Bình luận
0
Trong lịch sử gần 600 năm hình thành và phát triển của làng cổ Trường Lưu, Thám hoa Nguyễn Huy Oánh (1713-1789) là một trong những danh nhân nổi bật nhất, có công kiến tạo nên tên tuổi ngôi làng khoa bảng và văn hóa.
Đường vào làng cổ, làng Trường Lưu (xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) nhìn từ trên cao.
Thám hoa Nguyễn Huy Oánh là người “khai sinh” ra Thư viện Phúc Giang và Trường học Phúc Giang, ngôi trường làng ở vùng quê núi Hồng - sông La chỉ đứng sau Quốc Tử Giám ở kinh kỳ, trong một giai đoạn lịch sử thời quân chủ.
Tại đây đã có hàng nghìn sỹ tử từ Thăng Long cho đến vùng Hoan Châu theo học và đỗ đạt trong các kỳ thi hương, thi hội, thi đình từ thế kỷ XVIII cho đến đầu thế kỷ XX.
Nguyễn Huy Oánh tên tự là Kính Hoa, hiệu Lựu Trai. Ông từng đỗ Giải nguyên kỳ thi Hương tại trường thi Nghệ An lúc 20 tuổi, được bổ làm quan rồi thăng dần đến chức Tri phủ Trường Khánh.
Năm 1748, Nguyễn Huy Oánh đỗ Thám hoa, khi tròn 36 tuổi được bổ làm Thị giảng trong phủ chúa Trịnh Doanh kiêm chức Hàn lâm viện đãi chế, sau đó làm Nội giảng rồi Tư nghiệp Quốc Tử Giám.
Năm 1761, ông được ban Tam phẩm để tiếp sứ nhà Thanh, đến năm 1765 làm Chánh sứ đi sứ Trung Quốc. Năm 1768, ông được thăng làm Hữu thị lang bộ Công rồi sau đó là Thượng thư bộ Công.
Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia Nhà thờ Nguyễn Huy Oánh và Nguyễn Huy Tự tại xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh).
Năm 1783, Nguyễn Huy Oánh từ quyền Tham tụng (là quyền điều hành chính sự) về tại quê nhà. Tại đây, dựa trên xưởng in, thư viện, trường học trước đó của cha mình là Nguyễn Huy Tựu (1690-1750), ông đã nâng cấp thành Thư viện Phúc Giang và Trường học Phúc Giang. Ông xây dựng cơ sở trở nên quy củ, ngày càng phát triển, trở thành trung tâm văn hóa giáo dục nổi tiếng cả nước trong thế kỷ XVIII.
Đình cổ của làng cổ Trường Lưu, (xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ XVIII.
Trong đó, Thư viện Phúc Giang là xưởng in lớn đã sản xuất trên 2.000 mộc bản in sách, xuất bản mỗi năm trên 400 cuốn sách chữ Hán và chữ Nôm phục vụ cho việc dạy học. Hiện còn 391 mộc bản được lưu giữ tại làng Trường Lưu và Bảo tàng Hà Tĩnh.
Điều đặc biệt, các bộ sách dạy học của Trường Lưu học hiệu (tên trước đó của trường học) mà Thư viện Phúc Giang xuất bản đều do Nguyễn Huy Oánh và các danh nhân dòng họ Nguyễn Huy biên soạn. Trong đó, từ 3 bộ sách giáo khoa kinh điển của Nho giáo: Tính lý, Ngũ Kinh (Kinh Thi, Kinh Thư, Kinh Lễ, Kinh Dịch, Kinh Xuân Thu) và Tứ Thư với hàng trăm cuốn đã được các học giả dòng họ Nguyễn Huy biên soạn rút gọn lại thành tổng 9 cuốn.
Ông Nguyễn Huy Thiện, hậu duệ và người trông coi Nhà thờ Nguyễn Huy Oánh và Nguyễn Huy Tự ở làng cổ Trường Lưu, xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc, (tỉnh Hà Tĩnh).
