Khều là con gì mà dân ở đây nấu canh ăn 1 lần rồi da diết nhớ?

Món canh khều nấu lá chua là đặc sản của vùng biển xã Đa Lộc (huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa), mỗi người con xa quê khi nhắc tới đều nhớ hương vị, mùi thơm đằm thắm, có vị ngọt từ thịt khều, vị mặn của nước biển đã hòa vào nhau tạo nên món canh có “1- 0- 2” mà chỉ ở vùng biển Đa Lộc mới có.

Món canh khều nấu với lá chua (lá vang vang) có hương vị, mùi thơm đằm thắm. Ảnh: Vũ Thượng

Để có món canh khều nấu với lá chua tươi ngon, người “thợ săn” xã Đa Lộc phải đầm mình nhiều giờ, bỏ nhiều công sức để vượt qua các lớp bùn sâu 40-50cm mới bắt được con khều. Vậy con khều đặc sản là con gì? Khều là tên người dân địa phương huyện Hậu Lộc  gọi một loại thuộc họ cua, còng biển có rất nhiều ở vùng biển này…Đặc biệt, món canh khều nấu không cần nhiều gia vị, nhưng lại ăn vào rất ngon, là nỗi nhớ khó quên của những người con xa quê.

Người dân Đa Lộc bỏ nhiều công sức mới "thu phục" được con khều. Ảnh: Vũ Thượng

Trò chuyện với phóng viên Báo điện tử DANVIET.VN, anh Nguyễn Văn Dũng hiện đang sinh sống tại tỉnh Lâm Đồng nói: “Sau khi đọc bài viết http://danviet.vn/nha-nong/luot-van-ca-tieng-san-con-kheu-chua-kip-len-bo-lai-da-ao-toi-mua-1071335.html, tôi lại nhớ quê hương Đa Lộc nhiều hơn, nhớ món canh khều nấu với lá chua không thể nào quên. Lúc nhỏ, cứ một buổi đi học, còn một buổi ở nhà ra biển lội bùn bì bỏm để đi tìm con khều đặc sản, mỗi khi bắt được khều về mẹ lại nấu với lá chua (lá vang vang) có sẵn trong vườn”.

Lá chua (lá vang vang) được người dân Đa Lộc trồng sẵn trong vườn. Ảnh: Vũ Thượng

“Ngày đó, tôi cứ đi “săn” con khều khoảng 2-3 tiếng đồng hồ là có cả 5-6kg, sao lúc đó bắt được nhiều khều thế chứ. Giờ xa quê, thấy con khều như tuổi thơ ùa về, món canh khều thực sự tôi không thể quên và chỉ mong mỗi năm được về quê một lần, được thưởng thức món canh khều do chính tay mẹ nấu thật tuyệt”, anh Nguyễn Văn Dũng tâm sự thêm.

Món canh khều nỗi nhớ những người con xa quê lâu năm. Ảnh: Vũ Thượng

Còn bà Nguyễn Thị Lanh với hơn 20 xa quê và giờ đang cùng gia đình sống tại tỉnh Lâm Đồng trao đổi với phóng viên Báo điện tử DANVIET.VN rằng: “Suốt 20 năm qua, tôi luôn nhớ món canh khều nấu lá chua, cứ mỗi lần đến mùa khều, tôi lại nhờ con, cháu ở ngoài quê gửi xe khách vào đây. Thực sự, ai từng sinh ra ở vùng quê Đa Lộc sẽ không bao giờ quên món canh khều”.

Tách mặt lưng (mai) khều để lấy phần gạch cho vào nồi canh mới có vị ngon . Ảnh: Vũ Thượng

Món canh khều nấu với lá chua ở Đa Lộc nấu rất đơn giản, trước tiên khi mua khều về thì phải ngâm qua nước sạch ít phút sao cho lớp bùn bám ở trên thân khều bong hết. Tiếp theo tách phần mặt lưng (mai) khều để riêng lấy mình phần gạch, còn chân, thân khều có thể cho vào cối giã hoặc dùng máy say đánh nhỏ, lọc qua nhiều lần nước và phần vỏ vụn bỏ đi.

