Dệt may Việt Nam trước sóng gió thuế quan Mỹ: Cần một “cánh rừng thông” liên kết

Đây là những nhận định của các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp trong bối cảnh dệt may Việt Nam đang đối diện với thử thách to lớn từ chính sách thuế quan đối ứng của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Ngành dệt may Việt Nam cần tăng cường sức mạnh liên kết

Chính sách thuế quan của Mỹ như một cơn bão càn quét cả thế giới, bà Lê Nguyễn Trang Nhã, Tổng giám đốc Công ty TNHH Viking Việt Nam, nhận định tại hội thảo ngành dệt may diễn ra hôm nay 10/4 trong khuôn khổ Triển lãm quốc tế SaigonTex - SaigonFabric 2025 của ngành tại TP.HCM.

“Nếu so sánh mỗi doanh nghiệp dệt may ở Việt Nam như một cây thông thì bão to có thể quật ngã cây. Nhưng nếu cùng liên kết với nhau như cả một rừng thông thì bão dù to đến mấy cũng khó quật ngã cả cánh rừng như vậy”, bà Trang Nhã ví von khi nhấn mạnh việc các doanh nghiệp trong ngành dệt may cần chung tay trong bối cảnh mới này, một bối cảnh thật sự là thử thách rất lớn.

“Vừa sáng nay tôi biết được thông tin khá mừng để chia sẻ là Mỹ sẽ hoãn việc áp thuế quan đối ứng trong 90 ngày đối với nhiều nước bao gồm Việt Nam”, bà Trang Nhã thông tin.

CEO của Viking Việt Nam (doanh nghiệp trong ngành dệt may do Đan Mạch đầu tư 100%) đề xuất giải pháp để các doanh nghiệp bắt tay nhau: “Liên kết chuỗi cung ứng mang tính sống còn, các doanh nghiệp muốn tồn tại, phát triển và hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu phải có định hướng chiến lược phù hợp, học hỏi lẫn nhau, liên kết để cùng tồn tại và phát triển bền vững”.

Bà Trang Nhã đề xuất 3 hình thức liên kết chuỗi cung ứng phổ biến: Liên kết dọc, liên kết ngang, liên kết hỗn hợp.

Liên kết dọc nghĩa là liên kết các công ty hoạt động trong cùng một chuỗi giá trị, như nhà cung ứng nguyên vật liệu, nhà sản xuất, bên vận tải, bên bán hàng. Trong đó, công ty ở phía trên nắm giữ dây chuyền công nghệ và đưa ra định hướng phát triển chung.

Trong khi đó, liên kết ngang là phải kết hợp các công ty có sản phẩm, dịch vụ liên quan nhau để tận dụng hệ thống phân phối để tăng hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh.

Trong khi đó, hình thức liên kết hỗn hợp sẽ gồm cả liên kết dọc và liên kết ngang, nghĩa là liên kết đa ngành, đa lĩnh vực, liên kết theo năng lực sản xuất hay thế mạnh của doanh nghiệp.

Dệt may bắt buộc phải sản xuất bền vững, sản xuất xanh

Các doanh nghiệp và đại biểu tại hội thảo cũng được học hỏi kinh nghiệm từ TUV Rheinland -- tổ chức quốc tế chứng nhận độc lập kiểm soát về kỹ thuật và an toàn với trụ sở chính tại Đức.

Bà Nguyễn Thị Thúy, chuyên gia từ TUV Rheinland Việt Nam, đề xuất một số giải pháp để ngành dệt may Việt Nam có thể tiếp tục cạnh tranh trên trường quốc tế, tập trung vào sản xuất xanh. Bà nhấn mạnh, yêu cầu về sản xuất bền vững và chuyển đổi xanh của thế đang là áp lực cho doanh nghiệp vì chi phí đầu tư quá lớn.

Bà Thúy gợi ý: “Vì vậy, tại sao chúng ta không làm trước các điều kiện cần như thực hiện các tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội, tuân thủ yêu cầu về môi trường như tuân thủ bộ tiêu chuẩn BSCI và SMETA”?

BSCI là bộ tiêu chuẩn thiết lập giúp cải thiện điều kiện làm việc trong chuỗi cung ứng toàn cầu. BSCI giúp các công ty đảm bảo rằng nhà cung cấp của họ tuân thủ các quy tắc về đạo đức kinh doanh, quyền lợi người lao động và môi trường trong quá trình sản xuất.

Trong khi đó, SMETA là bộ tiêu chuẩn quốc tế được áp dụng rộng rãi ở nhiều nơi trên thế giới; vì vậy mọi tổ chức, doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng nên tìm hiểu và áp dụng để chứng minh sự tuân thủ về trách nhiệm xã hội và mở ra nhiều cơ hội hội nhập hơn trong tương lai.

Hội thảo cùng chia sẻ ý kiến rằng ngành dệt may Việt Nam không thể tiếp tục vận hành theo mô hình gia công truyền thống. Bà Thúy cho rằng, doanh nghiệp dệt may Việt Nam không những phải nỗ lực xây dựng chuỗi cung ứng bền vững mà còn tiếp tục tăng cường công tác marketing và xây dựng thương hiệu xanh, hợp tác và tìm kiếm sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, liên tục đẩy mạnh công tác nghiên cứu và phát triển (R&D) sản phẩm…

TS. Huỳnh Thanh Điền, một chuyên gia hội nhập kinh tế quốc tế nhấn mạnh, dệt may Việt Nam đang đứng trước thách thức lẫn cơ hội. Ông cho biết, thị trường EU đang chiếm 13% trong tổng giá trị xuất khẩu của ngành dệt may Việt Nam và thuế dành cho Việt Nam chỉ 0% - 5%. Trong khi đó, các nước cạnh tranh như Bangladesh, Indonesia và Mexico chịu tới 9 - 12% từ EU.

TS Điền nhấn mạnh: “EU khuyến khích doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu bền vững, quá trình sản xuất tuần hoàn, chuỗi cung ứng cần minh bạch. Các nhà nhập khẩu EU ngày càng yêu cầu khắt khe hơn việc nhà cung cấp tuân thủ các tiêu chuẩn xanh. Từ năm 2026, EU sẽ áp dụng CBAM”.

CBAM là một công cụ chính sách mới của EU nhằm tạo ra mức giá công bằng đối với lượng khí thải CO₂ phát sinh trong quá trình sản xuất hàng hóa nhập khẩu vào EU.

Trong khi đó, CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương mà Việt Nam đã tham gia) chưa khắt khe bằng thị trường EU nhưng tạo áp lực cạnh tranh về sản xuất xanh trong nội khối, TS Điền lưu ý. Khối CPTPP – còn bao gồm Vương quốc Anh, Canada, Nhật Bản, Úc, New Zealand, Mexico, Peru, Chile, Singapore, Brunei và Malaysia – chiếm 18% tổng giá trị xuất khẩu của dệt may Việt Nam nhưng thuế phổ biến dành cho Việt Nam là 0%.

Ông Điền cho biết, thị trường Mỹ chiếm đến 42% trong tổng giá trị xuất khẩu của dệt may Việt Nam năm 2024. Ngoài ra, EU với 13%, Nhật Bản chiếm 9,5%, Trung Quốc 7,5%, Hàn Quốc 7% và ASEAN 5,5%.

Theo ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), các doanh nghiệp Việt phải giảm phụ thuộc vào thị trường đơn lẻ. Ông cho rằng, hệ thống 16 hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới đã có hiệu lực với Việt Nam, và có thể tăng lên 22 trong thời gian tới. Đây là cơ sở cho ngành tiếp tục đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

×