Hội Mỹ thuật quyết liệt phản đối chuyện bắt họa sĩ tiêu hủy tranh

Những ngày qua, chuyện triển lãm tranh của họa sĩ Bùi Quang Viễn (nghệ danh Bùi Chát) ở TP. HCM bị xử phạt 25 triệu và buộc phải tiêu hủy 29 bức tranh vì "tổ chức triển lãm tại Việt Nam mà không có giấy phép theo quy định" đã gây xôn xao dư luận. Nhiều ý kiến trái chiều được nổ ra, trong đó đa phần không đồng tình với quyết định xử phạt nặng nề này.

Với tư cách Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, hoạ sĩ Lương Xuân Đoàn đã rất bức xúc trước quyết định xử phạt họa sĩ Bùi Chát. Chia sẻ với Dân Việt, họa sĩ Lương Xuân Đoàn cho rằng, mặc dù họa sĩ Bùi Chát chưa phải là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam nhưng cá nhân ông lẫn tập thể Hội Mỹ thuật Việt Nam không đồng tình với việc bắt họa sĩ tự tay tiêu hủy 29 bức tranh là 29 "đứa con tinh thần" do mình "đẻ ra".

"Khách quan mà nói, việc không xin phép tổ chức triển lãm mà vẫn tổ chức là sai. Nhưng lỗi sai này thuộc về ông chủ của phòng tranh cho họa sĩ thuê để tổ chức triển lãm chứ không hẳn thuộc về họa sĩ. Họa sĩ họ chỉ biết ký hợp đồng và trả tiền thuê địa điểm để trưng bày, còn các thủ tục khác là chủ phòng tranh phải lo.

Tôi không bàn đến vấn đề phạt bao nhiêu tiền, con số 25 triệu có thể nhiều mà cũng có thể. Tôi chỉ bất ngờ với yêu cầu đi kèm xử phạt 25 triệu là bắt tác giả phải tiêu huỷ 29 tác phẩm của mình. Đó là một yêu cầu không được phép đưa ra bởi 29 bức tranh ấy chỉ là tranh trừu tượng. Tranh không nhạy cảm về chính trị, không trái với thuần phong mỹ tục, không gây phản cảm dị ứng, không phản nghệ thuật… vậy cớ sao lại bắt phải tiêu hủy tranh?

Bắt họa sĩ phải hủy tranh chính là bắt họ giết chết những "đứa con tinh thần" của mình một cách oan uổng. Tôi nghĩ, các cơ quan quản lý ở TP. HCM đưa ra các quyết định như thế là quá vội vàng.

Trách nhiệm trước hết thuộc về Sở Văn hoá và Thể thao TP. HCM. Cái này không thuộc cấp quản lý và quyết định của Uỷ ban nhân dân TP. HCM. Đồng chí Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân TP. HCM ký quyết định tiêu huỷ 29 tác phẩm cũng không đúng thẩm quyền. 

Mặc dù họa sĩ Bùi Chát chưa phải hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam nhưng chúng tôi rất bất bình trước những quyết định khắt khe và nặng nề của Ủy ban nhân dân TP. HCM. Chúng tôi không tán thành, không đồng tình, không chấp nhận được việc xử phạt như thế.

Ai giám định được 29 tác phẩm trừu tượng ấy có vấn đề độc hại, mang yếu tố chống phá Đảng và Nhà nước hay vi phạm thuần phong mỹ tục Việt Nam không? Tôi nghĩ, đến lúc này, cần phải thay đổi quan niệm về quản lý, điều tiết đời sống nghệ thuật. Chúng tôi nghĩ cần phải lên tiếng nói về sự việc này vì không thể chấp nhận được cách hành xử như vậy với họa sĩ như vậy", họa sĩ Lương Xuân Đoàn bức xúc.

Bắt họa sĩ Bùi Chát tự tay tiêu hủy tranh là bắt họ giết chết 29 "đứa con tinh thần"

Theo họa sĩ Lương Xuân Đoàn, chính cách thức quản lý của một số cơ quan quản lý nhà nước hiện nay đang gây áp lực cho họa sĩ nói riêng, nghệ sĩ trong lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật nói chung. Và đến nay, đất nước đã bước vào thập niên thứ 3 của thế kỷ 21 mà vẫn còn cách quản lý của thế kỷ trước là điều quá đáng tiếc. Đó là áp lực vô hình đè nặng lên nghệ sĩ trẻ hôm nay, đè nặng lên ngòi bút sáng tạo của họ.

Trước đó, họa sĩ Bùi Chát tổ chức triển lãm cá nhân đầu tay mang tên Improvisation (tạm dịch: Ứng tác) từ 15 – 30/7 với 29 bức tranh. Đến 19h30 ngày 22/7/2022, Sở Văn hóa và Thể thao TP. HCM tiến hành thanh tra và phát hiện triển lãm chưa được cấp phép. Phía đoàn thanh tra không phát hiện bất thường về nội dung và không giữ tang vật.

Đến ngày 9/8, Ủy ban nhân dân TP. HCM đã ký quyết định số 2696/QĐ-XPHC về việc xử phạt vi phạm hành chính với đối với ông Bùi Quang Viễn gồm 25 triệu đồng vì tổ chức triển lãm tranh không xin phép và phải tiêu huỷ toàn bộ 29 bức tranh đã triển lãm.

Theo ông Phạm Văn Dũng - Chánh Thanh tra Sở Văn hóa và Thể thao TP. HCM, phía Sở thấy quy định tiêu hủy tác phẩm không có giấy phép tổ chức triển lãm chưa phù hợp thực tiễn nên kiến nghị lên Ủy ban nhân dân TP. HCM xem xét lại điều này. Vào ngày 15/8, UBND TP. HCM có gửi công văn khẩn ra Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch kiến nghị bỏ điều khoản tiêu hủy tác phẩm không có giấy phép tổ chức triển lãm. Tuy nhiên, với triển lãm của Bùi Chát, quyết định xử phạt hành chính, buộc tiêu huỷ tang vật vi phạm vẫn được thực thi.