Ký ức Hà Nội: Hoài niệm đẹp về xích lô ở Thủ đô

Đó cũng là mong muốn của không ít du khách khi đặt chân đến Hà Nội, bởi lẽ dịch vụ dạo phố bằng xích lô cũng nổi tiếng lắm rồi. Bờ hồ Hoàn Kiếm náo nhiệt, trong những ngày thường không có phố đi bộ thì mọi người tranh thủ đi xích lô, khám phá Hà Nội.

Ngồi trên xích lô, tôi cảm nhận không gian và đường phố cứ chầm chậm trôi qua thật là cảm giác đặc biệt, như đoạn phim quay chậm nhưng sống động và cảm xúc. Nét đẹp của Thủ đô ngàn năm văn hiến không chỉ được cảm nhận bằng mắt mà còn bằng tất cả các giác quan. Xen vào đó là những kiến thức của các bác tài không nơi đâu nghe được.

Tôi đã được ngồi trên xích lô dạo quanh Bờ Hồ từ thuở còn bé thơ. Khi ấy, ba đưa tôi đi khắp các con phố cổ, rồi gọi một chiếc xích lô để đi. “Leng keng”, tiếng chuông cứ ngỡ như quen thuộc lắm rồi nhưng nghe thật to và cảm khác lạ lùng khi chính mình ngồi trên chiếc xe đó.

Dù biết chúng tôi không phải là khách du lịch từ nơi khác đến nhưng bác xích lô vẫn vô cùng niềm nở và giới thiệu kỹ từng địa điểm đi qua, dù đó không hoàn toàn là việc của mình. Nào là Tháp Rùa có gì, cầu Thê Húc ra sao, rồi chỉ cho tôi khi vòng đến Tháp Bút. Bác xích lô có mấy câu chuyện gắn với nghề nghiệp của mình nghe rất gần gũi, thân thương. Bác còn đặt tên cho chiếc xích lô của mình để gợi nhớ cho các vị khách khi có lần sau gặp lại.

Ba tôi mỉm cười vì chuyện gặp lại một người đạp xích lô là rất khó, tuy nhiên biết đâu những gì tưởng như không thể lại xảy ra giữa đất Hà Nội này, bởi ngay bác xích lô cũng nhiều lần gặp lại khách của mình, rồi thành khách quen. Hồi đó chưa có điện thoại di động, chỉ nhớ một bác xích lô vui tính, nhiệt tình và rất tự hào vì công việc của mình dù lúc nào cũng “đạp đến rã cả chân” như bác thú nhận.

Đi xa một thời gian rồi tôi lại về Hà Nội, mang trong mình bao nỗi háo hức cứ như mình là cậu bé thuở nào. Hà Nội có mùa đông rất lạnh còn mùa hề rất nóng. Bác xích lô quả quyết như thế nhưng mùa nào thì cũng phải ra đường bươn chải mưu sinh. Lâu thành quen, bác yêu thích công việc này, không hẳn vì đam mê mà vì thấy vui khi giới thiệu được vẻ đẹp và văn hóa Hà Nội cho du khách, nhất là khách quốc tế.

“Chỉ có ngồi trên xích lô mới có thể cảm nhận hết về văn hóa Thủ đô”, bác quả quyết và chăm chỉ giới thiệu đôi nét về từng con đường đi qua. Giọng bác lúc nào cũng vui vẻ, lại còn có nước mời khách. Thật là một kỷ niệm khó quên.

Tôi tranh thủ hỏi về việc làm ăn của các bác xích lô quanh Bờ Hồ này, bác nói chính mình cũng không biết xích lô ở Hà Nội có từ bao giờ dù đã nhiều tuổi. Chỉ nghe một cụ kể rằng có lẽ phải đến từ cả trăm năm trước. Chỉ biết rằng chiến tích vĩ đại của những chiếc xích lô chở vũ khí, lương thực, giúp quân dân ta giải phóng đất nước thì vẫn mãi khắc ghi trong lòng chúng ta.

Bà nội tôi, một chiến sĩ cách mạng cũng nhớ như in về hình ảnh những chiếc xích lô chở đạn dược trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Một bác xích lô khác thì lại nói với tôi một cảm nhận, đó là chưa có ở đâu nghề xích lô lại được hành nghề quy củ như nước ta và đội quân đạp xích lô ở Bờ Hồ là những người chuyên nghiệp nhất. Người lớn tuổi nhất bác nhớ cũng phải bốn chục năm theo nghề rồi mới nghỉ hưu.

