Bình luận
0
Với cương vị là Tế tửu - đứng đầu hàng ngũ học quan ở Quốc Tử Giám, Vũ Miên là người có công lớn với sự nghiệp giáo dục. Trong khoảng thời gian 13 năm kiêm giữ chức vụ (1767 - 1780), ông đã đóng góp rất nhiều cho việc chấn hưng giáo dục, đào tạo nhân tài cho đất nước.
Tượng thờ tiến sĩ Vũ Miên.
Các nguồn sử liệu cho biết, Vũ Miên sinh năm 1718 trong gia đình khoa bảng, làng Xuân Lan thuộc tổng Lâm Thao, phủ Thuận An, xứ Kinh Bắc xưa (nay là Ngọc Quan, xã Lâm Thao, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh).
Dòng họ Vũ của Vũ Miên có gốc từ làng Mộ Trạch (Hải Dương) - một dòng họ khoa bảng nức danh nước Việt. Bởi vậy, ngày nay, trong nhà thờ ông tại quê nhà thôn Ngọc Quan có câu đối: Triệu thủy tích tòng Đông Mộ Trạch/ Thanh danh kim thị Bắc Lương Tài.
Cha của ông tên là Vũ Khuê - cống sĩ thi đỗ Tam trường khoa thi Hội, làm quan Huấn đạo phủ Lâm Thao (Phú Thọ), được phong đến chức Đặc tiến Kim tử Vinh lộc Đại phu, Công bộ tả Thị lang, Đông các điện Đại học sĩ, Lan Khê hầu. Lớn lên ở vùng đất địa linh, thừa hưởng sự giáo dục của gia đình, nên từ nhỏ ông đã nổi tiếng thông minh.
Vũ Miên từ nhỏ là một thần đồng trong vùng, nổi tiếng thông minh và sớm có thành tựu khoa cử. 15 tuổi Vũ Miên đã đỗ đầu xứ, 18 tuổi đỗ hương cống, được ra kinh đô học. Khoa thi năm Mậu Thìn, niên hiệu Cảnh Hưng 9 (1748) đời vua Lê Hiển Tông, ông đỗ Hội nguyên, được ban Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân.
Vào Đình thí, ông xếp sau hai người. Sách “Đăng khoa lục sưu giảng” cho biết tư cách ông thực sự là Trạng nguyên, nhưng vì thiếu may mắn nên kết quả xếp sau hai vị khác: “Vũ Miên: Người làng Xuân Lan, huyện Lương Tài, học rộng tài cao. Năm 31 tuổi, đỗ Tiến sĩ (Hội nguyên khoa Mậu Thìn, niên hiệu Cảnh Hưng).
Ngày hôm Đình thí, đầu bài nghĩa sách nhớ thuộc vanh vách, hỏi đâu biết đấy, thả sức làm văn; nghĩ rằng đoạt khôi nguyên, như thò tay vào túi lấy đồ vật gì vậy; không ngờ khi đi thi, đương viết văn mới viết được một lúc, ngòi bút đã cùn sạch, chỉ còn trơ lại quản bút, không thể nào viết được, nên phải viết trả lời mấy câu hỏi qua loa. Vậy thì, khoa bảng tự trời cho, cân nhắc phúc đức mà định số phận”.
Là một nhà khoa bảng nổi tiếng đương thời, nên dân gian thường đặt ra các giai thoại để giải thích cho sự xuất sắc trong con đường khoa cử. Với Vũ Miên, có câu chuyện hư cấu về chuột báo ơn giúp ông thi đỗ Hội nguyên. Trong sách “Vũ trung tùy bút” của Phạm Đình Hổ có chép lại câu chuyện kỳ lạ này như sau:
“Vũ Miên người Liên Trì khi nhỏ học rất tối tăm, suốt ngày đọc đi đọc lại chỉ được một trang sách mà vẫn cố sức học mãi không thôi, về sau cũng nổi tiếng văn học trong thời ấy; nhưng văn chương ông nghèo nàn, viết suốt ngày vẫn thường không đủ.
Khoa thi năm Mậu Thìn (1748), vào đến trường đệ tứ, ông gặp đề bài đều nhớ cả nhưng viết không kịp, đến xẩm tối mới nộp xong quyển thi mà đi ra. Về đến nhà trọ, cởi áo ra nghỉ ngơi, xem lại thì thấy nộp nhầm quyển nháp, còn quyển chính có đóng dấu vẫn còn ở trong ống.