Không chỉ là người có công lớn trong việc xây dựng Trường Lưu thành một trung tâm văn hóa, giáo dục nổi tiếng cả nước, đào tạo hàng trăm hiền tài cho đất nước, Thám hoa Nguyễn Huy Oánh còn để lại cho hậu thế nhiều tác phẩm văn học, địa lý giá trị như tác phẩm: Huấn nữ tử ca, Hoàng Hoa sứ trình đồ (đã được công nhận là Di sản tư liệu Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương)…
Mộc bản Trường học Phúc Giang là 1 trong 3 di sản văn hóa làng cổ Trường Lưu được UNESCO ghi danh.
Nếu Thám hoa Nguyễn Huy Oánh là người khai mở Thư viện Phúc Giang và nâng tầm Trường Lưu học hiệu thì Nguyễn Huy Tự (con trai ông) là người kế thừa đắc lực, duy trì và đưa sự nghiệp của dòng họ ngày càng phát triển.
Nguyễn Huy Tự (1743-1790) là người văn võ toàn tài. Vợ ông là con gái của Tiến sỹ Nguyễn Khản, anh trai Đại thi hào Nguyễn Du. Năm 1759, ông đỗ thứ 5 khoa thi Hương trường Nghệ lúc mới 17 tuổi và ra làm quan cho triều Lê.
Năm 1770, ông thi Hội đỗ tam trường, được bổ làm Hiến sát phó sứ xứ Sơn Nam, sau đó là Trấn thủ Hưng Hóa trực tiếp giữ đồn Bách Lẫm. Năm 1779, ông được đặc cách làm Tiến triều ứng vụ, tiếp đó là Hiệp lý lương hướng Sơn - Hưng - Tuyên, rồi Đốc đồng Hưng Hóa…
Ở đây, ông cùng với cha vợ là Nguyễn Khản và chú vợ là Nguyễn Điều đánh dẹp được cuộc nổi dậy của Hoàng Văn Đồng ở vùng mỏ Tụ Long. Vì có quân công, ông được Tổng đốc Quảng Tây (nhà Thanh, Trung Quốc) tặng 4 chữ “Võ khố hùng lược”.
Truyện Hoa Tiên của Nguyễn Huy Tự được in trong cuốn sách “Dòng văn Trường Lưu - Hà Tĩnh, văn chương một nhà” do Sở VH-TT&DL Hà Tĩnh ấn hành.
Năm 1784, nhân có tang mẹ, Nguyễn Huy Tự xin cáo quan về quê ở lại giúp cha trông coi công tác dạy học, in ấn tại Thư viện Phúc Giang và Trường học Phúc Giang. Năm 1790, ông được vua Quang Trung mời ra giúp nước, ông đã cùng nhà vua đại phá quân Thanh thắng lợi. Sau đó, ông bị trọng bệnh và mất tại Phú Xuân vào tháng 7/1790 khi mới 47 tuổi.
Về sự nghiệp của mình, Nguyễn Huy Tự được ghi nhận là một trong những người có công lớn trong việc đưa Thư viện Phúc Giang của làng Trường Lưu trở nên nổi tiếng là trung tâm văn hóa, giáo dục lớn của đất nước.
Bên cạnh đó, ông để lại cho đời tác phẩm văn học nổi tiếng truyện thơ “Hoa Tiên” với nhiều giá trị. Trong lời đề tựa cho Truyện “Hoa Tiên”, Cao Bá Quát từng viết: “Nước ta từ sau Hàn Thuyên, các nhà làm sách nhiều như cây rừng, thơ cổ cận của Ôn Như (Nguyễn Gia Thiều với Cung oán ngâm khúc) sánh với Thiếu Lăng (Đỗ Phủ, nhà thơ đời Đường, Trung Quốc), điệu cung từ của Bằng Quận (Cung oán thi của Nguyễn Hữu Chỉnh) theo kịp Hán Ngụy. Đến giỏi như truyện thì ta còn thấy được “Hoa Tiên” và “Kim Vân Kiều” (tức Truyện Kiều của Nguyễn Du)”.
