EU bất ngờ dịu giọng, siết chiến lược để đổi lấy đất hiếm của Trung Quốc

Giọng điệu của châu Âu bất ngờ mềm mỏng hơn

Dưới sức ép từ việc Trung Quốc siết chặt nguồn cung đất hiếm và cuộc đối đầu vẫn chưa hạ nhiệt quanh nhà sản xuất chip Nexperia, các quan chức Liên minh châu Âu (EU) đã được yêu cầu giảm tông giọng trong các tuyên bố công khai về Bắc Kinh - ngay cả khi khối này vẫn thúc đẩy mạnh mẽ chiến lược giảm phụ thuộc, theo SCMP.

Nhiều nguồn tin chính thức xác nhận Brussels đang trong trạng thái “giảm mức độ đối đầu”, trong nỗ lực thuyết phục Trung Quốc cấp thêm giấy phép xuất khẩu các khoáng sản chiến lược thiết yếu cho sản xuất công nghệ cao, đồng thời đảm bảo nguồn cung chip từ hoạt động của Nexperia tại Trung Quốc - vốn đang gặp nhiều khó khăn.

EU không chỉ hạ giọng về tuyên bố công khai, mà còn đang tìm cách đưa ra giải pháp thực chất với Trung Quốc để khôi phục luồng cung cấp đất hiếm.

Theo nguồn tin, Brussels và Bắc Kinh đang thương thảo để thiết lập một kênh cấp phép chung - cho phép doanh nghiệp EU được cấp giấy phép chung có thời hạn 1 năm để xuất khẩu các khoáng chất chiến lược, với điều kiện người dùng cuối và mục đích sử dụng rõ ràng, không để cho mục đích quân sự. Đây là bước tiến lớn, vì hiện tại Trung Quốc chỉ cấp giấy phép có thời hạn 3 tháng.

Tại Diễn đàn châu Âu - Trung Quốc ở Brussels tuần qua do phái bộ Trung Quốc tại EU tài trợ, bầu không khí hiếm hoi bớt đối đầu. Những năm trước, sự kiện này thường chứng kiến những màn tranh luận gay gắt, từ quan hệ Bắc Kinh - Moscow tới vấn đề dư thừa công suất.

Tuần trước, không khí đã thay đổi đáng kể: bất bình được diễn đạt bằng ngôn ngữ mềm mại hơn, nhất là từ phía diễn giả EU. Người điều phối thảo luận liên tục hướng cuộc đối thoại về chủ đề hợp tác, như biến đổi khí hậu, và giảm thiểu đề cập đến các vướng mắc lớn trong quan hệ.

Bernd Biervert, chánh văn phòng của Cao ủy Thương mại EU Maros Sefcovic, thừa nhận quan hệ thương mại “đang diễn biến theo chiều hướng xấu đi”, nhưng vẫn nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại: “Khi ngừng nói chuyện, tình hình sẽ tồi tệ hơn nhiều".

Một nhà ngoại giao EU mô tả sự kiện bằng câu đùa nổi tiếng từ sitcom Fawlty Towers: “Đừng nhắc đến chiến tranh”, sau khi một học giả Trung Quốc từ chối trả lời câu hỏi về cuộc chiến giữa Nga và Ukraine.

Nhưng cũng chuẩn bị triển khai loạt biện pháp mạnh tay

Giọng điệu mềm dịu hơn của châu Âu được đưa ra sau nhiều tháng đàm phán nhạy cảm, bắt đầu từ sau khi Bắc Kinh thông báo siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm hồi tháng Tư năm nay - nhóm khoáng chất cực kỳ quan trọng cho sản xuất xe điện, tua-bin gió, và linh kiện công nghệ cao.

Tuy nhiên, EU không chỉ dựa vào lời nói. Khối này đang đẩy mạnh chiến lược “giảm rủi ro” để đa dạng hóa nguồn cung khoáng sản chiến lược. Theo kế hoạch, Brussels sẽ hợp tác với các quốc gia khác như Ukraine, Australia, Kazakhstan… để phát triển nguồn đất hiếm thay thế, đồng thời tăng đầu tư vào tái chế và lưu trữ nguyên liệu.

Ngoài ra, EU cũng sẵn sàng dùng các công cụ chính sách mạnh hơn nếu Trung Quốc tiếp tục cứng rắn. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nói rằng khối sẽ sử dụng “tất cả công cụ trong hộp công cụ” nếu cần thiết - bao gồm cơ chế “chống cưỡng ép kinh tế” để bảo vệ lợi ích công nghiệp và chuỗi cung ứng chiến lược.

Hàng loạt biện pháp cứng rắn sắp được tung ra bao gồm:

- EU sẽ xóa bỏ mức miễn thuế cho bưu kiện giá trị thấp từ ngoài khối sớm hơn 2 năm, nhằm giảm làn sóng hàng giá rẻ từ Shein, Temu và AliExpress.

- Sức ép loại Huawei khỏi mạng 5G tiếp tục gia tăng: Đức tuyên bố sẽ loại bỏ Huawei khỏi hạ tầng viễn thông, đồng thời muốn tham vấn Pháp.

- Đạo luật Tăng tốc Công nghiệp dự kiến buộc doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư vào chuỗi cung ứng xe điện trong EU phải chuyển giao công nghệ cho công ty châu Âu.

- EU cũng chuẩn bị công bố học thuyết an ninh kinh tế, liệt kê toàn bộ công cụ đáp trả trong bối cảnh “chiến tranh kinh tế”.

- Một kế hoạch lớn nhằm thoát phụ thuộc đất hiếm của Trung Quốc - ReSourceEU - đang được xây dựng, dựa theo mô hình cắt giảm phụ thuộc vào năng lượng Nga sau năm 2022.

Từ phía doanh nghiệp, áp lực được mô tả là rất lớn. Theo Eurochamber tại Trung Quốc, một số công ty châu Âu đang “thua hàng triệu euro” vì khó tiếp cận đất hiếm do quy trình cấp phép xuất khẩu phức tạp và chậm trễ.

Tuy nhiên, trên thực tế, việc phá thế độc quyền Trung Quốc không dễ. Trung Quốc chiếm phần lớn công suất tinh chế đất hiếm toàn cầu, và châu Âu hiện chưa có đủ năng lực chế biến để thay thế hoàn toàn nguồn cung từ Trung Quốc trong ngắn hạn.

×