Bấy giờ ngồi than thở ân hận mãi, sau đem những đoạn văn làm ban ngày ra nhuận sắc, viết lại tinh tươm vào quyển có đóng dấu. Trời gần sáng thì viết xong rồi chợp mắt, ngủ mãi đến trưa mới tỉnh dậy. Xem trong ống quyển thì quyển văn có đóng dấu ấy không thấy đâu nữa, trong bụng hoang mang, chỉ sợ bộ Lễ đòi quyển có dấu thì không biết lấy đâu ra mà trả lại được.
Bàng hoàng lo sợ tới năm bảy ngày. Đến khi yết bảng thì thấy tin đồn rằng ở Liên Trì có Vũ Miên đỗ Hội nguyên, ông vẫn không tin bèn đến đình Quảng Văn xem yết bảng, quả nhiên có tên mình thật.
Ông vừa vui mừng vừa kinh ngạc, không biết duyên cớ làm sao. Có người bảo rằng: Nhà ông ba đời không nuôi mèo cho nên được báo cái ơn ấy, chẳng biết có phải không?”.
Có thể thấy, ngay việc được chuột báo ơn, mang quyển thi của Vũ Miên đến để vào nơi chấm thi khiến ông đỗ đạt chỉ là câu chuyện hoang đường và đầy tính phi lý về ông. Tuy nhiên, dân gian cũng dệt nên một câu chuyện hòng giúp vui trong cuộc bàn luận công danh mà thôi.
Bởi vì Vũ Miên là thần đồng từ nhỏ, không có chuyện tối tăm chữ nghĩa. Vả lại, ông là nhân tài được nho sĩ đương thời hết lời ca ngợi và trọng vọng, thì làm sao có chuyện phi lý như trong giai thoại được.
Sau khi đỗ, Vũ Miên ra làm quan dưới triều Lê - Trịnh, lần lượt trải qua các chức trong Kinh, ngoài trấn. Ông từng giữ chức Đồng đồng Kinh Bắc, Giản quan, Tán lý quân vụ Hưng Hóa…
Khi chúa Trịnh Sâm lên nắm quyền (tháng 2/1767), tài năng của Vũ Miên ngày càng tỏa sáng. Tháng 6 năm 1767, ông được giữ chức Hành Bồi tụng, sau đó ít lâu (tháng 9 năm 1767), ông được giao kiêm Tế tửu Quốc Tử Giám. Năm 1770, Vũ Miên làm Thiêm đô Ngự sử, sau thăng Thị lang.
Cuối năm sau, ông chính thức giữ chức Nhập thị Bồi tụng và được phong tước Bá, 6 năm sau ông được phong tước Liên Khê hầu. Tháng 7 năm 1774, Vũ Miên được cử giữ chức Phó đô Ngự sử, kiêm cả Lại bộ và Binh bộ Hữu Thị lang. Từ đó cho đến lúc mất (tháng 6/1782) ông lần lượt trải qua các chức Hình bộ, Binh bộ Tả Thị lang, Nhập thị hành Tham tụng.
Nhà thờ tiến sĩ Vũ Miên tại Lương Tài (Bắc Ninh).
Hơn 34 năm làm quan, Vũ Miên luôn mang hết tài năng, tâm huyết ra phục vụ đất nước. Trong bối cảnh chính trị, xã hội đầy phức tạp biến động thời Lê - Trịnh, Vũ Miên vẫn giữ quan điểm hành xử của riêng mình.
Trên cương vị Tế tửu - đứng đầu hàng ngũ học quan ở Quốc Tử Giám, Vũ Miên tận tụy với sự nghiệp giáo dục. Trong khoảng thời gian 13 năm kiêm giữ chức vụ (1767 - 1780), ông đã đóng góp nhiều cho việc chấn hưng nền giáo dục, đào tạo nhân tài cho đất nước.
Cùng với Nguyễn Nghiễm, Nguyễn Hoản, ông tu sửa lại nhà Thái học, đúc chuông Bích Ung, tham gia tổ chức các khoa thi tiến sĩ để lựa chọn nhân tài. Ông đã từng dâng khải lên chúa Trịnh xin cho sĩ tử bậc khá được phép công khai chỉ trích nhau. Từ đó chọn ra người thực tài để vào thi Hương ở các địa phương, để chuẩn bị nhân sự cho triều đình.
