Đánh thức tiềm năng dược liệu Lâm Đồng: Nông dân thu nhập khá, thoát nghèo từ cây dược liệu atiso (Bài 1)

LTS: Cuối năm 2022, UBND tỉnh Lâm Đồng đã có quyết định phê duyệt Đề án phát triển sản xuất, chế biến gắn với tiêu thụ dược liệu trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2022-2025. Đây là tiền đề quan trọng để người dân, doanh nghiệp phát triển sản xuất, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao cho ngành công nghiệp dược và y học cổ truyền tại Việt Nam.

Theo UBND tỉnh Lâm Đồng, những năm qua, việc trồng và chế biến cây dược liệu còn gặp nhiều khó khăn do mức đầu tư lớn, thời gian đầu tư dài hơn một số cây rau màu ngắn ngày. Hơn nữa, việc sản xuất cây dược liệu còn tự phát, thiếu bền vững, chưa có quy hoạch, thiếu đầu tư đúng mức về nguồn vốn và khả năng tiếp cận thị trường.

Chính vì vậy, diện tích trồng dược liệu thấp so với tiềm năng của tỉnh, một số sản phẩm chưa đáp ứng được nhu cầu chế biến của các công ty và tiêu thụ của bệnh viện y học cổ truyền cũng như các nhà thuốc đông y của tỉnh. Vì vậy, một số nguyên liệu còn phải nhập khẩu với chi phí lớn, không ổn định.

Đề án phát triển sản xuất, chế biến gắn với tiêu thụ dược liệu trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng (cũ) giai đoạn 2022-2025 được thực hiện đã góp phần hiện thực hóa Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng lần thứ XI đã đề ra đối với ngành dược liệu của tỉnh. Bên cạnh đó, góp phần đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp, hướng tới nền nông nghiệp toàn diện, bền vững, hiện đại.

Liên kết trồng atiso, nông dân có thu nhập khá

Tỉnh Lâm Đồng (cũ) là địa phương có lợi thế về khí hậu, thổ nhưỡng và độ cao để phát triển ngành dược liệu. Khi chưa sáp nhập với tỉnh Bình Thuận và Đắk Nông, tỉnh Lâm Đồng có 283 họ với 2.291 loài dược liệu được phân bố ở nhiều địa phương trong tỉnh. Trong đó, có nhiều loài có tên trong sách đỏ Việt Nam như đẳng sâm, hà thủ ô đỏ, lan gấm, thông đỏ...

Trong những năm gần đây, hiện trạng sản xuất đã chứng minh dược liệu là một trong những cây trồng thế mạnh của tỉnh Lâm Đồng. Nhiều loại sản phẩm dược liệu đã xây dựng được giá trị thương hiệu cao, có chỗ đứng vững trên thị trường trong nước mà quốc tế như atiso, linh chi, đông trùng hạ thảo, diệp hạ châu...

Tại Lâm Đồng, nhiều gia đình đã thay đổi cơ cấu cây trồng, chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang liên kết trồng atiso, một loại dược liệu phổ biến tại địa phương.

Việc liên kết trồng atiso với Công ty Cổ phần dược Lâm Đồng – Ladophar đã giúp người dân có thu nhập ổn định, phát triển kinh tế, phát triển vùng dược liệu cho công ty và địa phương.

Băng qua con đường đất cấp phối xuyên rừng thông, chúng tôi có mặt tại một khu vực trồng cây nông nghiệp ở xã Lạc Dương (tỉnh Lâm Đồng) và gặp được ông Lơ Mu Ha Hang người dân tộc thiểu số K’Ho. Ông Ha Hang là một trong những người tiêu biểu của địa phương khi liên kết với Công ty Ladophar Lâm Đồng để trồng atiso tại địa phương.

Đứng giữa vườn atiso rộng hàng ngàn mét vuông, ông Lơ Mu Ha Hang nhớ lại: “Trước đây, tôi cũng như nhiều người K’Ho khác tại địa phương, có đất thì chỉ trồng cà phê, ít hoa và rau màu. Thế nhưng, thu nhập mãi cứ bấp bênh, không đủ chi tiêu trong gia đình. Chính vì thế mà kinh tế gia đình mãi còn khó khăn.

Đến năm 2019, khi Công ty Ladophar và chính quyền địa phương triển khai mô hình liên kết trồng cây atiso thì tôi cũng được mời đến tham dự. Theo đó, tham gia liên kết người dân được hỗ trợ giống, kỹ thuật và bao tiêu luôn sản phẩm. Sau khi nghe họ giới thiệu, sẵn đang muốn chuyển đổi cây trồng, tôi đã đăng ký tham gia liên kết ngay và làm từ đó đến giờ”.

Ông Ha Hang cho biết thêm, hiện nay ông đang liên kết trồng 0,8ha atiso với Công ty Ladophar. Nhờ việc liên kết, bán được cả hoa, lá, thân của cây atiso mà hàng năm, gia đình ông có thu nhập hàng tỷ đồng. Cũng chính vì thế, vợ chồng ông Ha Hang đã có của ăn, của để, xây biệt thự và cho các con ăn học.

