Đọc sách cùng bạn: Nỗi buồn trắng

Huyền Thư tên thật là Tăng Thị Huyền Anh, sinh tại Đông Hưng (Thái Bình), hiện sống tại Auckland (New Zealand). Cô làm thơ như một nhu cầu tự nhiên khi phải sớm xa nhà du học. Bài thơ "Nhớ rất nhiều là nhớ được bao nhiêu" lấy làm tên tập thơ vốn đã được trao giải nhì trong cuộc thi thơ trẻ New Zealand 2016 (National Schools Poetry Award 2016) do Trung tâm viết văn của Đại học Victoria tổ chức. Huyền Thư tâm sự: "Thơ với tôi là một trong những điều tôi tâm đắc nhất trong suốt những năm tháng xa nhà, đơn thuần bởi vì tôi có nơi để tìm đến bộc lộ cảm xúc và để sống đúng với con người mình. Chính trong những ngày tháng xa nhà mà tôi cảm thấy chênh vênh và gặp nhiều khó khăn, thơ ca là động lực, là thứ nuôi dưỡng tâm hồn và gìn giữ tiếng Việt trong tôi một cách hoàn hảo nhất". 

Nỗi buồn trắng hiện ra trong tập thơ từ một tâm hồn trắng trong. Cái trắng ấy đến từ hoa loa kèn của Hà Nội, nhưng từ trong nỗi nhớ đã thành một sinh thể "trút nốt nghẹn ngào mà trắng buốt mùa sang". Hai chữ "trút nốt" nghe sao nặng nhọc và nhẫn nhịn. Từ sinh thể cây sang sinh thể người, cái trắng của hoa đã thành "nỗi buồn trắng trong nằm ngay lòng bàn tay con gái". Tôi không thích chữ kép "trắng trong" ở đây dù có thể nó có ý chứ không phải quen tay viết, nó mòn, lẽ ra "nỗi buồn trắng" là đủ sâu và ngấm. Và tôi đọc thấy trong tập thơ này "nỗi buồn trắng" của tác giả.

Huyền Thư là ai? Hãy đọc vào thơ để tìm chủ thể nỗi buồn ấy.

Huyền Thư "con mười lăm bé nhỏ rời làng / quán trọ trần gian dựa nơi nào cũng mỏi" (sao lại có một câu thơ như của một người đã sống hết cả đời thế này!), đến khi trưởng thành ước được "ngồi ngay trên mảnh đất nhà mình để chắc rằng đã từng thuộc về đâu". Bởi cô nhận ra "trưởng thành là sự thỏa hiệp xa rời những cánh đồng đất nâu". Và bởi "trưởng thành không giống như âm điệu mẹ từng hát đôi câu". Tuổi trưởng thành như thế, với Huyền Thư trong thơ, là sự cắt lìa và trở về. Cả phần 4 tập thơ Huyền Thư dành cho "Đôi mắt trẻ thơ, mẹ và làng" với những hồi ức và hoài niệm mang theo cả đời người từ tuổi nhỏ ra đi.

Mình vẽ tuổi mình mà vô tình vẽ lên tuổi mẹ vài vết đồi mồi và nhăn nhúm chân chim

Lớn tồng ngồng lên mới nhớ ra mảnh đời già còn lấm lem bùn đất

Đời đãi bôi nên trong ta chỉ bóng làng là thật

Tuổi người chân đất ôm gánh rạ đầy mà nuôi lớn tuổi ta

Khổ thơ này trong bài thơ có cái tên rất âm vọng và gợi "Chắt nắng đông ra hong lại tuổi đời". Huyền Thư mới ngoài hai mươi, nhưng "tuổi hai mươi không phải hai mươi tuổi" (Huy Cận). Cô bé tuổi mới lớn rời nhà cha mẹ, rời làng quê ra nước ngoài hồi nào giờ đã thành một thiếu nữ vẫn nuôi lớn trong mình cảm thức tiếng Việt và cảm xúc đồng quê để viết nên những bài thơ nặng trĩu nhớ thương, hoài cảm. Nặng đến nỗi người thơ như muốn chất chứa, nói cho bằng hết trong thơ những gì mình ghi nhớ được ở tuổi ra đi. Và bàng bạc, lan tỏa là nỗi buồn.

Con đã đi những tháng ngày mê mải

Tóc mẹ đan thêm bao sợi khói chiều

Cha thường ngồi phía đầu hè đăm chiêu

Sao con không để tóc dài như vạt khói?