Ngoài ra, ông cùng Nguyễn Hoản, Uông Sĩ Lãng, Phan Trọng Phiên biên soạn sách “Đại Việt lịch triều đăng khoa lục” (1779), chép danh sách của các vị đỗ các khoa thi từ năm 1075 đến năm 1787. Mục đích của việc làm sách này đã được nêu rõ trong Bài tựa của sách: “Kẻ sĩ có chí xem được sách này sẽ phấn phát noi gương... truyền rộng ra khắp cả nước và truyền lại sau này, để nêu rõ việc chấn hưng văn học, tác thành nhân tài của Nhà nước là rất thịnh”.
Khi soạn sách, nhóm của Vũ Miên còn chỉ ra, lên án những gian lận, tệ nạn trong học hành, thi cử. Từ đó giúp phòng ngừa những điều xấu, gian dối, đem lại sự trong sạch, công bằng trong khoa cử.
Vũ Miên cùng Nguyễn Lệ, Phạm Khiêm, Ninh Tốn trong nhóm Cúc Lâm cư sĩ tiến hành diễn giải sách “Tam thiên tự lịch đại văn” ra chữ Nôm thành sách “Tam thiên tự lịch đại văn Quốc âm” với mục đích giúp cho sĩ tử dễ dàng nắm bắt được các sự kiện lịch sử để làm văn, làm thơ. Có thể coi sách này là giáo trình dạy chữ Hán cho học trò.
Vũ Miên không chỉ là vị quan thanh liêm, nhà giáo dục tâm huyết, ông còn là nhà sử học, nhà văn, nhà thơ. Năm 1767, ông đã được giao biên soạn Quốc sử khi kiêm giữ chức Quốc sử toản tu. Năm 1775, khi làm Tổng tài Quốc sử quán, ông cùng Lê Quý Đôn, Nguyễn Hoản chủ trì biên soạn “Quốc sử tục biên” chép sự kiện lịch sử từ năm 1676 đến 1739 đời Lê Ý Tông.
Năm 1782 ông bị ốm nặng, sử chép rằng: “…Biết Vũ Miên ốm nặng, khó qua khỏi, chúa Trịnh Sâm muốn nghe lời ông, đã cử quan Trung Sứ đến thăm. Vũ Miên đã cố gượng dậy, tự tay viết tờ khải “Cúi mong chúa thượng hãy cắt đứt tình yêu nơi chăn gối, mà định thứ tự con lớn, con nhỏ cho đúng đắn thì may mắn cho thiên hạ lắm”.
Khi mất, Vũ Miên được truy tặng chức Binh bộ Thượng thư và được ban tên thụy là Ôn Cẩn. Con trai ông là Vũ Chiêu, đỗ Hương giải và làm quan đến chức Đặc tiến Kim tử Vinh lộc Đại phu.
Cháu chắt Vũ Miên sau này cũng nhiều người đỗ đạt. Trong gần 200 năm (1717 - 1919) có tới 43 người thuộc dòng họ ghi danh khoa bảng - làm cho làng Xuân Lan trở thành Kinh Bắc danh hương.
TAND TP Đà Nẵng tuyên án tử hình đối với bị cáo Trần Bảo Uyên về hành vi sát hại vợ, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
Chia sẻ
Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội đã tạm giữ một người phụ nữ để điều tra hành vi gây rối trật tự công cộng, sau khi người này chiếm giữ gói hàng bị rơi và ép cô gái trẻ quỳ xin giữa phố mới chịu trả lại.
Chia sẻ
Vận động viên Việt Nam giành nhiều huy chương nhất tại SEA Games 33 là Võ Thị Mỹ Tiên. Với thành tích 1 HCV, 3 HCB, 5 HCĐ, mức thưởng theo Nghị định 152 của cô là 220 triệu đồng. Tuy nhiên, Mỹ Tiên không phải vận động viên có tổng tiền thưởng theo chế độ của Nhà nước cao nhất.
Chia sẻ
Pháo hoa Bộ Quốc Phòng là lựa chọn được đông đảo người dân Việt Nam yêu thích mỗi dịp Tết đến xuân về nhờ tính an toàn, hợp pháp và ý nghĩa văn hóa. Vậy mua pháo hoa Bộ Quốc Phòng ở đâu, giá bao nhiêu và cách mua thế nào để nhanh chóng, tiện lợi?