Chia sẻ cách nấu canh khều thơm ngon, chị Hoàng Thị Liên, người con dâu Đa Lộc bộc bạch: “Ban đầu khi về làm dâu Đa Lộc, tôi thấy con khều rất nhiều và lạ, không biết chế biến món gì cho phù hợp, nhưng sau khi được mẹ chồng chỉ bảo, giờ tôi nấu canh khều với lá chua ai cũng khen ngon”.

Sau khi làm sạch khều, dùng cối giã nhỏ và lọc lấy nước còn cạn vỏ bỏ đi. Ảnh: Vũ Thượng

“Cơ bản toàn thân con khều đều sử dụng được, chỉ trừ phần bụng (yếm) là phải loại bỏ. Nấu canh khều ngon phải chú ý tới việc chọn khều to đều nhau, ở trên mặt lưng (mai) con khều có màu hơn vàng chút thì con đó mới nhiều thịt ngon…Khi nấu, phần gạch khều cho vào sau cùng của nồi canh, đun nhỏ lửa, chỉ cần nước sôi khoảng 3-5 phút là cho lá chua vào (lá vang vang) và bắc xuống bếp. Đặc biệt, do con khều sống ở môi trường nước mặn nên khi nấu canh ta nên cho ít muối và thêm chút bột ngọt thì bát canh ăn mới ngon, mới có vị đặc trưng”, chị Liên chia sẻ bí quyết nấu canh khều ngon tới phóng viên Báo điện tử DANVIET.VN.

Thủy triều rút hết nước, cũng là lúc con khều trong hang bò lên mặt bùn khiếm ăn. Ảnh: Vũ Thượng

Được biết, con khều cũng giống hệt như con cua, con còng, cũng có tám cẳng 2 càng, chân có lông, thuộc lớp giáp xác, sống chủ yếu ở cửa sông, biển, nơi có mực nước không cao, lên xuống hằng ngày. Đây là loài thường đào hang, lỗ để sinh sống, ẩn nấp, khi có thủy triều rút xuống thì chúng bắt đầu bò lên mặt bùn kiếm ăn và phơi nắng, chỉ cần có tiếng động nhẹ là lập tức lao ngay xuống hang.

Đào hang bắt con khều được số đông người dân Đa Lộc thực hiện. Ảnh: Vũ Thượng

Để “thu phục” con khều, người dân Đa Lộc phải lội bùn nhiều giờ, và lần theo dấu chân con khều còn in nguyên trên mặt bùn, khi phát hiện lỗ khều, “thợ săn” dùng cánh tay phải, trái lần theo hang, hách mà khều đang ẩn nấp, có hang đắt được 3-4 con khều.

Câu không cần mồi, con khều vẫn phi vào giỏ ầm ầm. Ảnh: Vũ Thượng

Ngoài cách bắt bằng đào hang, người dân xã Đa Lộc đã “chế tạo” thêm loại cần bằng thân cây trúc với chiều dài từ 1,5-2 mét, cước chọn là loại cước đúc sợi nhỏ màu sáng, các lưỡi câu buộc chùm vào nhau. Với hình thức bắt này, người dân không cần chuẩn bị mồi câu, chỉ cần thuộc một số bước như: Học cách đứng “bất động”, quan sát, ngắm vung cần câu về phía con khều thật nhanh bắt gọn con khều nằm im trong giỏ.

Giá bán con khều từ 30.000-40.000 đồng/kg. Ảnh: Vũ Thượng

Hiện nay, tại vùng biển xã Đa Lộc đang bước vào mùa con khều sinh sản, người dân nơi đâu mỗi ngày có người cũng bắt được 6-8kg, với giá thương lái thu mua từ 30.000-40.000 đồng/kg. Món canh khều nấu với lá chua như một món canh đặc sản không thể nào thiếu trong mâm cơm của người dân ven biển hằng ngày.