Vì xích lô là phương tiện đạp khá chậm nên mọi người nhìn vào có vẻ khoan thai, nhưng sức lực bỏ ra của người lái cũng không ít. Vì họ vừa đạp vừa nói. Những kiến trúc cổ kính của Thủ đô, qua lời kể của họ bỗng trở nên dân dã và thân thuộc. Đến một ngôi nhà có mái ngói đỏ, bác bảo đúng cảnh phố làng vì chẳng khác gì mái đình ở quê bác. Đi qua con ngõ nhỏ, bác còn chỉ lên cánh cổng làng rồi kể lại câu chuyện ngày còn bé được dắt đến đây chơi. Bức tranh Thủ đô không chỉ nhìn bằng mắt mà còn qua câu chuyện với người lái xích lô, giúp ngay cả một người sống ở Hà Nội lâu như tôi cũng biết thêm nhiều điều.

Xích lô ngày nay cũng rất hiện đại, dù phần lớn vẫn mang nét truyền thống của một phương tiện cổ điển như xưa. Thuận tiện nhất là không cần phải mang tiền mặt, chỉ cần quét mã và chuyển khoản là xong. Công nghệ hiện đại tác động đến hoạt động dịch vụ tưởng chừng cổ nhất, vậy mà lại đem đến sự tiện lợi cho tất cả mọi người. Từ khi có dịch bệnh, đội quân xích lô phải nghỉ việc nên không ít người phải tự thay đổi mình, tự học hỏi các tiện ích như sử dụng điện thoại thông minh để cập nhật thông tin, kiến thức về danh lam thắng cảnh của thủ đô, tập sử dụng phương thức thanh toán mới để còn có thể tiếp tục bám trụ lấy nghề.

Xích lô năm 2025 không những không bị mất đi mà còn thể hiện hình ảnh tích cực của một nét văn hóa của Thủ đô. Người đạp xích lô có thể kiêm thêm hướng dẫn viên cho khách vì “trông mình lớn tuổi nhìn cũng uy tín”.

Những chiếc xích lô rong ruổi khắp phố phường cũng mang theo nỗi lo cơm áo gạo tiền nhưng trên hết đó là tấm lòng tâm huyết với nghề dù tuổi đã cao. Các bác chỉ có một mong muốn, đó là có giải pháp tốt để có thể tồn tại được bên cạnh tính ưu việt của xe ôm, taxi công nghệ.

Bên cạnh đó bản thân người lái xích lô cũng là một nét văn hóa của Hà Nội nên cần lắm việc tạo dựng hoạt động này một cách đặc sắc hơn, quy chuẩn hơn, giải quyết việc làm cho đội ngũ lái xích lô lâu năm. Trong dòng chảy lịch sử của Thủ đô ngàn năm văn hiến, những chiếc xích lô chở khách rong ruổi khắp phố phường là như một phần sự cổ kính và hoài niệm không thể nào quên.

Mời độc giả gửi bài dự thi cuộc thi viết "Ký ức Hà Nội". Tác phẩm gửi dự thi về Báo NTNN/Điện tử Dân Việt cần ghi rõ họ tên tác giả, bút danh (nếu có), năm sinh, nghề nghiệp, giới tính, quê quán, địa chỉ liên hệ, email, số điện thoại.

Mỗi tác giả có thể gửi nhiều tác phẩm nhưng phải thống nhất một bút danh. Tác phẩm dự thi gửi về email của chương trình: cuocthikyuchanoi@gmail.com hoặc qua đường Bưu điện về Ban Bạn đọc, tầng 10 Tòa nhà Báo Nông thôn Ngày nay 68 Dương Đình Nghệ, Cầu Giấy, Hà Nội.

Cơ cấu giải thưởng của Cuộc thi viết Ký ức Hà Nội lần thứ IV năm 2025 bao gồm: 01 giải nhất trị giá 20.000.000 đồng; 02 giải nhì, mỗi giải trị giá 10.000.000 đồng; 03 giải ba, mỗi giải trị giá 5.000.000 đồng; 05 giải khuyến khích, mỗi giải trị giá 2.000.000 đồng.

×