.

------------------------

Hơn một thập kỷ qua, Hà Nội đã chứng minh rằng một đô thị trung tâm không chỉ là nơi của những tòa cao tầng, mà còn là vùng đất có nông thôn phát triển năng động, văn minh và bền vững. Việc hoàn thành Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) trước 2 năm đã đưa Thủ đô trở thành địa phương dẫn đầu cả nước cả về quy mô, tốc độ và chất lượng - từ nông thôn mới cơ bản đến nâng cao và kiểu mẫu.

Đằng sau những thành tựu ấy là tầm nhìn chiến lược, sự lãnh đạo thống nhất và đồng thuận xã hội rộng khắp, được kết tinh trong Chương trình số 04-CTr/TU ngày 17/3/2021 của Thành ủy Hà Nội khóa XVII về “Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021-2025” (gọi tắt là Chương trình 04).

Ngay khi Chương trình 04 được ban hành, mục tiêu của Hà Nội không chỉ dừng ở “đạt chuẩn”, mà hướng tới “xây dựng nông thôn đáng sống, nông dân hạnh phúc”. Đây là bước chuyển căn bản trong tư duy chỉ đạo: từ “hoàn thành tiêu chí” sang “nâng cao chất lượng sống”.

Ban Chỉ đạo Thành phố được kiện toàn, cơ chế phối hợp giữa các sở, ngành, huyện, xã được thiết lập chặt chẽ. HĐND Thành phố thông qua nhiều nghị quyết hỗ trợ đầu tư công với tổng nguồn lực hàng chục nghìn tỷ đồng; UBND Thành phố cụ thể hóa bằng bộ tiêu chí NTM - NTM nâng cao - NTM kiểu mẫu cùng kế hoạch chuyển đổi số trong xây dựng “nông thôn mới thông minh”.

Nhờ đó, đến cuối năm 2024, 100% xã của Hà Nội (382/382 xã) đã đạt chuẩn NTM; 229 xã đạt chuẩn nâng cao, 109 xã đạt chuẩn kiểu mẫu - hoàn thành mục tiêu sớm hơn kế hoạch một năm. Toàn bộ 18/18 huyện, thị xã đều được công nhận đạt chuẩn, trong đó 6 huyện đạt chuẩn NTM nâng cao. Hà Nội - từ địa phương khởi đầu muộn nay trở thành “điểm sáng quốc gia” về mô hình nông thôn phát triển toàn diện, bền vững và mang bản sắc riêng.

Trong bức tranh thành tựu ấy, tái cơ cấu nông nghiệp là trụ cột then chốt. Dù diện tích đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp, nhưng giai đoạn 2021-2024, tốc độ tăng trưởng ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản của Hà Nội vẫn đạt bình quân 2,5-3,3%/năm. Ngay cả thời kỳ dịch Covid-19, nông nghiệp vẫn là “bệ đỡ” của nền kinh tế, bảo đảm an ninh lương thực và sinh kế của hàng triệu hộ dân.

Hà Nội tập trung chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng giá trị cao và ứng dụng công nghệ. Hiện có hơn 900 ha rau công nghệ cao cho sản lượng hơn 73 nghìn tấn/năm; 523 ha rau hữu cơ đạt năng suất 50 tấn/ha/năm, cao hơn 15-20% so với canh tác truyền thống. Hàng trăm mô hình trồng hoa, cây cảnh, cây ăn quả đặc sản đã hình thành chuỗi giá trị mới.

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) trở thành động lực thúc đẩy kinh tế nông thôn, với 3.463 sản phẩm được công nhận, trong đó 9 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia. Cùng với 110 điểm giới thiệu và quảng bá OCOP, Hà Nội đã mở rộng không gian kinh tế nông thôn theo hướng “nông nghiệp gắn với du lịch, dịch vụ và sáng tạo”.

Ông Ngọ Văn Ngôn, Phó Chánh Văn phòng Chuyên trách Văn phòng Điều phối NTM Hà Nội cho biết: “Trước đây, nông dân chủ yếu dựa vào cây lúa. Nay, họ đã mạnh dạn chuyển đổi sang sản xuất hàng hóa, nâng cao thu nhập và tạo ra sản phẩm an toàn, đáp ứng nhu cầu thị trường”.

Đến nay, toàn thành phố có gần 1.600 hợp tác xã nông nghiệp, trong đó 65% xếp loại khá, tốt. Hàng trăm hợp tác xã đã ứng dụng công nghệ cao, liên kết chuỗi giá trị, trở thành “bà đỡ” cho kinh tế hộ nông dân. Hơn 1.570 trang trại được công nhận, nhiều trang trại đạt chuẩn VietGAP, hữu cơ hoặc có sản phẩm OCOP; nhiều mô hình kết hợp nông nghiệp với du lịch sinh thái - giáo dục trải nghiệm đã tạo hiệu quả kép về kinh tế và văn hóa.

Nếu coi kết cấu hạ tầng là “xương cứng” của nông thôn mới, thì nâng cao đời sống nhân dân chính là “linh hồn” của Chương trình 04.

Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn Hà Nội năm 2024 đạt 74,3 triệu đồng/năm, tăng 1,33 lần so với năm 2020, dự kiến vượt 80 triệu đồng vào năm 2025. Khoảng cách thu nhập nông thôn - thành thị thu hẹp từ 1,73 lần xuống 1,47 lần. Đến nay, Hà Nội không còn hộ nghèo; 100% trạm y tế xã có bác sĩ; gần 100% hộ nông thôn có điện thoại thông minh, Internet, nước sạch, văn hóa - thể thao đầy đủ.