Huyền Thư đã bước đi trong đời, và trong thơ, từ đó, với hành trang là lời mẹ dặn: "Lẽ trần gian là họa ai gây thì người ấy trả / Nên đừng thấy lạ / cứ hiền và cứ ngoan". Một lời dặn đơn sơ mà gan ruột của người mẹ cho con gái bước ra thế giới một mình. Tập thơ vì thế đọc thấy cả sự làm nũng của một người con với cha mẹ, của một cô gái với đất và người ở những nơi cô đã đến, đã sống. Ngay cả khi cô thốt lên Hà Nội của anh già quá, và bắt đầu quãng đời hai mươi của mình bằng "đội khăn tang lên đầu" cho những tháng ngày đã qua. Ờ, lắm khi người trẻ thử già nua để được hồn nhiên. Hay hồn nhiên một cách già dặn.

Cô gái hiền ngoan ấy thể hiện cảm xúc thơ của mình một cách nhẹ nhàng, sâu lắng, như lời thầm thì nhỏ nhẹ. Tôi thích những bài thơ ngắn của cô, thường là lục bát, có cái chơi vơi, mông lung của những tình cảm, tâm trạng khó diễn tả thành lời, hơn một vài bài có sự kể lể, giãi bày. Hai phần thơ "Nếu anh về Hà Nội" (2) và "Chờ dịu dàng ở Châu Đại Dương" (3) như đối xứng nhau, giăng mắc nhau, lan tỏa một "nỗi buồn trắng". Trắng đến thành không màu, trắng xóa, tạo nên bầu khí hậu thơ Huyền Thư. Đến "Loa kèn bạc lòng ra trắng" thì nỗi buồn đã thành nỗi đau.

Vậy "nhớ rất nhiều là nhớ được bao nhiêu" có thể là một câu hỏi cho người, nhưng phần nhiều là câu tự vấn mình. Tôi đọc được ở đây một khát khao tâm tình và sẻ chia, cả một day dứt, phân vân nữa. Nhớ được bao nhiêu là nhớ rất nhiều? Đảo ngược nhan đề tập thơ có lẽ lại đưa đến một cách đọc thơ khác. Tự nhiên tôi nhớ hai câu thơ vừa cụ thể hình ảnh vừa bâng quơ tình cảm của Xuân Diệu: "Ngẩng đầu ngắm mãi chưa xong nhớ / Hoa bưởi thơm rồi: đêm đã khuya" muốn tặng tác giả ở vùng nhớ thôn quê của cô.

Ta hãy đọc một bài của Huyền Thư:

Tạm biệt Hà Nội và anh!

Mai rời Hà Nội của anh

Nhắn bãi đá sông Hồng gửi cho em xin vài chùm lau trắng

Chẳng mang gì nhiều nên dặn lòng lẳng lặng

Bện bông lau gói lại những nỗi buồn

Nửa đời con gái đỏ cả mắt mình gánh trận mưa tuôn

Nên mai em đi cũng đừng nói anh buồn, người ạ!

Hà Nội già quá!

Đủ trải đời để biết phải lặng im Bắt hàng cây phía phố cổ như chìm vào cơn mê đêm qua vừa trải

Một

Hai

Ba ...

Sợi tóc mái

Lòa xòa phủ xuống mặt hồ Gươm

Và rồi những con đường chỉ còn em tự trách mình, nghiêng ngả

Anh có hóa đá như tim em và hiện tại chúng mình?

Xòe đủ bàn tay xanh gân

Giơ năm ngón cho đời mình mạnh mẽ

Vậy mà góc Hồ Tây cứ dịu dàng, khe khẽ

Làm mềm chân em!

Bữa cuối cùng ở Hà Nội ngày cũng như đêm

Nhà thờ Lớn chẳng thèm đổ chuông trách đôi tình nhân lỡ một lần thề hẹn

Cô gái sắp đi co ngón áp út

Ngón áp út gồng mình kể chuyện: " Những dại khờ chẳng buộc được nhẫn trọn đời nhau"

 Anh ạ!

Vào lúc này em dốc cạn nước mắt để đau

Rồi qua ngày mai sẽ chẳng còn gì khiến lòng mình vụn vỡ

Nên hãy để giờ này là hơi thở

trong phút cuối nghĩ về anh và Hà Nội

rất buồn!

Thơ Huyền Thư trước khi ra tập đã được đăng tải trên Facebook của cô và có được một cộng đồng đọc của mình. Tôi muốn nghĩ Huyền Thư sẽ tiếp tục viết thơ, có sự giản dị hơn, sâu đằm hơn.

Hẹn bạn lần tới với một cuốn sách mới khác.