Dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng ở TP.HCM: Không thể để “công trình thế kỷ” tiếp tục nằm chờ quyết định

Khẩn trương xử lý dứt điểm các dự án tồn đọng

Mới đây, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đã có chỉ đạo, yêu cầu TP.HCM khẩn trương xử lý dứt điểm các dự án tồn đọng, trong đó có dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng, không chỉ là một mệnh lệnh hành chính. Đó là thông điệp chính trị rõ ràng về kỷ cương, trách nhiệm và cách ứng xử với những công trình hạ tầng lớn, có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống hàng triệu người dân.

Dự án chống ngập do triều khu vực TP.HCM, xét đến yếu tố biến đổi khí hậu, là một trong những công trình hạ tầng quan trọng bậc nhất của thành phố. Mục tiêu ban đầu rất rõ ràng: kiểm soát ngập cho diện tích 570 km², bảo vệ khoảng 6,5 triệu dân khu vực bờ hữu sông Sài Gòn và trung tâm đô thị. Công trình đã hoàn thành hơn 90% khối lượng, nhưng lại “đứng hình” suốt nhiều năm, trở thành biểu tượng của sự ách tắc, lãng phí và thiếu nhất quán trong xử lý dự án công.

Chỉ đạo của Phó Thủ tướng nhấn mạnh ba yêu cầu then chốt: không để lãng phí nguồn lực, không đùn đẩy trách nhiệm giữa các cấp, các ngành và các nhiệm kỳ, đồng thời phải dám nghĩ, dám làm trong khuôn khổ pháp luật. Đây là điểm mấu chốt, bởi suốt nhiều năm qua, dự án chống ngập gần như mắc kẹt giữa các vòng “sợ sai”, “né trách nhiệm” và cách hiểu pháp luật cứng nhắc.

Việc yêu cầu TP.HCM báo cáo kết quả xử lý lên Bộ Chính trị cũng cho thấy mức độ nghiêm trọng và tính chất đặc biệt của dự án này. Dự án chống ngập không còn là câu chuyện riêng của một hợp đồng BT, mà đã trở thành phép thử đối với năng lực quản trị đô thị, khả năng tháo gỡ vướng mắc và tinh thần hành động vì lợi ích chung của cả hệ thống.

Lãng phí nguồn lực, đội vốn và hệ lụy xã hội

Nhìn lại hành trình gần 10 năm của dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng, có thể thấy đây là một bức tranh điển hình của những vướng mắc trong đầu tư hạ tầng theo hình thức BT giai đoạn trước. Dự án khởi công năm 2016, dự kiến hoàn thành năm 2018, nhưng đến nay vẫn chưa thể vận hành, dù khối lượng công việc đã vượt mốc 90%.

Ba lần tạm dừng thi công, tổng cộng 66 tháng “đắp chiếu”, không chỉ khiến công trình xuống cấp theo thời gian, mà còn kéo theo hệ lụy tài chính rất lớn. Theo nhà đầu tư, lãi vay phát sinh mỗi ngày lên tới 1,73 tỷ đồng. Nếu tiếp tục kéo dài, con số lãi vay có thể đội thêm hàng trăm, thậm chí hàng nghìn tỷ đồng – một sự lãng phí mà cuối cùng xã hội phải gánh chịu.

Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này không nằm ở kỹ thuật hay năng lực thi công, mà chủ yếu xuất phát từ vướng mắc pháp lý trong thanh toán hợp đồng BT. Việc thiếu quỹ đất đủ điều kiện, sự thay đổi chính sách qua các giai đoạn, cùng tâm lý e ngại sai phạm đã khiến các quyết định cần thiết bị trì hoãn kéo dài.

Trong khi đó, thực tế ngập úng tại TP.HCM vẫn diễn biến phức tạp. Triều cường, mưa lớn kết hợp với biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét, khiến nhiều khu vực trung tâm và vùng ven liên tục chìm trong nước. Một công trình được thiết kế để giải quyết bài toán này lại nằm chờ quyết định, trở thành nghịch lý lớn trong quản lý đô thị.