Các mô hình “nông thôn sinh thái”, “làng văn hóa kiểu mẫu”, “nông dân số” đang lan tỏa, tạo nên diện mạo “nông thôn đáng sống, văn minh và nhân văn”. Những vùng quê như Đan Phượng, Gia Lâm, Thanh Oai, Sơn Tây vừa hiện đại hóa hạ tầng, vừa giữ gìn nếp làng, phong tục truyền thống.

Ông Nguyễn Viết Đạt, Chủ tịch UBND xã Đan Phượng, chia sẻ: “Ban đầu, người dân nghĩ nông thôn mới là việc của Nhà nước. Nhưng khi hiểu, họ chủ động góp công, góp của. Nhờ vậy, Đan Phượng trở thành điển hình của phong trào toàn dân xây dựng nông thôn mới”.

Điểm đặc biệt của Hà Nội là mô hình quản trị vùng và huy động nguồn lực đa tầng. Ban Thường vụ Thành ủy duy trì giao ban định kỳ, kiểm tra tiến độ từng huyện, kịp thời tháo gỡ vướng mắc. Các tổ chức chính trị - xã hội như Hội Nông dân, Mặt trận Tổ quốc, Đoàn Thanh niên... trở thành lực lượng nòng cốt trong tuyên truyền, vận động, giám sát.

Truyền thông chính sách cũng là điểm sáng. Các cơ quan báo chí của Trung ương và Thành phố không chỉ phản ánh thành tựu mà còn lan tỏa mô hình hay, nêu khó khăn thật, minh bạch thông tin, tạo phong trào thi đua sôi nổi và củng cố niềm tin xã hội.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại, thành công của chương trình bắt nguồn từ “sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Thành ủy, sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị và nhân dân”. Chỉ riêng giai đoạn 2021 - 2024, Hà Nội huy động hơn 86.800 tỷ đồng cho xây dựng NTM (trước đó giai đoạn 2010–2020 là gần 97.000 tỷ đồng). Hội Nông dân các cấp đã vận động hiến hơn 1,37 triệu m² đất, đóng góp 672.000 ngày công, làm mới, sửa chữa hàng nghìn km đường, cầu, kênh mương nông thôn.

Ghi nhận những nỗ lực đó, ngày 22/6/2025, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1226/QĐ-TTg, công nhận Hà Nội hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2024; ngày 19/5/2025, Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Nhất cho Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô vì thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”.

Đặc thù của Hà Nội là đất nông nghiệp thu hẹp nhanh, dân số phi nông nghiệp tăng mạnh, trong khi yêu cầu phát triển nông nghiệp hiện đại, sạch, gắn với đô thị ngày càng cao. Vì vậy, bản sắc nông thôn mới Hà Nội không nằm ở quy mô diện tích, mà ở chất lượng sống và năng lực thích ứng của người dân.

Giai đoạn 2021-2025, Thành ủy Hà Nội định hướng xây dựng “nông thôn mới thông minh, hạnh phúc”, tích hợp chuyển đổi số, du lịch sinh thái, phát triển làng nghề, bảo tồn văn hóa và kết nối vùng ven đô trong chuỗi giá trị đô thị. Từ đó, Hà Nội chuyển từ “đạt chuẩn” sang “dẫn dắt chuẩn”, trở thành mô hình tham chiếu quốc gia về quản trị vùng, giám sát đa tầng và phát triển tích hợp.

Ghi nhận những kết quả của Hà Nội trong chương trình xây dựng nông thôn mới, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan khẳng định: Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2024 và vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất. Đây không chỉ là niềm tự hào của riêng Hà Nội, mà còn là niềm vui chung của cả nước.

Trong hành trình xây dựng nông thôn mới, Hà Nội đã thực hiện nhiều sáng kiến cụ thể hóa bằng cách tiếp cận riêng: mô hình xã nông thôn mới kiểu mẫu gắn với phát triển du lịch; định hướng chuyển đổi sản xuất nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái; phong trào “Ngày thứ bảy vì nông thôn mới”, “Ngày chủ nhật xanh”; "Nhà có số, đường có tên, con đường bích họa, đường hoa"; đặc biệt là việc lấy ý kiến, đo lường sự hài lòng của người dân...

“Chúng ta tự hào về những thành quả hôm nay, nhưng đó cũng là lời nhắc nhở phải xứng đáng với niềm tin của nhân dân. Hãy đi về cơ sở, lắng nghe, cùng bà con làm, cùng bà con mơ ước. Hà Nội hôm nay mang trong mình hai dòng chảy: đô thị và nông thôn. Nếu đô thị là nơi bứt phá để hội nhập, thì nông thôn là nơi lưu giữ để cân bằng”, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nói.

Thành công trước hai năm không chỉ là thành tích hành chính, mà là minh chứng cho tầm nhìn phát triển bao trùm, đặt người nông dân ở trung tâm chính sách. Nhìn lại chặng đường 2021–2024, có thể khẳng định: Chương trình 04-CTr/TU đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử - biến vùng quê Thủ đô thành không gian sống đáng mơ ước, nơi văn hóa được gìn giữ, kinh tế được tái cấu trúc, và con người được thụ hưởng thành quả phát triển công bằng, bền vững.

Cuối tháng 9/2025, Hà Nội long trọng tổ chức lễ đón nhận danh hiệu “Thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2024” do Thủ tướng Chính phủ trao tặng. Thành quả ấy phù hợp với tinh thần Nghị quyết 19-NQ/TW (2022) của Trung ương, khẳng định khát vọng của Thủ đô: xây dựng vùng nông thôn không chỉ là nơi “giữ gốc”, mà còn là “nguồn lực mới” cho phát triển đô thị bền vững.

×