“Hậu quả kinh tế” vụ thâu tóm đất vàng tại Bình Dương được khắc phục ra sao?

Trong vụ án liên quan cựu Bí thư, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương, các cơ quan tố tụng xác định sai phạm của 28 bị cáo gây thiệt hại gần 6.600 tỷ đồng. Số tiền này bị thất thoát bởi 4 hành vi khác nhau.

Thứ nhất, vào năm 2011, Tỉnh Bình Dương chính thức giao các khu đất 43ha và 145ha cho Tổng công ty Sản xuất – Xuất nhập khẩu Bình Dương (Công ty SX-XNK) nhưng giá thu tiền lại áp theo khung năm 2006. Việc này gây thiệt hại 761 tỷ đồng.

Giai đoạn sau, bị cáo Nguyễn Văn Minh, cựu Chủ tịch Công ty SX – XNK dùng chiêu mang 43ha đi góp vốn tại Công ty Tân Phú rồi bán cổ phần tại doanh nghiệp này cho bà Đặng Thị Kim Oanh. Quá trình thực hiện việc này, ông Minh bị xác định làm trái chủ trương của Tỉnh ủy Bình Dương – đơn vị nắm 100% vốn tại Công ty SX – XNK.

Khu đất do đó bị chuyển từ sở hữu nhà nước sang tư nhân, gây thất thoát 984 tỷ đồng. Cơ quan tố tụng xác định, bà Đặng Thị Kim Oanh mua lại Công ty Tân Phú nhưng không biết hoặc tham gia các hành vi trái pháp luật của nhóm bị cáo Minh. Do vậy, bà Oanh được xác định người liên quan, "bên thứ ba ngay tình".

Tại khu 145ha, bị cáo Minh và và đồng phạm cũng tìm cách thâu tóm bằng cách mang đi liên doanh, góp vốn vào Công ty Tân Thành – doanh nghiệp của chính ông Minh. Các bị cáo thực hiện việc này bất chấp Tỉnh ủy yêu cầu phải giữ lại khu đất nên đã gây thiệt hại 4.030 tỷ đồng.

Với hành vi tham ô tài sản, án sơ thẩm xác định nhóm Nguyễn Văn Minh để Công ty SX-XNK Bình Dương mua 19% cổ phần của Công ty Tân Thành nhưng giá bị nâng từ 16.000 đồng/cổ lên 105.000 đồng/cổ. Qua đây, nhóm này tham ô hơn 815 tỷ đồng.

Vì những sai phạm trên, tòa sơ thẩm tuyên ông Minh 27 năm tù cho 2 tội danh. Các ông Trần Văn Nam, Trần Thanh Liêm, cựu Bí thư và Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương cùng 7 năm tù. Các bị cáo còn lại lĩnh từ 3 năm tù treo đến 17 năm tù.

Thu hồi 145ha về Tỉnh ủy Bình Dương

Ngoài hình phạt, tòa sơ thẩm xác định Công ty SX – XNK và các ban ngành tại Bình Dương đã không tính khu đất 145 ha vào giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa là trái các quy định của pháp luật.

Hiện tại, Công ty SX – XNK hoàn tất quá trình cổ phần hóa, Tỉnh ủy Bình Dương còn nắm hơn 60% vốn điều lệ. Do vậy, việc tính toán, bổ sung giá trị 145ha vào giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa để xác định lại giá trị phần vốn của Tỉnh ủy Bình Dương tại Công ty SX – XNK (công ty cổ phần) tại thời điểm này là không thể thực hiện được.

Việc định giá lại cũng sẽ ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các cổ đông khác trong doanh nghiệp. Do vậy, tòa án đề nghị UBND tỉnh Bình Dương thu hồi 145ha, trả lại cho chủ sở hữu là Tỉnh ủy Bình Dương; đề nghị Tỉnh ủy Bình Dương, UBND tỉnh Bình Dương xem xét giải quyết quyền lợi của các cổ đông Công ty Tân Thành, Ngân hàng BIDV và các tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến khu đất 145ha trong quá trình xử lý thu hồi đất.

Do 145ha được trả lại cho chủ sở hữu là Tỉnh ủy Bình Dương, hậu quả đã được khắc phục toàn bộ nên không yêu cầu các bị cáo có hành vi sai phạm tại khu đất này phải bồi thường thiệt hại, án sơ thẩm nêu.

 "Tạm giao" khu đất 43ha

Đối với sai phạm tại khu đất 43ha, án sơ thẩm xác định bà Đặng Thị Kim Oanh và Công ty Kim Oanh nhận chuyển nhượng cổ phần của Công ty Tân Phú (tức mua dự án tại 43ha) là ngay tình.

Sau khi thay đổi chủ sở hữu, Công ty Tân Phú đã thực hiện các thủ tục pháp lý để tiến hành đầu tư Dự án Khu dân cư - Thương mại - Dịch vụ Tân Phú trên khu đất 43 ha. Dự án đã được UBND tỉnh Bình Dương chấp thuận cho lập hồ sơ điều chỉnh và phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500.

Tòa sơ thẩm nhận định cần tạm giao cho Công ty Tân Phú tiếp tục quản lý 43ha; đề nghị UBND tỉnh Bình Dương nghiên cứu, xem xét xác định đầy đủ các nghĩa vụ tài chính Công ty Tân Phú phải nộp đối với khu đất 43ha, sao cho không gây thất thoát tài sản Nhà nước và đảm bảo quyền lợi cho các bên liên quan.

Do khu đất 43 ha được xử lý theo phương án nêu trên, thiệt hại được khắc phục nên tòa cũng không buộc các bị cáo có hành vi sai phạm liên quan phải bồi thường trong vụ án này.

Án sơ thẩm cũng nêu, nhóm Nguyễn Văn Minh chiếm đoạt hơn 815 tỷ đồng của Công ty SX – XNK. Tuy nhiên, tháng 11/2019 (trước khi vụ án được khởi tố), các bên liên quan đã hủy bỏ hợp đồng mua bán chuyển nhượng 19% cổ phần Công ty Tân Thành.

Sau đó, số tiền giao dịch hơn 964 tỷ đồng đã được trả cho Công ty SX – XNK nên hậu quả của hành vi tham ô tài sản đã được khắc phục toàn bộ. Tại tòa, các bên liên quan không có yêu cầu về dân sự trong việc này nên tòa án không xem xét.

HĐXX sơ thẩm cũng ra phán quyết về các quan hệ dân sự, kinh tế liên quan 43ha và 145ha; xác định lại số vốn góp tại các doanh nghiệp có liên quan; quan hệ tín dụng, thế chấp tài sản... Cụ thể, các cá nhân, pháp nhân có liên quan có quyền tự thỏa thuận; trường hợp tranh chấp các bên có quyền khởi kiện dân sự.