Cũng là một hộ dân liên kết với Công ty Ladophar, gia đình bà Hoàng Thị Cúc (phường Lâm Viên – Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng) cũng đang có thu nhập ổn định từ cây atiso. Với 0,3ha đất trồng atiso liên kết với công ty, gia đình bà Cúc cũng đã có thu nhập cao hàng tháng.

“Cây atiso giờ nhiều người trồng nên chúng cũng hay bị bệnh. Tuy nhiên, do chúng tôi đã trồng lâu năm, lại được nhân viên kỹ thuật của công ty hướng dẫn nên việc phòng, trị bệnh cho cây cũng đơn giản. Với cây atiso, lá cây thì được chúng tôi thu hoạch mỗi tháng 2 lần, trong vòng 10 tháng. Mỗi tháng tôi thu được khoảng 4 tấn lá, bán đi thu về khoảng 12 triệu đồng.

Ngoài ra, cộng với tiền bán hoa và thân cây atiso thì mỗi năm gia đình tôi cũng có thu nhập khoảng 400 triệu đồng. Qua nhiều vụ trồng, chúng tôi nhận thấy hiệu quả từ cây atiso và sẽ tiếp tục duy trì trong thời gian tới”, bà Cúc phấn khởi nói.

Trồng atiso giúp giảm hiệu ứng nhà kính

Theo ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng, atiso là loài dược liệu quý, được du nhập vào Việt Nam từ đầu thế kỷ XX, được trồng ở một số vùng khí hậu ôn đới, đặc biệt là tại khu vực TP. Đà Lạt cũ. Đến nay, cây atiso đã trở thành cây dược liệu đặc thù, chủ lực của tỉnh với hoạt chất quan trọng là Cynarin, giúp tăng cường sức khỏe, dùng làm thuốc lợi mật, điều trị bệnh tiêu hóa kém, viêm gan, viêm túi mật, sỏi mật...

Sản phẩm atiso rất đa dạng, ngoài trà sử dụng được cả thân, lá, hoa và rễ, trong đó khoảng 10% thân non và hoa dùng chế biến ăn tươi; 25% thân, lá, hoa, rễ sấy khô dùng nấu nước uống. Còn lại, 65% cây atiso được các công ty sử dụng chế biến trà có giá trị xuất khẩu với một số sản phẩm chiến lược, được thị trường ưa chuộng như cao khô atiso, viên nén atiso, trà túi lọc atiso, thực phẩm chức năng…

Được biết, giá bán bình quân của cây atiso (lá, thân, hoa, rễ) là khoảng hơn 5 triệu đồng/tấn, tổng doanh thu hơn 460 triệu đồng/ha, sau khi trừ chi phí mang lại lợi nhuận hơn 217 triệu đồng/ha/năm, cao hơn rất nhiều lần so với sản xuất các loại rau, hoa trên cùng diện tích.

Trao đổi với phóng viên, ông Ngọ Văn Trị - Phó Tổng giám đốc Thường trực Công ty Cổ phần dược Lâm Đồng – Ladophar cho biết, người dân ở vùng Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng thường trồng rau và hoa. Tuy nhiên, việc trồng rau, hoa trong nhà kính đã phần nào đó gây hiệu ứng nhà kính, vì vậy cây atiso là rất phù hợp để trồng ngoài trời, giảm diện tích nhà kính trong thời gian tới.

“Trồng rau, hoa thì người dân thường phải lo lắng bài toán “được mùa mất giá, được giá mất mùa”. Chính vì vậy, những người dân mà chuyển đổi cây trồng sang liên kết với công ty trồng atiso thì đã có những hiệu quả rõ rệt. Người dân trồng atiso vừa phát triển kinh tế, vừa có đầu ra sản phẩm ổn định. Phải nói là hiệu quả rõ rệt cho cả hai phía”, ông Trị nhận định.

Ông Trần Quang Duy – Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Lâm Đồng cho biết, sau gần 3 năm triển khai, Đề án Phát triển sản xuất, chế biến gắn với tiêu thụ dược liệu trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2022-2025 đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Đến nay, toàn tỉnh Lâm Đồng đã có trên 1.000ha dược liệu trồng trên đất nông nghiệp, hình thành 13 chuỗi liên kết sản xuất – chế biến – tiêu thụ với hơn 400 hộ dân tham gia. Đặc biệt, tỉnh Lâm Đồng đã có 89 sản phẩm OCOP từ dược liệu. Nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã đã đầu tư dây chuyền sấy lạnh, chiết xuất hiện đại, sản xuất các sản phẩm giá trị gia tăng cao như trà túi lọc từ atiso, viên nang từ đương quy, tinh dầu tràm, mỹ phẩm từ dược liệu...

×