Không cần khai chiến, Nga vẫn mở rộng ảnh hưởng tại Ukraine nhờ cách này

"Tôi muốn trở thành công dân của Liên bang Nga. Chúng ta đang hướng tới điều này, phải không?”, ông Ivan Malyuta vừa nói vừa đặt câu hỏi khi đang có mặt tại một văn phòng dịch vụ di cư Donetsk.

Malyuta và gia đình ông nằm trong hơn 720.000 cư dân của các khu vực Đông Ukraine do phiến quân nắm giữ đã nhận được quốc tịch và hộ chiếu Nga theo một thủ tục nhanh chóng được nhiều người coi là một nỗ lực nhằm mở rộng ảnh hưởng của Nga trong khu vực.

Nga đã tuyên bố ủng hộ lực lượng ly khai ở miền đông Ukraine vào năm 2014, ngay sau khi sáp nhập bán đảo Crimea. Nhưng Moscow đã phủ nhận các cáo buộc triển khai binh lính hoặc vũ khí tới các khu vực do phiến quân nắm giữ đồng thời nhấn mạnh rằng Nga không phải là một bên trong cuộc xung đột ở Ukraine đã khiến hơn 14.000 người thiệt mạng.

Ông Putin đã ký sắc lệnh đơn giản hóa thủ tục nhập quốc tịch Nga cho cư dân Donetsk và Luhansk vào tháng 4/2019 - một ngày sau khi ông Volodymyr Zelenskyy thắng cử, trở thành tân Tổng thống của Ukraine. 

Kể từ đó, hơn 720.000 cư dân trong các khu vực do phiến quân nắm giữ - chiếm khoảng 18% dân số - đã nhận được hộ chiếu Nga.

Olga Matvienko, một quan chức của cơ quan di trú ở Donetsk nói với Associated Press rằng số lượng người xin hộ chiếu Nga đã tăng lên trong những tuần gần đây khi căng thẳng xung quanh Ukraine tăng cao. Cô cho biết thủ tục đã được "cực kỳ đơn giản hóa" và chỉ mất từ một đến ba tháng.

Cư dân Donetsk đã nộp đơn cho biết, việc có quốc tịch Nga mang lại cho họ cảm giác được bảo vệ.

“Những người thân (ở Nga) nói với chúng tôi rằng, ông Putin sẽ không bỏ rơi chúng tôi và mọi thứ sẽ ổn thôi”, Nelya Dzyuba, 62 tuổi cho biết.

Nhiều người cũng nói rằng việc sở hữu hộ chiếu Nga cũng sẽ cho phép họ đi du lịch đến Nga và hưởng các quyền lợi mà công dân Nga được hưởng, chẳng hạn như được chăm sóc sức khỏe miễn phí.

Cư dân Donetsk và Luhansk có hộ chiếu Nga đã được phép bỏ phiếu trong cuộc bầu cử quốc hội Nga vào năm ngoái và trong cuộc bầu cử toàn thể năm 2020 về cải cách hiến pháp cho phép ông Putin tranh cử thêm 2 nhiệm kỳ.  

Vào tháng 12 năm ngoái, đảng Nước Nga Thống nhất cũng kết nạp thêm các quan chức hàng đầu của các chính phủ tự xưng ở Donetsk và Luhansk cùng với khoảng 200 cư dân bình thường của các khu vực do phiến quân nắm giữ.

Các quan chức Ukraine cáo buộc rằng, việc trao hộ chiếu Nga cho cư dân của các khu vực do phiến quân nắm giữ là vi phạm thỏa thuận hòa bình năm 2015 cho miền đông Ukraine do Pháp và Đức làm trung gian, nhưng Moscow bác bỏ tuyên bố này.

Ngoại trưởng Ukraine Kuleba, tuần trước cho biết việc cấp hộ chiếu Nga cho cư dân của các khu vực do phiến quân nắm giữ trên quy mô lớn là vi phạm các thỏa thuận Minsk.

Trong một cuộc phỏng vấn với AP, Oleksiy Danilov, thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine tuyên bố: “Họ (Nga) đã cấp một lượng lớn hộ chiếu Nga" và cho rằng “họ đang lôi kéo những người này vào cơ cấu chính trị của họ”.

Về phần mình, các quan chức Nga đã nhiều lần cáo buộc Kiev có kế hoạch chiếm lại các khu vực do phiến quân nắm giữ bằng vũ lực và cảnh báo sẽ đáp trả nếu điều đó xảy ra. Phát ngôn viên của Duma Quốc gia Nga Vyacheslav Volodin đầu tuần này nhấn mạnh rằng “công dân và đồng bào của chúng tôi sống ở Donbas cần được giúp đỡ và hỗ trợ”.