Nhà thờ danh nhân Nguyễn Huy Hổ tại làng Trường Lưu (xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc, tỉnh Hà ).
Danh nhân Nguyễn Huy Hổ (1783-1841) là một trong những người con trai xuất sắc của Nguyễn Huy Tự - cháu gọi Đại thi hào Nguyễn Du bằng chú. Vợ ông là bà Lê Thị Hậu, cháu gái vua Lê Hiển Tông. Sinh ra trong gia đình dòng dõi khoa bảng nhưng vì thời đại rối ren, Nguyễn Huy Hổ không tham gia các kỳ khoa cử. Tuy vậy, ông được đánh giá là người tài năng xuất chúng, “trên thông thiên văn, dưới tường địa lý” và giỏi về nghề thuốc.
Biết được tài năng của Nguyễn Huy Hổ, năm 1823, vua Minh Mạng triệu ông vào Kinh đô Huế làm chức ngự y, lại kiêm Linh đài lang ở Khâm Thiên giám. Theo cuốn Đại Nam thực lục thì Nguyễn Huy Hổ từng được nhà vua ra chỉ dụ ban khen ông vì có tài địa lý… Ông mất vào năm 1841. Nguyễn Huy Hổ để lại cho hậu thế tác phẩm văn học nổi tiếng “Mai Đình mộng ký” (chép lại giấc mộng ở đình Mai).
Tiến sỹ Nguyễn Huy Mỹ trao đổi về cuộc đời và sự nghiệp của các danh nhân dòng họ Nguyễn Huy - Trường Lưu với phóng viên Báo Hà Tĩnh.
Nguyễn Huy Oánh, Nguyễn Huy Tự và Nguyễn Huy Hổ là 3 trong số nhiều danh nhân đã làm nên làng cổ Trường Lưu, một thời vang bóng là trung tâm văn hóa, giáo dục nổi tiếng cả nước trên quê hương núi Hồng - sông La. Ngày nay, với nhiều chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước, các giá trị di sản văn hóa của các danh nhân dòng họ Nguyễn Huy cũng như làng Trường Lưu đang được bảo tồn và phát huy, lan tỏa trong đời sống xã hội hiện đại.
Trong đêm Giáng sinh tại TP.HCM, các giáo đường tiếng thánh ca vang vọng khắp nơi để nguyện cầu một mùa Giáng sinh an lành đến mọi người.
Chia sẻ
Lực lượng Công an TP Đà Nẵng đã bắt giữ nghi phạm đâm người phụ nữ liên tiếp trên đường Trường Chinh khi đang lẩn trốn trong một hang đá tại khu vực bán đảo Sơn Trà.
Chia sẻ
Tiền vệ Nguyễn Đức Chiến “gây bão”, NHM lập tức gọi tên Văn Quyết; Neymar phẫu thuật đầu gối thành công; Chủ tịch LĐBĐVN thăm và động viên U23 Việt Nam hướng tới mục tiêu mới; Nhanh chân, Man City đặt lịch đàm phán mua Semenyo; Raphinha gây sốt với nghĩa cử đẹp nhân dịp Giáng sinh.
Chia sẻ
Các xuồng không người lái chỉ có giá khoảng 50.000 USD của Ukraine đang làm thay đổi cán cân sức mạnh trên Biển Đen, khi từng bước vô hiệu hóa ưu thế hải quân của Nga bằng những phương tiện không người lái rẻ tiền nhưng có sức sát thương cao, PBS NewsHour bình luận sau khi hiếm hoi được tiếp cận đơn vị vận hành UAV tuyệt mật của Ukraine - Nhóm 13.
Chia sẻ
Xưa nay rất nhiều người cho rằng Kỷ Hiểu Lam hay Lưu Dung chính là đối thủ đáng gờm của Hòa Thân, khi bao phen làm cho Hoà Thân điêu đứng chốn quan trường. Tuy nhiên, trên thực thì không phải như thế, mà là một nhân vật bí ẩn khác.