Chia sẻ
Từ nguồn lực của Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025, xã biên giới Dục Nông (tỉnh Quảng Ngãi) đã giúp hàng trăm hộ nghèo, cận nghèo phát triển sinh kế, ổn định cuộc sống, từng bước thoát nghèo, tạo chuyển biến rõ nét về kinh tế – xã hội và diện mạo nông thôn.
Chia sẻ
TP. HCM, ngày 22 tháng 12 năm 2025 – Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo – Phú Mỹ, mã chứng khoán: DPM) cho biết Nhà máy đạm Phú Mỹ bắt đầu dừng máy để tiến hành công tác bảo dưỡng tổng thể định kỳ.
Chia sẻ
Chương trình MQTG về giáo dục đang tác động tích cực đến việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua việc đầu tư cơ sở vật chất trường lớp khang trang, giảm bỏ học, giảm tảo hôn/hôn nhân cận huyết ở vùng dân tộc thiểu số. Hiệu quả chương trình là cải thiện diện mạo giáo dục, nâng cao đời sống người dân, phát triển kinh tế-xã hội dựa trên nền tảng tri thức, và xây dựng cộng đồng văn minh, hiện đại.
Chia sẻ
Với việc được công nhận nhãn hiệu chứng nhận “GỖ VIỆT NAM/VIETNAM WOOD, ngành gỗ Việt Nam đã có thêm một dấu mốc quan trọng trong hành trình xây dựng bản sắc, khẳng định uy tín của ngành gỗ Việt Nam trên thị trường, khẳng định vị thế "ngành lâm nghiệp xanh và phát triển bền vững".
Chia sẻ
Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh cải cách thể chế, chuyển đổi số và hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới, việc ban hành Luật Hải quan sửa đổi cùng với Nghị định số 167/2025/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn thi hành đã đánh dấu một bước chuyển đáng kể: từ tư duy “quản lý kiểm soát” sang “tạo thuận lợi, đồng hành”, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, lấy hiệu quả và minh bạch làm thước đo cải cách.
Chia sẻ
Dù pháp luật đã quy định rõ việc bắt buộc lắp camera trên xe vận tải lớn (xe kinh doanh vận tải khách từ 8 chỗ trở lên, xe đầu kéo, xe cứu thương, xe cứu hộ) theo Quy chuẩn 06:2024/BCA, nhưng tình trạng “vàng thau lẫn lộn” vẫn diễn ra. Việc lắp đặt thiết bị “dởm” không chỉ khiến đơn vị vận tải bị xử phạt, mà còn tiềm ẩn nguy cơ án phạt nặng đối với cả nhà cung cấp.
Chia sẻ
Tại Khánh Hòa, các mục tiêu của Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021 - 2025 đạt nhiều kết quả quan trọng như: Cải thiện rõ rệt đời sống, hạ tầng phát triển đồng bộ, nâng cao thu nhập và phát triển nguồn nhân lực, mang lại niềm tin cho người dân.
Chia sẻ
Một vụ nổ ô tô đã khiến ông Fanil Sarvarov, Cục trưởng Cục huấn luyện tác chiến thuộc Bộ Tổng tham mưu Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga, thiệt mạng tại Moscow hôm nay, Interfax.
Chia sẻ
Với sự tham gia của hàng chục nghìn khán giả tại Sân vận động Mỹ Đình, live concert See The Light đã mở ra một hành trình ấn tượng, nơi âm nhạc, không gian và trải nghiệm được tổ chức đồng bộ để kết nối hàng chục nghìn người trong cùng một nhịp cảm xúc.
Chia sẻ
Trong số những tướng lĩnh của nghĩa quân Lam Sơn, Nguyễn Chích là một người đức độ, tài năng. Trong đó, kế sách chuyển hướng chiến lược vào Nghệ An do Nguyễn Chích đề xuất là cống hiến nổi bật, được các lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chấp nhận, là một bảo đảm cực kỳ quan trọng cho hàng loạt chiến thắng kể từ năm 1424 trở đi.
Chia sẻ
Bỏ cây lúa để trồng ổi trên đất phèn đạt hiệu quả kinh tế cao, anh Nguyễn Ngọc Bình ngụ xã Hưng Long là tấm gương điển hình trong phong trào chung tay xây dựng nông thôn mới ở TP.HCM.
Chia sẻ
Sử dụng hóa chất và huyết heo để biến thịt heo thành thịt bò, nhóm 7 đối tượng đã sản xuất và tuồn ra thị trường hàng trăm kg hàng giả mỗi ngày.
