Hàng nghìn chủ hộ kinh doanh không có lương hưu do BHXH địa phương làm sai

Chủ hộ kinh doanh bức xúc và kiến nghị sớm giải quyết chế độ BHXH, lương hưu 

Ông Lưu Trần Chinh (60 tuổi) - Chủ hộ kinh doanh giày dép da ở thị trấn Bút Sơn (Hoằng Hóa, Thanh Hóa) cho biết, gia đình ông vốn là hộ kinh doanh giày dép da. Năm 2004, hộ kinh doanh nhà ông bắt đầu hoạt động. Thời điểm đó, cơ sở nhà ông thuê 7 lao động.

Ông Chinh nói: "Tôi có đóng BHXH đầy đủ cho lao động kể từ thời điểm đăng ký kinh doanh, đồng thời cũng đóng cả BHXH cho tôi và vợ tôi là chủ hộ kinh doanh. Đến nay đã được 19 năm, gần hết thời gian đóng, tôi cũng chuẩn bị đến tuổi về hưu (lao động nam về hưu năm 2023 là 60 tuổi 9 tháng) thì nghe thông tin không đủ điều kiện được về hưu và hưởng lương hưu vì đóng BHXH sai quy định.

Cũng như nhiều chủ hộ kinh doanh khác, ông bị BHXH đóng nhầm BHXH theo diện tự nguyện sang BHXH bắt buộc 10 năm. Kết quả là giờ không khớp nối dữ liệu được.

Thông tin khiến ông Chinh hoang mang lo lắng. Ông đã tìm tới cán bộ BHXH địa phương hỏi nhưng chưa nhận được câu trả lời.

"Quả là bất công nếu chúng tôi làm vất vả để đóng BHXH mà giờ lại không được nhận lương hưu. Lao động làm thuê cho chúng tôi được đóng BHXH và được về hưu có lương hưu trong khi những người làm chủ tạo công ăn việc làm cho lao động lại không được. Mong cơ quan chức năng sớm có phương án xử lý giúp chúng tôi", ông Chinh kiến nghị.

Về nội dung này, trao đổi với PV Báo Dân Việt, ông Trần Hải Nam - Phó vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐTBXH) cho biết Chính phủ đã tiếp nhận thông tin, Chính phru đã giao Bộ LĐTBXH và BHXH cùng các cơ quan có liên quan sớm xem xét giải quyết vấn đề này nhằm đảm bảo quyền lợi cho các trường hợp đã đóng.

Cũng theo ông Nam, Luật BHXH năm 2014 cũng quy định đối tượng tham gia BHXH bắt buộc gồm: Người làm việc theo hợp đồng lao động, cán bộ, công chức, viên chức; công nhân quốc phòng, công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu; sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp; người quản lý doanh nghiệp, điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương... Nếu theo Luật này, đối tượng chủ hộ kinh doanh không thuộc diện phải đóng BHXH bắt buộc và đương nhiên phải thuộc diện đóng BHXH tự nguyện. Điều này khá bất công, chưa công bằng khi chủ hộ là những người tạo việc làm, những lao động của hộ này thì được đóng BHXH bắt buộc (với 5 quyền lợi cơ bản) thì các hộ này chỉ được đóng BHXH tự nguyện có 2 chế độ.

Hơn 4.200 chủ hộ kinh doanh cá thể bị đóng BHXH sai

Trước đó, vào sáng qua (10/5), tại phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, ông Dương Thanh Bình - Trưởng Ban Dân nguyện cho biết: Đến tháng 9/2016, có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng BHXH bắt buộc trong khi họ không thuộc diện đóng. Có trường hợp đóng 20 năm nhưng không được tính hưởng lương hưu nên đã làm đơn khiếu nại, thậm chí khởi kiện BHXH tỉnh ra tòa án.

Chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Ngọc Hùng - Vụ trưởng Dân nguyện (Ban Dân nguyện) cho biết, theo báo cáo, từ năm 2003, Việt Nam bắt đầu  thực hiện chính sách  đóng BHXH bắt buộc, chủ hộ kinh doanh có nghĩa vụ đóng bảo hiểm cho người lao động có hợp đồng. Khi đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho lao động, chủ hộ kinh doanh đóng luôn cho bản thân và phía BHXH không phân loại mà thu cả người không thuộc diện đóng BHXH bắt buộc. Đây là nguyên nhân thu sai của hầu hết các chủ hộ kinh doanh.

Kết quả tới năm 2014, những trường hợp thu sai này mới được phát hiện và chuyển sang đóng bảo hiểm tự nguyện. Từ năm 2003 đến nay, có người đã đóng được 20 năm nhưng không được hưởng chế độ hưu trí do không đúng đối tượng nên thời gian đóng bảo hiểm bắt buộc chưa được cộng nối với thời gian chuyển sang bảo hiểm tự nguyện.

Hiện Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã xin ý kiến Bộ LĐTBXH để các chủ hộ kinh doanh nói trên được cộng nối thời gian đóng bảo hiểm bắt buộc vào tự nguyện, đảm bảo đủ thời gian được hưởng chế độ hưu trí.

Để khắc phục hạn chế này, nhằm mở rộng đối tượng, mới đây trong Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi đang được lấy ý kiến, Bộ LĐTBXH đã bổ sung chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, điều hành hợp tác xã không hưởng lương vào trong nhóm tham gia BHXH bắt buộc. Tiền lương đóng BHXH với chủ hộ kinh doanh, quản lý doanh nghiệp, người điều hành hợp tác xã sẽ do người đó tự chọn, dao động 2-36 triệu đồng mỗi tháng và sau một năm đóng được chọn lại.

Theo Vụ BHXH (Bộ LĐTBXH) đây là cách để mở rộng đối tượng tham gia BHXH, đồng thời chứng minh tính ưu việt của BHXH giúp đảm bảo chế độ an sinh cho lao động khi về già.