Chia sẻ
NHM bóng đá Việt Nam tiếp tục nhận thêm tin vui khi TP.HCM chuẩn bị khởi công Khu Liên hợp thể dục thể thao Rạch Chiếc, với sân vận động trung tâm có sức chứa 50.000 khán giả, với tổng mức đầu tư lên đến 7.000 tỷ đồng.
Chia sẻ
Thái Lan và Campuchia ngày 24/12 xác nhận các cuộc giao tranh mới đã nổ ra dọc biên giới chung, đúng thời điểm hai bên tiến hành cuộc đàm phán đầu tiên kể từ khi làn sóng bạo lực mới bùng phát, theo Aljazeera.
Chia sẻ
Ngoài những đòn quyền cước mạnh mẽ và nhanh như chớp, huyền thoại võ thuật Lý Tiểu Long còn nổi tiếng với kỹ năng múa côn điêu luyện. Vậy nguồn gốc của tuyệt kỹ này bắt đầu từ đâu?
Chia sẻ
HLV Park Hang-seo tái xuất, dẫn dắt U22 Indonesia? M.U từ chối lời đề nghị dành cho Ugarte; Yotsakorn Burapha vắng mặt ở giải U23 châu Á 2026; Kim Dong-su sắp gia nhập Muangthong United; hé lộ mức đãi ngộ của Al-Nassr dành cho Ronaldo.
Chia sẻ
Hoa hậu Hà Kiều Anh, diễn viên Hứa Vĩ Văn, Hoa hậu Tiểu Vy, nghệ sĩ Vân Dung, ca sĩ Jun Phạm, Nghệ sĩ Ưu tú Quách Thu Phương… đã chia sẻ hình ảnh đón Giáng sinh 2025 với những lời chúc và dòng trạng thái đầy tâm trạng trên trang cá nhân.
Chia sẻ
Tối 24/12, không khí Giáng sinh rộn ràng bao trùm khu vực Nhà thờ Lớn Hà Nội khi hàng nghìn người dân, đặc biệt là các bạn trẻ và nhiều gia đình, đổ về đây vui chơi, chụp ảnh và tận hưởng khoảnh khắc an lành của đêm Noel.
Chia sẻ
Tọa đàm: "Phát triển vùng nguyên liệu nông sản - nền tảng cho nông nghiệp hiện đại và bền vững" nhằm đánh giá những kết quả bước đầu sau 3 năm thực hiện Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ chế biến và tiêu thụ giai đoạn 2022 – 2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đồng thời đề xuất các giải pháp để nhân rộng ra toàn quốc.
Chia sẻ
Tổng thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, dự kiến Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội khóa XVI diễn ra 22 ngày, sẽ xem xét, quyết định về công tác tổ chức, nhân sự.
Chia sẻ
Tằng Diễm Phân công khai tố cáo Siba Media ép buộc nghệ sĩ vị thành niên tiếp rượu trong khi Cúc Tịnh Y đối mặt với nguy cơ mất sự nghiệp vì những tranh chấp hợp đồng kéo dài.
Chia sẻ
Hai sĩ quan cảnh sát và một người khác đã thiệt mạng trong một vụ nổ xảy ra ở phía nam thủ đô Moscow của Nga hôm nay, gần khu vực nơi một tướng Nga bị giết bằng bom gài trên xe hơi hôm thứ Hai - vụ việc mà Moscow cáo buộc do tình báo Ukraine đứng sau, theo Aljazeera.
Chia sẻ
Chiều ngày 24/12, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc làm việc với Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành liên quan nhằm triển khai các nhiệm vụ quân sự, quốc phòng năm 2026, trong đó có nhiệm vụ phát triển công nghiệp quốc phòng.
Chia sẻ
Theo tử vi ngày mai, 3 con giáp sẽ bước vào giai đoạn vận đỏ rực rỡ, công việc thuận lợi, cơ hội tài chính liên tiếp đổ về, hứng khởi chào đón năm mới.