Chia sẻ
Nhờ sự quan tâm đầu tư kết cấu hạ tầng cho nông nghiệp, nông thôn cùng các chính sách hỗ trợ đồng bộ, kinh tế trang trại tại khu vực phía Bắc TP.HCM (địa bàn tỉnh Bình Dương cũ) từng bước khẳng định vai trò là trụ cột trong phát triển kinh tế nông nghiệp.
Chia sẻ
Nuôi lợn ở Việt Nam thời giá lợn hơi tăng phi mã, mức 70.000 đồng/kg tại miền Bắc, đấy là còn chưa có dấu hiệu dừng. Giá lợn hơi tại nhiều tỉnh, thành phố ở khu vực miền Bắc hôm nay đã lên tới 70.000 đồng/kg và chưa có dấu hiệu dừng lại.
Chia sẻ
Thực hiện Chương trình “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”, năm 2025, xã Sáng Nhè, tỉnh Điện Biên đã huy động sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, phát huy tinh thần trách nhiệm của cộng đồng và sự đồng thuận của nhân dân. Qua đó, đạt được những kết quả nổi bật trong công tác hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo.
Chia sẻ
Tờ Financial Times của Anh, trích dẫn một nguồn tin giấu tên trong giới ngoại giao EU nói rằng Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã phản bội Thủ tướng Đức Friedrich Merz khi bác bỏ kế hoạch của Berlin về việc sử dụng các tài sản bị đóng băng của Nga để tài trợ cho Ukraine.
Chia sẻ
Thanh tra Chính phủ dự kiến tập trung thanh tra kỹ việc tuân thủ pháp luật trong đầu tư xây dựng, phát triển nhà ở và kinh doanh bất động sản tại loạt dự án do các doanh nghiệp làm chủ đầu tư.
Chia sẻ
Việt Nam có nhiều loại đá quý. Đá quý Việt Nam phổ biến nhất là ruby (hồng ngọc), sapphire (lam ngọc), peridot (ô liu), spinel, thạch anh, garnet (ngọc hồng lựu) và opal (ngọc mắt mèo).
Chia sẻ
Đây là loại quả đặc sản của Phú Thọ và chỉ có vào mùa đông. Vào thời gian này, trên mạng đang nóng bỏng món ăn được chế biến đặc biệt từ loại quả này.
Chia sẻ
UBND tỉnh Lâm Đồng đã đề xuất Trung ương hỗ trợ hơn 2.300 tỷ đồng để khôi phục các công trình hạ tầng thiết yếu, khắc phục thiên tai và mua hóa chất xử lý môi trường, khử khuẩn, phòng chống dịch sau mưa lũ.
Chia sẻ
Hàng triệu khán giả đã không thể xem được phim "Mưa đỏ" trên VTVgo và các nền tảng số của VTV trong tối 22/11 là vì lí do gì?
Chia sẻ
Dòng tiền hôm nay (22/12) quay trở lại đầy hứng khởi trong phiên đầu tuần, lan tỏa mạnh trên diện rộng và tập trung rõ nét vào nhóm cổ phiếu trụ. VIC tăng trần đóng vai trò đầu kéo, giúp VN-Index bứt phá mạnh, xác lập nhịp tăng ấn tượng cả về điểm số lẫn tâm lý thị trường.
Chia sẻ
Công an phường Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) đã bắt giữ một đối tượng trốn truy nã từ TP Huế vào địa bàn, tổ chức cho nhiều người sử dụng trái phép chất ma túy.
Chia sẻ
Khi chi phí sản xuất ngày càng tăng, nhiều nông dân đã chọn hướng đi mới cho trang trại của mình bằng cách đầu tư cơ giới hóa, cải tiến máy móc để giảm công lao động, nâng năng suất và tạo nền tảng phát triển bền vững.
Chia sẻ
Người mẫu nhí Đỗ Nhã Tâm – học trò cưng của siêu mẫu Xuân Lan – tiếp tục khẳng định sức hút của mình khi ra mắt bộ ảnh concept Giáng sinh mới, nhanh chóng thu hút sự chú ý của giới chuyên môn và khán giả yêu thời trang.
Chia sẻ
Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Khánh Hòa vừa ra quyết định khởi tố bị can và bắt tạm giam 2 đối tượng liên quan đến vụ vận chuyển vàng trái phép qua biên giới.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Trần Siêu