Không chỉ lãng phí tiền bạc, sự chậm trễ còn bào mòn niềm tin của người dân và doanh nghiệp. Dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng từ kỳ vọng “công trình thế kỷ” đã nhiều lần bị nhắc đến như một ví dụ điển hình của sự trì trệ. Đây là điều mà TP.HCM – đầu tàu kinh tế của cả nước, không thể để tiếp diễn.

Gỡ vướng để về đích: Cần quyết đoán, minh bạch và hành động đồng bộ

Nghị quyết 212/NQ-CP của Chính phủ ban hành tháng 7/2025 được xem là “chìa khóa” pháp lý quan trọng để tháo gỡ những vướng mắc kéo dài của dự án chống ngập. Nghị quyết này đặt ra nguyên tắc rất rõ: không hợp pháp hóa sai phạm, không để thất thoát, nhưng cũng không vì sợ sai mà để công trình tiếp tục lãng phí.

Việc Sở Tài chính TP.HCM đề xuất bổ sung hai khu đất lớn, nâng tổng giá trị quỹ đất thanh toán lên hơn 8.099 tỷ đồng, cho thấy thành phố đã bắt đầu chuyển động theo hướng cụ thể, thực chất hơn. Quan trọng hơn, các khu đất được đề xuất đều có cơ sở pháp lý rõ ràng, phù hợp quy hoạch và đủ điều kiện đàm phán, tránh lặp lại những sai lầm trước đây.

Ở góc độ nhà đầu tư, Trung Nam Group khẳng định sẵn sàng tiếp tục thi công nếu các vướng mắc được tháo gỡ. Điều này cho thấy vấn đề cốt lõi hiện nay không phải là thiếu nguồn lực hay thiếu thiện chí, mà là thiếu quyết định cuối cùng mang tính chịu trách nhiệm.

Chỉ đạo của Phó Thủ tướng yêu cầu TP.HCM phải làm rõ trách nhiệm ở từng giai đoạn, đồng thời chủ động đề xuất giải pháp trong khuôn khổ pháp luật, là lời nhắc nhở rất rõ ràng. Không thể tiếp tục đổ lỗi cho cơ chế hay hoàn cảnh khách quan, khi Chính phủ đã trao quyền và mở “hành lang pháp lý” thông qua các nghị quyết cụ thể.

Dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng cần được nhìn nhận như một bài học lớn về quản trị đầu tư công – tư. Nếu xử lý dứt điểm, minh bạch và hiệu quả, đây không chỉ là việc hoàn thành một công trình hạ tầng, mà còn là bước khôi phục niềm tin vào khả năng hành động của chính quyền đô thị lớn nhất cả nước.

Quan trọng hơn, việc đưa dự án vào vận hành sẽ mang lại lợi ích trực tiếp cho hàng triệu người dân TP.HCM, giảm thiểu ngập úng, nâng cao chất lượng sống và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Đó mới là thước đo cuối cùng cho mọi quyết định.

Chỉ đạo đã có, cơ chế đã mở, vấn đề còn lại là sự quyết đoán và tinh thần chịu trách nhiệm. Dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng không thể tiếp tục là câu chuyện của những cuộc họp và báo cáo. Đã đến lúc công trình này phải thực sự “chống ngập” – cả cho thành phố và cho chính tư duy quản lý.

Dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng được khởi công năm 2016 theo hình thức đối tác công tư (PPP) - loại hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao), thanh toán bằng quỹ đất. Công trình nhằm kiểm soát ngập do triều cường cho diện tích 570km² với khoảng 6,5 triệu dân khu vực bờ hữu sông Sài Gòn và trung tâm TP.HCM.
Hiện dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng – quy mô lớn nhất của TP.HCM đã hoàn thành hơn 90% khối lượng. Tuy nhiên, dự án bị tạm dừng từ cuối năm 2020 đến nay do vướng mắc trong thanh toán quỹ đất và điều chỉnh hợp đồng BT.

×