Chia sẻ
Vườn quốc gia U Minh Thượng, tỉnh An Giang (trước đây rừng U Minh Thượng thuộc địa phận tỉnh Kiên Giang) đang vào thời điểm có khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp. Cá lóc đồng tự nhiên ở rừng U Minh Thượng nặng từ 4-5kg, cá lóc bông nặng 7-8kg không phải là cá hiếm thấy. Vào sâu bên trong, những vạt rừng tràm tự nhiên xanh mướt, nước kênh nâu đỏ đặc trưng.
Chia sẻ
Trao đổi với PV Dân Việt, nhiều người lao động, đại diện Công đoàn đồng tình với phương án hoán đổi ngày làm việc để nghỉ Tết Dương lịch 2026 4 ngày.
Chia sẻ
Trong bối cảnh HLV Mai Đức Chung rút lui khỏi cương vị thuyền trưởng, cái tên Hoàng Văn Phúc nổi lên như một ứng viên sáng giá cho chiếc ghế nóng của ĐT nữ Việt Nam. Vậy HLV Hoàng Văn Phúc là ai, ông có những điểm mạnh gì và vì sao được giới chuyên môn đánh giá cao trong vai trò kế nhiệm HLV Mai Đức Chung?
Chia sẻ
Ông Đỗ Văn Trường, Chánh Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND TP Hà Nội và nhiều cán bộ vừa nhận nhiệm vụ mới ở cả cấp thành phố và cơ sở.
Chia sẻ
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tiết lộ dự thảo kế hoạch hòa bình 20 điểm của Kiev. Đề xuất này hình dung nhiều nhượng bộ từ phía Nga, đồng thời trao cho Ukraine các bảo đảm an ninh kiểu NATO.
Chia sẻ
Trò chuyện với MC Nguyên Khang, Nghệ sĩ Ưu tú Phi Điểu cho rằng mình đã là "nghệ sĩ của nhân dân từ lâu rồi, không cần tới các danh hiệu".
Chia sẻ
Từ khát vọng xây dựng nền nông nghiệp sạch, bền vững, kỹ sư Lê Việt Trung cùng cộng sự đã nghiên cứu, phát triển các chế phẩm sinh học và phân bón hữu cơ, góp phần giúp nông dân giảm phụ thuộc vào hóa chất, bảo vệ đất đai và nâng cao chất lượng nông sản.
Chia sẻ
IELTS Result Support vừa đưa ra thông tin chi tiết về mức độ ảnh hưởng bởi “sự cố kỹ thuật” diễn ra trong giai đoạn tháng 8/2023 đến tháng 9/2025, khiến nhiều thí sinh nhận kết quả không chính xác.
Chia sẻ
"Ông trùm" bán lẻ Thái Lan Central Retail vừa mới chính thức đặt dấu chấm hết cho cuộc chơi tại phân khúc điện tử và điện máy Việt Nam sau 10 năm gắn bó với chuỗi Nguyễn Kim với không ít kỳ vọng.
Chia sẻ
Còn gần 2 tháng nữa là đến Tết Bính Ngọ - 2026, thời điểm này các nhà vườn cây cảnh trồng nho kiểng (nho cảnh) ở phía nam tỉnh Khánh Hòa (địa phận tỉnh Ninh Thuận cũ) đang tất bật chăm sóc nho cảnh, để cho ra những chùm nho đỏ vào đúng đêm giao thừa để phục vụ nhu cầu của người phố thị.
Chia sẻ
Vùng chuối Liên Khê, nay là phường Lưu Kiếm (Hải Phòng) đang chuẩn bị vụ Tết với dự báo giá chuối sẽ tăng cao sau một mùa mất trắng vì bão Yagi.
Chia sẻ
Mức thưởng Tết 2026 cho giáo viên là chủ đề "nóng" khi bước vào giai đoạn cuối năm. Những con số được tiết lộ từ thực tế chi trả tại các trường học khiến nhiều người không khỏi tò mò.
Chia sẻ
Sau nhiều ngày xét xử và nghị án, chiều 24/12, HĐXX, TAND tỉnh An Giang tuyên phạt 3 bị cáo, mỗi bị cáo 12 năm tù cùng về các tội “Tổ chức cho người khác nhập cảnh trái phép” và “Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép”.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Thiên Vỹ
